«Σπίτι Μου 2»: Τι κρύβεται πίσω από την παράταση και την αναθεώρηση του προγράμματος αγοράς κατοικίας
Ενώ χιλιάδες αιτήσεις κατατέθηκαν αρχικά, το πρόγραμμα φαίνεται να αντιμετωπίζει αδυναμίες στην απορρόφηση και στην πραγματική στήριξη των νέων.
Το πρόγραμμα «Σπίτι Μου 2», που ξεκίνησε με στόχο την αγορά πρώτης κατοικίας για άτομα και ζευγάρια ηλικίας 25 έως 50 ετών, συγκέντρωσε αρχικά πρωτοφανές ενδιαφέρον. Μέσα σε λίγες μόλις ημέρες από την έναρξή του, στις 15 Ιανουαρίου, καταγράφηκαν 37.000 αιτήσεις για βεβαίωση επιλεξιμότητας, αριθμός που έφτασε τις 50.000 μέσα σε τρεις ημέρες, ξεπερνώντας κατά πολύ τους 20.000 δικαιούχους που είχαν αρχικά στοχευθεί.
Το πρόγραμμα, που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης, προβλέπει τη χορήγηση δανείου όπου το 50% είναι άτοκο και το υπόλοιπο 50% καλύπτεται από τραπεζικό δάνειο με επιτόκιο. Η επιλεξιμότητα αφορά ακίνητα αξίας έως 250.000 €, επιφάνειας έως 150 τ.μ. και κατασκευής έως το 2007, με το ποσό του δανείου να φτάνει έως 190.000 € (έως 90% της αξίας του ακινήτου) και διάρκεια από 3 έως 30 έτη.
Δώδεκα μήνες μετά την έναρξή του, το Υπουργείο Οικονομικών αναφέρει ότι το πρόγραμμα έχει υλοποιηθεί κατά 65%, με 1,3 δισ. ευρώ να έχουν “κλειδώσει” και περίπου 11.000 πολίτες να έχουν αγοράσει κατοικία. Παρά την αρχική αθρόα προσέλευση, η κυβέρνηση ανακοίνωσε παράταση της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων έως τις 31 Μαΐου 2026 και διεύρυνση των εισοδηματικών κριτηρίων. Αυτές οι αλλαγές εγείρουν ερωτήματα, καθώς ένα πρόγραμμα με τόσο έντονο αρχικό ενδιαφέρον φαίνεται να χρειάζεται τελικά χαλάρωση των κριτηρίων για να λειτουργήσει πλήρως.
Τα νέα εισοδηματικά κριτήρια αυξάνονται σημαντικά: για άγαμους από 20.000 € σε 25.000 €, για ζευγάρια από 28.000 € σε 35.000 €, με προσαύξηση 5.000 € ανά παιδί. Μια τετραμελής οικογένεια πλέον καλύπτεται για εισόδημα έως 45.000 € (από 36.000 €). Ωστόσο, η απόκτηση κατοικίας, ακόμη και με τιμή 250.000 €, απαιτεί σημαντική ιδία συμμετοχή, που μπορεί να φτάσει τις 60.000 €. Αυτό εγείρει το ερώτημα αν το πρόγραμμα απευθύνεται πράγματι στους οικονομικά ευάλωτους νέους ή σε εκείνους που διαθέτουν ήδη σημαντικά κεφάλαια.
Η διαθεσιμότητα ακινήτων που πληρούν τις προδιαγραφές του προγράμματος παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις ανά περιοχή. Ιδιαίτερα στις οικογενειακές κατοικίες αξίας έως 150.000 €, η διαθεσιμότητα είναι περιορισμένη, ενώ για ακίνητα έως 250.000 € είναι αισθητά μεγαλύτερη. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, τα διαθέσιμα ακίνητα είναι παλαιάς κατασκευής, με το μεγαλύτερο ποσοστό να αφορά σπίτια άνω των 45 ετών.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ECOFIN 2025) έχει προειδοποιήσει ότι η ενίσχυση μόνο της ζήτησης, χωρίς αντίστοιχη αύξηση της προσφοράς, οδηγεί σε εκτόξευση των τιμών. Τα κράτη που εφάρμοσαν δομικά μέτρα, όπως η αύξηση της παραγωγής νέων κατοικιών και η απλοποίηση αδειοδοτήσεων, κατάφεραν να συγκρατήσουν το κόστος. Το «Σπίτι Μου 2», μη περιλαμβάνοντας ουσιαστικές παρεμβάσεις στην πλευρά της προσφοράς, αντιμετωπίζει δομικές αδυναμίες. Η παράταση και η χαλάρωση των κριτηρίων αποτελούν τεχνικές διορθώσεις, ενώ απαιτείται μια σύγχρονη στεγαστική πολιτική, εστιασμένη στην παραγωγή νέων κατοικιών και τη δημιουργία προσιτού αποθέματος, αντί για απλές τροποποιήσεις στα κριτήρια.