Ο νέος Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης και η επανάσταση των ανοιχτών δεδομένων
Τι σημαίνει πρακτικά η υποχρέωση ανάρτησης όλων των αποφάσεων σε δομημένη, επαναχρησιμοποιήσιμη μορφή για Δήμους και Περιφέρειες.
Ο νέος Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΚΤ.Α.) φέρνει ουσιαστικές αλλαγές στη διαφάνεια και τη διάθεση πληροφοριών, με την υποχρέωση «ανάρτησης όλων των αποφάσεων σε ανοικτά δεδομένα» να ξεπερνά κατά πολύ την τυπική διαδικασία της Διαύγειας. Αυτή η διάταξη σημαίνει ότι οι αποφάσεις των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), πέραν των απλών αρχείων PDF, θα πρέπει να είναι ελεύθερα διαθέσιμες σε δομημένη, μηχαναγνώσιμη μορφή, με όλα τα μεταδεδομένα τους, ώστε να μπορούν να αξιοποιηθούν από πολίτες, ερευνητές, εταιρείες και εφαρμογές.
Η πρόβλεψη αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο του νέου Κώδικα μέσω της ρητής παραπομπής στο Κεφάλαιο Ι του ν. 4727/2020, ο οποίος αφορά τα «Ανοικτά Δεδομένα και την Περαιτέρω Χρήση Πληροφοριών του Δημοσίου Τομέα».
**Τι ορίζεται ως «ανοικτό δεδομένο»**
Σύμφωνα με τον ν. 4727/2020 και τις σχετικές ευρωπαϊκές οδηγίες (Open Data Directive), ένα δεδομένο θεωρείται «ανοικτό» εάν πληροί τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
* Παρέχεται δωρεάν ή με ελάχιστο κόστος.
* Δεν επιβαρύνεται με περιορισμούς πνευματικών δικαιωμάτων.
* Είναι διαθέσιμο σε μηχαναγνώσιμη μορφή (όπως JSON, XML, CSV, και όχι αποκλειστικά PDF).
* Επιτρέπει την επαναχρησιμοποίηση, τη λήψη μέσω APIs και τη σύνδεσή του με άλλα σύνολα δεδομένων.
* Συνοδεύεται από μεταδεδομένα (π.χ. ημερομηνία έκδοσης, αρμόδιος φορέας, είδος απόφασης, τομέας αναφοράς).
**Τι σημαίνει αυτό στην πράξη για Δήμους και Περιφέρειες**
Η απλή ανάρτηση αρχείων PDF στη Διαύγεια δεν επαρκεί πλέον. Ο νέος Κώδικας απαιτεί:
1. **Ανάρτηση όλων των αποφάσεων σε μορφή που να επιτρέπει την ανάγνωση από λογισμικό, την ανάλυση από μηχανές, τη χρήση από ερευνητές και την επαναχρησιμοποίηση από τρίτες εφαρμογές.** Αυτό αφορά αποφάσεις όπως προϋπολογισμών, τεχνικών έργων, πράξεις επιτροπών και διοικητικές αποφάσεις.
2. **Δημιουργία ή χρήση «αποθετηρίων ανοικτών δεδομένων»**, όπως το data.gov.gr ή αντίστοιχοι δημοτικοί κατάλογοι.
3. **Υποχρεωτική διάθεση των μεταδεδομένων** (ημερομηνία, φορέας, είδος απόφασης, αριθμός πρωτοκόλλου, θεματική ενότητα κ.ά.) σε πρότυπα σχήματα.
**Ποιες αποφάσεις καλύπτονται**
Όλες οι αποφάσεις των Δήμων και των Περιφερειών, σύμφωνα με το Κεφάλαιο Ι του ν. 4727/2020, εμπίπτουν στην κατηγορία των «ανοικτών δεδομένων». Αυτό περιλαμβάνει, ενδεικτικά:
* Αποφάσεις Δημοτικού και Περιφερειακού Συμβουλίου.
* Αποφάσεις Οικονομικής Επιτροπής.
* Αποφάσεις Δημάρχου/Περιφερειάρχη.
* Αποφάσεις Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) και νομικών προσώπων των ΟΤΑ.
* Προϋπολογισμούς και τεχνικά προγράμματα.
* Αναθέσεις έργων και προμηθειών.
* Πράξεις διορισμού, ορισμού ή συγκρότησης επιτροπών.
**Τεχνικές απαιτήσεις για τους Δήμους**
Σε απλά λόγια, οι Δήμοι καλούνται πλέον να υποστηρίζουν μηχαναγνώσιμες μορφές δεδομένων, να οργανώνουν τη ροή αποφάσεων ώστε να παράγονται αυτόματα τα μεταδεδομένα, να συνδέονται ή να δημιουργούν APIs για τρίτους χρήστες και να τηρούν τις υποχρεώσεις διάθεσης δεδομένων μέσω του data.gov.gr.
Η αναφορά στα Ανοικτά Δεδομένα στον νέο Κώδικα είναι ρητή, εντοπίζεται στο Βιβλίο Β1–Β3, στο Άρθρο Χ+27 ή Χ+28 (αναλόγως της αρίθμησης), στην ενότητα που αφορά τη δημοσίευση των αποφάσεων των δήμων και των περιφερειών. Συγκεκριμένα, αναφέρεται: «7. Οι αποφάσεις των δήμων και των περιφερειών διατίθενται προς το κοινό, σύμφωνα με το Κεφάλαιο Ι του ν. 4727/2020, περί ανοικτών δεδομένων και περαιτέρω χρήσης πληροφοριών δημοσίου τομέα.»
Επιπλέον, υπάρχει και δεύτερη σημαντική αναφορά στα Ανοικτά Δεδομένα στον Κώδικα, στο Βιβλίο Δ, σχετικά με τον «Κόμβο Επιδόσεων» των ΟΤΑ, όπου ορίζεται ότι «Τα υποβαλλόμενα στοιχεία […] είναι διαθέσιμα ως ανοικτά δεδομένα και δημοσιοποιούνται στο data.gov.gr».