Απόδοση του ΦΠΑ από τον αγοραστή για καταπολέμηση της απάτης

Μια νέα ηλεκτρονική – διαδικτυακή υπηρεσία επιστράτευσε η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) στη μάχη για την καταπολέμηση της απάτης και της φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ.

Πρόκειται για την υπηρεσία που υποστηρίζει την εφαρμογή της διάταξης της παραγράφου 5 του άρθρου 39α του Κώδικα ΦΠΑ, η οποία έχει τεθεί σε ισχύ από τον Αύγουστο του 2017, με σκοπό την αντιμετώπιση των φαινομένων απάτης και κλοπής του ΦΠΑ μέσω κυκλικών συναλλαγών.

Το νέο σύστημα προβλέπει ότι για τις παραδόσεις, από υποκείμενο στο φόρο σε άλλον υποκείμενο, κινητών τηλεφώνων, κονσολών για παιχνίδια, ταμπλετών ηλεκτρονικών υπολογιστών και φορητών υπολογιστών, ο ΦΠΑ καταβάλλεται από τον αγοραστή των αγαθών, υπό την προϋπόθεση ότι αυτός έχει δικαίωμα έκπτωσης του φόρου εισροών. Ο υποκείμενος που παραδίδει τα αγαθά του προηγούμενου εδαφίου έχει δικαίωμα έκπτωσης του φόρου εισροών που αντιστοιχεί στις εν λόγω πράξεις, δεν χρεώνει φόρο στα εκδιδόμενα φορολογικά στοιχεία και υποχρεούται να αναγράφει σε αυτά τη φράση «Άρθρο 39α, υπόχρεος για την καταβολή του φόρου είναι ο αγοραστής».

Η νέα διαδικτυακή υπηρεσία έχει σκοπό την επιβεβαίωση της ιδιότητας του «αγοραστή» ως υποκειμένου με δικαίωμα έκπτωσης του φόρου των εισροών του, στο πλαίσιο εφαρμογής της παραγράφου 5 του άρθρου 39α του Κώδικα ΦΠΑ.

Στη νέα αυτή υπηρεσία:

α) Ως «πωλητής» θεωρείται ο υποκείμενος στον ΦΠΑ που διενεργεί παραδόσεις αγαθών της παρ. 5 του άρθρου 39α (κινητών τηλεφώνων, κονσολών για παιχνίδια, ταμπλετών ηλεκτρονικών υπολογιστών και φορητών υπολογιστών).

β) Ως «αγοραστής» θεωρείται ο υποκείμενος στον ΦΠΑ με δικαίωμα έκπτωσης του φόρου που αποκτά αγαθά της παρ. 5 του άρθρου 39α.

γ) Ως «εκπρόσωπος» θεωρείται κάθε πρόσωπο εξουσιοδοτημένο από τον «αγοραστή» να διενεργήσει εξ ονόματός του και για λογαριασμό του συναλλαγή απόκτησης αγαθών της παρ. 5 του άρθρου 39α.

Από τη νέα διαδικτυακή υπηρεσία είναι δυνατό:

α) Όποιος φορολογούμενος δηλώνει «αγοραστής» να εγγραφεί και να συμπληρώσει τα στοιχεία τα δικά του και των εκπροσώπων του για να πραγματοποιήσει συναλλαγές σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 39α, παρ. 5 του Κώδικα ΦΠΑ, δηλαδή να αγοράσει κινητά, κονσόλες παιχνιδιών, laptop και tablet χωρίς να καταβάλει ΦΠΑ στον «πωλητή».

β) Όποιος φορολογούμενος δηλώνει «πωλητής» να επιβεβαιώσει την ιδιότητα του αγοραστή ως υποκειμένου στον ΦΠΑ με δικαίωμα έκπτωσης των εισροών και τη δυνατότητα του «εκπροσώπου» να πραγματοποιήσει τη συναλλαγή εκ μέρους του αγοραστή, καθώς και να αποτυπώσει μια συναλλαγή του άρθρου 39α.

Η υπηρεσία τέθηκε σε παραγωγική λειτουργία από τις 10 Δεκεμβρίου 2019, με την υπ’ αριθμ. πρωτ. Α1439/28-11-2019 απόφαση του διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων Γ. Πιτσιλή.

Η απόφαση του διοικητή της ΑΑΔΕ προβλέπει, συγκεκριμένα, τα εξής:

1) Η νέα ηλεκτρονική υπηρεσία μπορεί να χρησιμοποιείται για τις συναλλαγές τόσο στα φυσικά όσο και στα ηλεκτρονικά καταστήματα (e-shop). Η χρήση της εξαντλεί την ευθύνη του πωλητή σχετικά με την επιβεβαίωση της ιδιότητας του αγοραστή ως υποκειμένου με δικαίωμα έκπτωσης του φόρου των εισροών. Επιπλέον, ο πωλητής χρησιμοποιεί την εν λόγω ηλεκτρονική υπηρεσία για την επιβεβαίωση του δικαιώματος τυχόν εκπροσώπου του αγοραστή να προβεί στη συγκεκριμένη συναλλαγή.

2) Η πρόσβαση στην εν λόγω υπηρεσία, που διατίθεται στον διαδικτυακό τόπο της ΑΑΔΕ (https:// www.aade. gr/epiheiriseis/forologikes-ypiresies/fpa/yperesiaarthroy-39a) γίνεται με ζεύγος Ειδικών Κωδικών Πρόσβασης ΑΑΔΕ που εκδίδεται ειδικά για τη «Διαδικτυακή υπηρεσία άρθρου 39α, Παρ. 5 του Κώδικα ΦΠΑ (ΠΟΛ. 1150/2017)» από την Εφαρμογή Διαχείρισης Ειδικών Κωδικών.

3) Για τη χρήση της ηλεκτρονικής/διαδικτυακής υπηρεσίας, ο αγοραστής συμπληρώνει/επιβεβαιώνει στην ηλεκτρονική υπηρεσία βασικά στοιχεία του ιδίου και τυχόν εκπροσώπων του κατόπιν συγκατάθεσης αυτών, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (GDPR), που θα έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν αντ’ αυτού αγαθά του άρθρου 39α, παρ. 5.

Τα βασικά στοιχεία που πρέπει να συμπληρώσει/επιβεβαιώσει είναι:

* ο ΑΦΜ,
* οι πέντε τελευταίοι χαρακτήρες του αριθμού ταυτότητας ή διαβατηρίου (όπως έχουν καταχωρηθεί στο Μητρώο του Taxis),
* η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) και
* ο αριθμός κινητού τηλεφώνου του ιδίου (προαιρετικά) και των εκπροσώπων του (υποχρεωτικά).

Ο αγοραστής θα πρέπει να ορίζει τον εαυτό του ως εκπρόσωπο στην περίπτωση που επιθυμεί να πραγματοποιεί ο ίδιος αγορές μέσω της ηλεκτρονικής/διαδικτυακής υπηρεσίας. Ο αγοραστής αποφασίζει, επίσης, εάν για τις αγορές του θα απαιτείται συμπληρωματικά και «κωδικός μιας χρήσης», που παρέχεται από την ηλεκτρονική υπηρεσία.

4) Από την πλευρά του ο πωλητής-φυσικό κατάστημα, κατά τη χρήση της ηλεκτρονικής/διαδικτυακής υπηρεσίας και την εκτέλεση της συναλλαγής, οφείλει να ζητήσει από τον αγοραστή τον ΑΦΜ του, καθώς και το δελτίο ταυτότητας ή το διαβατήριό του. Εφόσον η συναλλαγή διενεργείται από τον αγοραστή, θα πρέπει να έχουν οριστεί τα στοιχεία του ως εκπροσώπου. Εφόσον η συναλλαγή διενεργείται από εκπρόσωπο του αγοραστή, ο πωλητής υποχρεούται να ζητήσει από τον εν λόγω εκπρόσωπο το δελτίο ταυτότητας ή το διαβατήριό του καθώς και τον ΑΦΜ του αγοραστή που εκπροσωπεί.

5) Ο πωλητής πρέπει να καταχωρήσει τα στοιχεία που ζήτησε από τον αγοραστή ή τον εκπρόσωπό του στην ηλεκτρονική/διαδικτυακή υπηρεσία, προκειμένου να πιστοποιήσει:

α) την ιδιότητα του αγοραστή ως υποκείμενου με δικαίωμα έκπτωσης,
β) τη δυνατότητα του εκπροσώπου να πραγματοποιήσει τη συναλλαγή εκ μέρους του αγοραστή.

6) Εφόσον γίνει επιτυχής επαλήθευση των ανωτέρω στοιχείων, ο πωλητής καταχωρεί στην ηλεκτρονική/διαδικτυακή υπηρεσία τα βασικά στοιχεία της συναλλαγής (συνολική ποσότητα αγαθών που πωλήθηκαν με εφαρμογή του άρθρου 39α, συνολική αξία των αγαθών αυτών, και αξία ΦΠΑ, που θα προέκυπτε για τα αγαθά αυτά εάν δεν γίνονταν εφαρμογή του άρθρου 39α και η ηλεκτρονική υπηρεσία παρέχει 9ψήφιο μοναδικό αριθμό συναλλαγής, τον οποίο ο πωλητής αναγράφει στο σχετικό τιμολόγιο.

Χρήση της ηλεκτρονικής υπηρεσίας από τον πωλητή – ηλεκτρονικό κατάστημα

7) Για την εφαρμογή της παρούσης, ο πωλητής ηλεκτρονικού καταστήματος φροντίζει ούτως ώστε στην ιστοσελίδα, που παρέχεται από το κατάστημά του για την εκτέλεση της ηλεκτρονικής παραγγελίας, να υπάρχουν κατ’ ελάχιστον τα κάτωθι πεδία με τους εξής τίτλους:

«ΑΦΜ αγοραστή», «πέντε τελευταίοι χαρακτήρες ταυτότητας/ διαβατηρίου εκπροσώπου» και «αριθμός κινητού τηλεφώνου εκπροσώπου» ή/και «κωδικός μιας χρήσης εκπροσώπου». Εφόσον η συναλλαγή διενεργείται από τον αγοραστή, θα πρέπει να έχουν οριστεί τα στοιχεία του ως εκπροσώπου.

8) Προκειμένου να πιστοποιηθεί η ταυτότητα του διενεργούντος την ηλεκτρονική συναλλαγή, ο πωλητής οφείλει να επιβεβαιώνει, πριν από την ολοκλήρωση της συναλλαγής, τον κάτοχο του κινητού τηλεφώνου. Η διαδικασία επιβεβαίωσης π.χ. μέσω αποστολής κωδικού ή κατόπιν τηλεφωνικής κλήσης τελεί υπό την ευχέρεια του πωλητή. Εναλλακτικά, μπορούν να χρησιμοποιούνται οι κωδικοί μιας χρήσης, εφόσον σχετικό πεδίο περιλαμβάνεται στην ιστοσελίδα του ηλεκτρονικού καταστήματος.

9) Μετά την επιτυχή επαλήθευση των ανωτέρω καταχωρηθέντων στοιχείων, εφαρμόζεται η διαδικασία που περιγράφηκε στην περίπτωση που ο πωλητής διαθέτει φυσικό κατάστημα.

Ειδοποιήσεις / Αποστολή Μηνυμάτων

10) Σε ημερήσια βάση, θα αποστέλλεται στη γραμματοθυρίδα του TAXISnet του αγοραστή, του πωλητή και του εκπροσώπου, ειδικό μήνυμα με τις ημερήσιες νέες συναλλαγές ή τροποποιήσεις αρχικών συναλλαγών αγαθών που εμπίπτουν στην παρ. 5 του άρθρου 39α. Το μήνυμα θα καλύπτει το σύνολο των συναλλαγών, είτε σε φυσικό είτε σε ηλεκτρονικό κατάστημα.

Ενέργειες / Υποχρεώσεις Πωλητή

11) Σε περίπτωση αδυναμίας χρήσης της σχετικής ηλεκτρονικής/διαδικτυακής υπηρεσίας, ο πωλητής φέρει την ευθύνη επιβεβαίωσης της ιδιότητας του αγοραστή ως υποκειμένου με δικαίωμα έκπτωσης, ζητώντας από τον αγοραστή κάθε πρόσφορο αποδεικτικό στοιχείο (π.χ. εκτύπωση των «στοιχείων μητρώου» του, από την καρτέλα «προσωποποιημένη πληροφόρηση» στο σύστημα TAXISnet με ημερομηνία εκτύπωσης την τρέχουσα ή την προηγούμενη μέρα της συναλλαγής). Επιπλέον, ελέγχει τα στοιχεία ταυτοπροσωπίας αυτού (ταυτότητα ή διαβατήριο), ώστε να αποφεύγεται η μη νόμιμη χρήση του συστήματος από πρόσωπα που δεν είναι υποκείμενα με δικαίωμα έκπτωσης (π.χ. ιδιώτες), καθώς και εάν ο αριθμός ταυτότητας ή διαβατηρίου που προσκομίστηκε ανήκει στον αγοραστή. Τυχόν εκπρόσωποι του αγοραστή οφείλουν να προσκομίζουν κάθε πρόσφορο μέσο για να αποδείξουν τη νομιμοποίηση αυτών για τις συναλλαγές που πραγματοποιούν εκ μέρους του αγοραστή.

12) Ο πωλητής υποχρεούται να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποφυγή μη νόμιμης χρήσης της ηλεκτρονικής/διαδικτυακής υπηρεσίας, υπό την έννοια ότι δεν θα χρησιμοποιήσει τα στοιχεία της ταυτότητας ή του διαβατηρίου του αγοραστή ή τυχόν εκπροσώπων του, σε συνδυασμό με τον ΑΦΜ του αγοραστή, για άλλους σκοπούς, πλην της επιβεβαίωσης της ιδιότητας «αγοραστή» ως υποκείμενου με δικαίωμα έκπτωσης του φόρου εισροών του, της επιβεβαίωσης της νομιμοποίησης του εκπροσώπου και της καταχώρησης της συναλλαγής. Σε περίπτωση μη νόμιμης χρήσης της εν λόγω υπηρεσίας από τον πωλητή και μη αποδοχής της συναλλαγής από τον αγοραστή, υπόχρεος για την καταβολή του φόρου καθίσταται ο πωλητής.

13) Όταν μια συναλλαγή καταχωρηθεί στην ηλεκτρονική/διαδικτυακή υπηρεσία, δεν μπορεί να διαγραφεί. Σε περίπτωση λανθασμένης καταχώρησης, ο πωλητής μπορεί να προβεί σε τροποποίηση της αρχικής συναλλαγής εντός 2 μηνών από την ημερομηνία/ώρα έκδοσης του παραστατικού της αρχικής συναλλαγής. Η διόρθωση πραγματοποιείται με την καταχώριση νέας συναλλαγής, που συσχετίζεται με την αρχική και η οποία με εμφανή και καταγεγραμμένο τρόπο επηρεάζει την ποσότητα ή τις αξίες της αρχικής συναλλαγής, έτσι ώστε το αλγεβρικό άθροισμα των δύο συναλλαγών να απεικονίζει τα ορθά μεγέθη της πραγματοποιηθείσας συναλλαγής.

Ενέργειες / Υποχρεώσεις Αγοραστή

14) Το εκδιδόμενο φορολογικό στοιχείο θα επιβαρύνεται με ΦΠΑ στις περιπτώσεις που ο αγοραστής:

α) δεν τηρήσει την ως άνω περιγραφόμενη διαδικασία στο πλαίσιο ταυτοποίησής του μέσω της ηλεκτρονικής/διαδικτυακής υπηρεσίας ή β) δεν συμμορφωθεί με τις υποδείξεις του πωλητή, σχετικά με τη διαδικασία ταυτοποίησής του ως υποκειμένου με δικαίωμα έκπτωσης, σε περίπτωση μη χρήσης της ηλεκτρονικής/διαδικτυακής υπηρεσίας.

15) Ο αγοραστής σε περίπτωση μη αποδοχής της συναλλαγής οφείλει, εντός 4 μηνών από την ημερομηνία/ώρα έκδοσης του παραστατικού της αρχικής συναλλαγής του πωλητή, να ενημερώσει σχετικά, με κάθε πρόσφορο μέσο ή με τη χρήση της ηλεκτρονικής διαδικτυακής υπηρεσίας, τον πωλητή. Με την πάροδο άπρακτης της ανωτέρω προθεσμίας τεκμαίρεται ότι η συναλλαγή τελεί υπό την πλήρη γνώση του.