Ντόναλντ Τραμπ: Οι δασμοί που υποσχέθηκαν πολλά, τελικά άφησαν “παράθυρα”

Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε εξαγγείλει ένα κύμα “έκτακτων” δασμών σε σχεδόν όλες τις χώρες του κόσμου, με την υπόσχεση να αποκαταστήσει την “δικαιοσύνη” στο εμπόριο και να ενισχύσει την αμερικανική οικονομία. Ωστόσο, οκτώ μήνες μετά την εφαρμογή τους, περίπου οι μισές εισαγωγές των ΗΠΑ κατάφεραν να παρακάμψουν αυτά τα μέτρα.

Τον Απρίλιο, ο Τραμπ είχε απευθυνθεί δημόσια σε παγκόσμιους ηγέτες, καλώντας τους να άρουν τους δικούς τους δασμούς και τα εμπορικά εμπόδια, προκειμένου να αποφύγουν τους αμερικανικούς δασμούς που βασίζονταν στα εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ. Η ανακοίνωση των δασμών, των υψηλότερων εδώ και έναν αιώνα, έγινε στον Κήπο των Ρόδων του Λευκού Οίκου. Παρόλα αυτά, έχουν δημιουργηθεί σημαντικά “παραθυράκια”, όπως εξαιρέσεις για συγκεκριμένα προϊόντα, εμπορικές συμφωνίες με συμμάχους και αντισταθμιστικοί δασμοί εισαγωγών, που έχουν επιτρέψει σε πάνω από το ήμισυ των εισαγωγών να μην επιβαρυνθούν.

Σύμφωνα με ανάλυση του POLITICO, η οποία βασίζεται σε στοιχεία εισαγωγών του προηγούμενου έτους, περίπου 1,6 τρισ. δολάρια ετήσιων εισαγωγών υπόκεινται στους δασμούς, ενώ τουλάχιστον 1,7 τρισ. δολάρια εξαιρούνται, είτε επειδή εισάγονται αδασμολόγητα, είτε επειδή υπάγονται σε διαφορετικό δασμολογικό καθεστώς. Αυτές οι εξαιρέσεις σε χιλιάδες προϊόντα ενδέχεται να υπονομεύσουν τους στόχους του Τραμπ για την προστασία της αμερικανικής μεταποίησης, τη μείωση του εμπορικού ελλείμματος και την άντληση εσόδων για την εσωτερική του ατζέντα.

**Ανοιχτός στο ενδεχόμενο περαιτέρω εξαιρέσεων**
Τον Σεπτέμβριο, ο Λευκός Οίκος εξήρε εκατοντάδες προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων κρίσιμων ορυκτών και βιομηχανικών υλικών, συνολικής ετήσιας αξίας περίπου 280 δισ. δολαρίων. Τον Νοέμβριο, η κυβέρνηση προχώρησε σε περαιτέρω εξαιρέσεις εισαγωγών αξίας 252 δισ. δολαρίων, κυρίως αγροτικών προϊόντων όπως βοδινό κρέας, καφές και μπανάνες, τα οποία δεν παράγονται σε μεγάλη κλίμακα στις ΗΠΑ. Αυτές οι αποφάσεις λήφθηκαν λίγο μετά την ανάδειξη του κόστους ζωής σε κεντρικό πολιτικό ζήτημα, μετά από εκλογικές επιτυχίες των Δημοκρατικών, και προστέθηκαν στις ήδη υπάρχουσες πολυάριθμες εξαιρέσεις.

Ο Εντ Γκρέσερ, πρώην βοηθός εμπορικού αντιπροσώπου των ΗΠΑ, δήλωσε ότι το επιχείρημα ότι οι δασμοί μετακυλίονται στους ξένους καθίσταται δύσκολο να υποστηριχθεί, όταν στη συνέχεια ανακοινώνονται εξαιρέσεις για τον καφέ και το βοδινό με σκοπό τη μείωση των τιμών. Χαρακτήρισε τη στάση αυτή ως “μεγάλη υποχώρηση σε επίπεδο αρχών”.

Η κυβέρνηση Τραμπ υποστηρίζει ότι οι υψηλότεροι δασμοί θα επαναφέρουν την ισορροπία στα εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ με βασικούς εμπορικούς εταίρους, τους οποίους κατηγορεί για την “αποψίλωση” της αμερικανικής βιομηχανίας. Ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η κυβέρνηση υπερασπίζεται τη χρήση του Νόμου Διεθνών Οικονομικών Εξουσιών Έκτακτης Ανάγκης του 1977, με τον Τραμπ να χαρακτηρίζει μια πιθανή δικαστική ακύρωση ως “απειλή για τη χώρα”.

Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο POLITICO, ο Τραμπ δήλωσε ανοιχτός στην προσθήκη ακόμη περισσότερων εξαιρέσεων, υποβαθμίζοντας τις υφιστάμενες ως “πολύ μικρές” και “όχι κάτι σημαντικό”.

Ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Κους Ντεσάι, ανέφερε ότι η κυβέρνηση Τραμπ εφαρμόζει μια ευέλικτη και στοχευμένη δασμολογική στρατηγική για την αντιμετώπιση του εμπορικού ελλείμματος και την προστασία της εθνικής ασφάλειας, η οποία έχει οδηγήσει σε τρισεκατομμύρια δολάρια επενδύσεων και σε περισσότερες από 12 εμπορικές συμφωνίες.

Μέχρι σήμερα, η πλειονότητα των εξαιρέσεων από τους “ανταποδοτικούς” δασμούς (10% για τις περισσότερες χώρες) δεν συνδέεται με νέες εμπορικές συμφωνίες, σύμφωνα με την ανάλυση. Ο Λευκός Οίκος απέρριψε επίσης τον ισχυρισμό ότι οι περικοπές του Νοεμβρίου στόχευαν στη μείωση των τιμών των τροφίμων, υποστηρίζοντας ότι οι εξαιρέσεις είχαν προβλεφθεί από την εντολή του Σεπτεμβρίου.

Μετά τις εξαιρέσεις στους αγροτικούς δασμούς, ο Τραμπ ανακοίνωσε ένα πακέτο ενίσχυσης 12 δισ. δολαρίων για αγρότες που πλήττονται από τους δασμούς και το αυξημένο κόστος παραγωγής.

**Εξαιρέσεις λόγω εμπορικών συμφωνιών**
Εκτός από τις εξαιρέσεις από τους “ανταποδοτικούς” δασμούς, περισσότερα από 300 δισ. δολάρια εισαγωγών εξαιρούνται επίσης στο πλαίσιο εμπορικών συμφωνιών με την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιαπωνία, τη Μαλαισία, την Καμπότζη και τη Βραζιλία. Η συμφωνία με τη Βραζιλία, για παράδειγμα, κατέστησε τα δύο τρίτα των εισαγωγών από τη χώρα αδασμολόγητα.

Για τα προϊόντα από τον Καναδά και το Μεξικό, ο Τραμπ επέβαλε δασμούς επικαλούμενος ανησυχίες για τη διακίνηση φαιντανύλης και τη μετανάστευση χωρίς έγγραφα. Ωστόσο, περίπου οι μισές εισαγωγές από το Μεξικό και σχεδόν το 40% από τον Καναδά δεν θα επιβαρυνθούν με δασμούς, λόγω της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου USMCA.

Η κυβέρνηση έχει επίσης εξαιρέσει προϊόντα όπως τα αυτοκίνητα, ο χάλυβας και το αλουμίνιο από τους έκτακτους ανταποδοτικούς δασμούς, καθώς ήδη υπόκεινται σε δασμούς βάσει του Άρθρου 232.

Προς το παρόν, οι έκτακτοι δασμοί παραμένουν σε ισχύ, ενώ το Ανώτατο Δικαστήριο εξετάζει αν ο Τραμπ υπερέβη τις αρμοδιότητές του. Δικαστικές αποφάσεις έκκριναν παράνομη τη χρήση των έκτακτων εξουσιών, και εκφράζονται σκεπτικισμοί για το αν ο νόμος επιτρέπει σε έναν Πρόεδρο να επιβάλλει δασμούς, αρμοδιότητα που συνταγματικά ανήκει στο Κογκρέσο.

Οι συνεχείς αλλαγές στους συντελεστές των δασμών και στις εξαιρέσεις δημιουργούν δυσκολίες στις επιχειρήσεις να προσαρμοστούν, επηρεάζοντας ιδιαίτερα τον αγροτικό τομέα.