Συνταξιοδότηση με διαδοχική ασφάλιση

Ο e-ΕΦΚΑ με εγκύγκλιο που εξέδωσε, δίνει διευκρινίσεις που αφορούν την συνταξιοδότηση με διαδοχική ασφάλιση.

Συγκεκριμένα, οι ασφαλισμένοι με διαδοχική ασφάλιση που θέλουν να καταθέσουν αίτηση συνταξιοδότησης, θα έχουν ευνοϊκότερη μεταχείριση. Η διαδικασία απλοποιείται και μειώνεται ο αριθμός των ενσήµων που απαιτούνται στο πρώτο στάδιο της διαδικασίας, ώστε να κριθεί το δικαίωµα από τον τελευταίο φορέα ασφάλισης. Παράλληλα δίνεται η δυνατότητα σε ασφαλισμένους άνω των 67 ετών µε 15ετία να λάβουν σύνταξη ακόμη και αν δεν πληρούν τις ειδικές προϋποθέσεις της.

Πιο συγκεκριμένα, η διαδικασία απονομής σύνταξης με βάση τη διαδοχική ασφάλιση του άρθρου 19 του ν. 4387/2016 εκκινεί με την υποβολή εκ μέρους του ασφαλισμένου αίτησης συνταξιοδότησης στην αρμόδια Υπηρεσία του Φορέα ή τομέα ή κλάδου ή λογαριασμού, στον οποίο υπαγόταν, λόγω ιδιότητας ή απασχόλησης, κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης. Επομένως, η αίτηση συνταξιοδότησης με βάση τη διαδοχική ασφάλιση εξετάζεται από την οικεία Υπηρεσία του τελευταίου ενταχθέντος στον e- ΕΦΚΑ Φορέα και σύμφωνα με τη νομοθεσία που διέπει το Φορέα αυτό.

H υποβολή του αιτήματος συνταξιοδότησης συνεπάγεται ότι οι υπηρεσίες του e-ΕΦΚΑ εξετάζουν όλα τα δικαιώματα που απορρέουν από την ασφάλιση κατά την ημερομηνία υποβολής του αιτήματος. Τονίζεται ότι ο χρόνος ασφάλισης στον e-ΕΦΚΑ από 01.01.2017 λαμβάνεται υπόψη είτε για θεμελίωση αυτοτελούς δικαιώματος, είτε για θεμελίωση με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης από την αρμόδια Υπηρεσία του ενταχθέντος Φορέα ή τομέα ή κλάδου ή λογαριασμού, στην οποία διανύθηκε ο χρόνος ασφάλισης, λόγω ιδιότητας ή απασχόλησης.

Ως προς τις ειδικότερες προβλέψεις της παρ. 1 και για τη διευκόλυνση των ασφαλισμένων ως προς τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού τους δικαιώματος:

1. Μειώνεται ο αριθμός των ημερών ασφάλισης που απαιτείται να έχει πραγματοποιήσει ο ασφαλισμένος στον τελευταίο ενταχθέντα Φορέα πριν την αίτηση συνταξιοδότησης ή τη διακοπή της ασφάλισης, προκειμένου να συνταξιοδοτηθεί από τον e-ΕΦΚΑ με τις συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις του τελευταίου ενταχθέντα Φορέα, τομέα, κλάδου, λογαριασμού. Ειδικότερα, σύμφωνα με την περίπτωση (αα) της παραγράφου 1 του κοινοποιούμενου άρθρου, για την κρίση του δικαιώματος σε σύνταξη λόγω γήρατος προβλέπεται η πραγματοποίηση χιλίων (1000) ημερών ασφάλισης (εφεξής η.α.) συνολικά, από τις οποίες τριακόσιες (300) η.α. κατά την τελευταία πενταετία πριν την αίτηση συνταξιοδότησης ή τη διακοπή της ασφάλισης, αντί χιλίων πεντακοσίων (1500) η.α. συνολικά, από τις οποίες πεντακόσιες (500) η.α. κατά την τελευταία πενταετία, όπως ίσχυε με το προηγούμενο καθεστώς. Για την κρίση του δικαιώματος σε σύνταξη λόγω αναπηρίας ή θανάτου, σύμφωνα με την περίπτωση (αβ) της παραγράφου 1, απαιτείται η πραγματοποίηση εξακοσίων (600) η.α. οποτεδήποτε, αντί χιλίων (1000) η.α. συνολικά εκ των οποίων τριακόσιες (300) η.α., πριν τη διακοπή της δραστηριότητας ή απασχόλησης ή την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης ή την επέλευση του ασφαλιστικού κινδύνου, όπως ίσχυε με το προηγούμενο καθεστώς.
2.  Καταργούνται τα δύο στάδια διαδικασίας εύρεσης των συνταξιοδοτικών προϋποθέσεων με τις οποίες θεμελιώνει ο ασφαλισμένος συνταξιοδοτικό δικαίωμα και οι ευνοϊκότερες προϋποθέσεις (1000 η.α. – 300 η.α. προκειμένου για σύνταξη γήρατος) εξετάζονται ήδη από την αρχή της διαδικασίας. Ειδικότερα, σε περίπτωση που δεν πληρούνται οι συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις σε κανέναν από τους ενταχθέντες στον e-ΕΦΚΑ φορείς, το αίτημα συνταξιοδότησης δεν γίνεται αποδεκτό και δεν εξετάζεται σε δεύτερο στάδιο με τις διατάξεις του τελευταίου φορέα, όπως αυτό ίσχυε με το προηγούμενο καθεστώς του ν. 4387/2016, συντομεύοντας με τον τρόπο αυτό τη διαδικασία εύρεσης συνταξιοδοτικών προϋποθέσεων με τις οποίες ο ασφαλισμένος θεμελιώνει συνταξιοδοτικό δικαίωμα.

Αναλυτικά παραδείγματα

Παράδειγμα 1

Παλαιός ασφαλισμένος έχει διαδοχικό χρόνο ασφάλισης: τρία έτη στο πρώην ΝΑΤ, οκτώ έτη στον πρώην ΟΑΕΕ και τέσσερα τελευταία έτη ασφάλισης στο πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης στο 62ο έτος της ηλικίας του για μειωμένη σύνταξη γήρατος. Έχει 1000 η.α. από τις οποίες 300 την τελευταία πενταετία στο πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, οπότε και εξευρίσκονται άμεσα οι συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις με τις οποίες ο ασφαλισμένος θεμελιώνει συνταξιοδοτικό δικαίωμα από την αρχή της διαδικασίας, μειώνοντας κατά πολύ το χρόνο έκδοσης συνταξιοδοτικής απόφασης.

Με το προϊσχύον καθεστώς, επειδή ο ασφαλισμένος δεν έχει 1500 η.α. από τις οποίες 500 την τελευταία πενταετία στην ασφάλιση του πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, η αίτηση θα εξεταζόταν με τις προϋποθέσεις του πρώην ΟΑΕΕ, η νομοθεσία του οποίου δεν προβλέπει προϋποθέσεις λήψης μειωμένης σύνταξης για τους παλαιούς ασφαλισμένους. Έπειτα, η αίτηση θα εξεταζόταν με τις προϋποθέσεις του πρώην ΝΑΤ και θα απορριπτόταν γιατί ο ασφαλισμένος δεν έχει τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης γήρατος του πρώην ΝΑΤ. Η αίτηση εν συνεχεία θα εξεταζόταν σε δεύτερο στάδιο από το πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ με βάση τις μειωμένες ειδικές προϋποθέσεις της διαδοχικής ασφάλισης (1000 – 300 η.α.) και μόνο εφόσον πληρούνταν οι προϋποθέσεις του πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ θα εκδίδονταν συνταξιοδοτική απόφαση.

Παράδειγμα 2

Ασφαλισμένος, γεννηθείς στις 04.07.1968, ασφαλισμένος στο πρώην ΝΑΤ τα έτη 1992-2014 και στον πρώην ΟΑΕΕ τα έτη 2015-2016. Το έτος 2020, ετών 52, υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης στον e-ΕΦΚΑ. Ο ασφαλισμένος έχει θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα με τις διατάξεις του πρώην ΝΑΤ (20 έτη ναυτικής υπηρεσίας, 52 ετών). Ο ασφαλισμένος δεν επιθυμεί να συνυπολογίσει το διαδοχικό χρόνο ασφάλισης του πρώην ΟΑΕΕ, προκειμένου να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα με τις ευνοϊκές προϋποθέσεις του πρώην ΝΑΤ.

Έτσι, το ποσό της σύνταξής του υπολογίζεται ως εξής:

• εθνική σύνταξη για το χρόνο ασφάλισης από 1992-2014 (23 έτη)
• ανταποδοτική σύνταξη για το χρόνο ασφάλισης από 1992-2014, σύμφωνα με το άρθρο 8 του ν. 4387/2016 και τα ποσοστά αναπλήρωσης που αντιστοιχούν για 23 έτη ασφάλισης λαμβάνοντας υπόψη το μέσο όρο συντάξιμων αποδοχών από το 2002 έως το 2014.

Ο διαδοχικός χρόνος ασφάλισης του πρώην ΟΑΕΕ (2015-2016) ο οποίος, κατ’ επιλογή του ασφαλισμένου, δεν αξιοποιήθηκε προκειμένου να θεμελιωθεί συνταξιοδοτικό δικαίωμα με τις ευνοϊκές προϋποθέσεις του πρώην ΝΑΤ, δεν θα ληφθεί υπόψη ούτε στη θεμελίωση, ούτε στον υπολογισμό του ποσού της σύνταξης.

Σημειώνεται ότι ο χρόνος του πρώην ΟΑΕΕ δεν θα μπορεί να προσμετρηθεί μεταγενέστερα για την προσαύξηση της σύνταξης του e-ΕΦΚΑ, γιατί ο ασφαλισμένος δεν τον αξιοποίησε κατά τη συνταξιοδότησή του, προκειμένου να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα με τις ευνοϊκές προϋποθέσεις του πρώην ΝΑΤ. Ο χρόνος αυτός δύναται να χρησιμοποιηθεί για συνταξιοδότηση με διαδοχική ασφάλιση από εκτός του e-ΕΦΚΑ φορείς.

Παράδειγμα 3

Ασφαλισμένος που έχει διαδοχικό χρόνο ασφάλισης στο πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, στον πρώην ΟΑΕΕ και στην Τράπεζα της Ελλάδος. Μπορεί να λάβει μία σύνταξη από τον e-ΕΦΚΑ με μόνο το χρόνο ασφάλισης στον πρώην ΟΑΕΕ και να λάβει μία δεύτερη σύνταξη από τη Τράπεζα της Ελλάδος συνυπολογίζοντας και το χρόνο ασφάλισης του πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (με την επιφύλαξη της ειδικότερης προϋπόθεσης της παρ. 3 του άρθρου 19 όπως ισχύει), σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.δ. 4202/1961, όπως ισχύουν.

Κατά τον υπολογισμό της εθνικής και ανταποδοτικής σύνταξης, ο e-ΕΦΚΑ θα λάβει υπόψη τα ποσοστά αναπλήρωσης και τις συντάξιμες αποδοχές μόνο των ετών ασφάλισης στον πρώην ΟΑΕΕ.

Παράδειγμα 4

Ασφαλισμένος που έχει διαδοχικό χρόνο ασφάλισης στο πρώην ΕΤΕΑΜ (1983-1990), στο πρώην ΤΕΑΥΕΚ (1991-2000) και στο πρώην ΤΕΑΔΥ (2001-2019). Έχει επίσης ασφάλιση εκτός e-ΕΦΚΑ στο ΜΤΠΥ (2001-2019). Ο ασφαλισμένος μπορεί να λάβει:

• μία σύνταξη από τον κλάδο επικουρικής ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ με συνυπολογισμό των χρόνων διαδοχικής ασφάλισης στα πρώην ΤΕΑΥΕΚ και ΤΕΑΔΥ.
• μία δεύτερη σύνταξη – μέρισμα από το ΜΤΠΥ συνυπολογίζοντας, σύμφωνα με διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης και το χρόνο ασφάλισης του πρώην ΕΤΕΑΜ (συνολικά χρονικά διαστήματα 1983-1990 ΕΤΕΑΜ και 2001-2019 ΜΤΠΥ, 7+18 = 25 έτη ασφάλισης).

Επισημαίνεται ότι ο ασφαλισμένος δύναται να μη προσμετρήσει στο ΕΤΕΑ (ΤΕΑΔΥ) τόσο το χρόνο ασφάλισής του στο ΕΤΕΑΜ, όσο και στο ΤΕΑΥΕΚ, καθότι δεν συνέχισε την ασφάλισή του για δραστηριότητα που υπαγόταν στα Ταμεία αυτά μετά την ένταξή τους στο ΕΤΕΑ κατά αναλογία της σχετικής πρόβλεψης για τον e-ΕΦΚΑ (παράγραφος 3 του άρθρου 19 του ν. 4387/2016, όπως ισχύει).

Σημειώνεται ότι ο ασφαλισμένος δύναται να χρησιμοποιήσει το χρόνο ασφάλισης του πρώην ΙΚΑΕΤΑΜ για να λάβει κύρια σύνταξη και στη συνέχεια να μην χρησιμοποιήσει το χρόνο του ΕΤΕΑΜ στον υπολογισμό της επικουρικής του, υπό την επιφύλαξη ότι δεν θα συνυπολογίσει κανένα διάστημα ΕΤΕΑΜ για τον υπολογισμό της επικουρικής. Το διάστημα που δεν θα χρησιμοποιεί εντός e-ΕΦΚΑ, μπορεί να το χρησιμοποιήσει με εκτός του e-ΕΦΚΑ Φορείς.

Παράδειγμα 5

Ασφαλισμένος που έχει διαδοχικό χρόνο ασφάλισης στα πρώην ΤΕΑΥΕΚ, ΤΑΠΙΛΤ-ΑΤ και ΤΕΑΔΥ, καταθέτει αίτηση συνταξιοδότησης στον τελευταίο Φορέα ασφάλισής του, στο πρώην ΕΤΕΑ (ΤΕΑΔΥ), νυν Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ και ζητά: α) το συνυπολογισμό του διαδοχικού χρόνου ασφάλισής του εντός του e-ΕΦΚΑ (πρώην ΕΤΕΑ), σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 19 του ν. 4387/2016, όπως ισχύουν, καθώς και β) την εφαρμογή της διαδοχικής ασφάλισης των διατάξεων του ν.δ. 4202/1961, όπως ισχύουν, μεταξύ του e-ΕΦΚΑ (πρώην ΕΤΕΑ) και του ΤΑΠΙΛΤ-ΑΤ.

Αφού το πρώην ΕΤΕΑ (ΤΕΑΔΥ + ΤΕΑΥΕΚ) είναι ο τελευταίος και αρμόδιος Φορέας ασφάλισης (1500 η.α. συνολικά εκ των οποίων 500 η.α. την τελευταία πενταετία) αναζητά το χρόνο ασφάλισης του ΤΑΠΙΛΤ-ΑΤ (ν.δ. 4202/1961, όπως ισχύει).

Στη συνέχεια, κρίνει αν πληρούνται οι χρονικές προϋποθέσεις των 1000 – 300 η. α. στον τελευταίο ενταχθέντα Φορέα ασφάλισης στο πρώην ΕΤΕΑ και εν προκειμένω στο πρώην ΤΕΑΔΥ (άρθρο 19 του ν. 4387/2016, όπως ισχύει).

Εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις της παραγράφου 1 του άρθρου 19 του ν. 4387/2016, το πρώην ΕΤΕΑ κρίνει εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος (όριο ηλικίας με το σύνολο του διαδοχικού χρόνου ασφάλισης) του πρώην ΤΕΑΔΥ.

Εάν δεν πληρούνται είτε οι θεμελιωτικές προϋποθέσεις είτε οι προϋποθέσεις της παραγράφου 1 του άρθρου 19 (1000 – 300 η.α.) του τελευταίου ενταχθέντα Φορέα – πρώην ΤΕΑΔΥ, τότε το αίτημα εξετάζεται με τις συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις του προηγούμενου ενταχθέντα Φορέα ασφάλισης με τον περισσότερο χρόνο εντός του πρώην ΕΤΕΑ (ν. 4387/2016), στην προκειμένη περίπτωση στο πρώην ΤΕΑΥΕΚ.

Εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης του πρώην ΕΤΕΑ (του ΤΕΑΔΥ ή του ΤΕΑΥΕΚ) τότε ο ασφαλισμένος συνταξιοδοτείται με απονέμοντα Φορέα το πρώην ΕΤΕΑ (e-ΕΦΚΑ) και συμμετέχοντα το ΤΑΠΙΛΤ-ΑΤ, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης (ν. δ. 4202/1961).

Εάν δεν πληρούνται είτε οι προϋποθέσεις της αρμοδιότητας (1500 – 500 η.α.) είτε οι προϋποθέσεις θεμελίωσης του πρώην ΕΤΕΑ (δηλαδή τόσο του πρώην ΤΕΑΔΥ όσο και του πρώην ΤΕΑΥΕΚ), τότε το αίτημα διαβιβάζεται για κρίση στον προηγούμενο Φορέα επικουρικής ασφάλισης με τον περισσότερο χρόνο ασφάλισης (ν.δ. 4202/1961), εν προκειμένω στο ΤΑΠΙΛΤ-ΑΤ.

Το ΤΑΠΙΛΤ-ΑΤ κρίνει εάν με το σύνολο του διαδοχικού χρόνου ασφάλισης δικαιούται σύνταξης ο ασφαλισμένος από αυτό, ως απονέμοντα Φορέα, με συμμετέχοντα Φορέα ασφάλισης το πρώην ΕΤΕΑ (ν.δ. 4202/1961).

Εάν δεν πληρούνται οι συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις του ΤΑΠΙΛΤ-ΑΤ το αίτημα διαβιβάζεται, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.δ. 4202/1961, στον τελευταίο Φορέα ασφάλισης, ήτοι στο πρώην ΕΤΕΑ για να κριθεί σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του β΄ σταδίου της διαδικασίας της αρμοδιότητας (1.000 – 300 η.α.), των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης (ν.δ. 4202/1961).

Εάν ο ασφαλισμένος δεν πληροί είτε τις προϋποθέσεις του β΄ σταδίου της αρμοδιότητας (1000 – 300 η.α.), είτε τις προϋποθέσεις θεμελίωσης του τελευταίου Φορέα, πρώην ΕΤΕΑ (ΤΕΑΔΥ ή ΤΕΑΥΕΚ), η αίτηση, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις του ν.δ. 4202/1961, όπως ισχύουν, απορρίπτεται και τίθεται στο αρχείο.

Παράδειγμα 6

Ασφαλισμένος έχει χρόνο ασφάλισης στο πρώην ΝΑΤ 14 έτη και στο πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ 1 έτος. Σύνολο 15 έτη ασφάλισης. Έστω ότι ο ασφαλισμένος είναι 67 ετών και καταθέτει αίτηση συνταξιοδότησης στον e-ΕΦΚΑ. Ο ασφαλισμένος δεν δύναται να συνταξιοδοτηθεί με τις διατάξεις του πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ γιατί δεν έχει τις ειδικότερες προϋποθέσεις των 1000 η.α. εκ των οποίων 300 η.α. την τελευταία πενταετία πριν την διακοπή της ασφάλισης ή την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης.

Ως εκ τούτου, η αίτηση θα πρέπει να εξεταστεί με τις διατάξεις του πρώην ΝΑΤ. Ωστόσο, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 2 του ν. 1711/1987 του πρώην ΝΑΤ, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, ο διαδοχικά ασφαλισμένος πρέπει να έχει συμπληρώσει, μαζί με την υπηρεσία του πάνω σε πλοία και το χρόνο ασφάλισης σε άλλους φορείς, 20ετή τουλάχιστον συνθετική ναυτική υπηρεσία (βλ. σχετική Εγκύκλιο Φ.1500/Δ17/61562/181/16.11.2018 με ΑΔΑ: ΨΦΛΘ465Θ1Ω-Α4Ν).

Ο ασφαλισμένος του παραδείγματος δεν έχει 20 έτη διαδοχικής ασφάλισης ούτε 15 έτη ναυτικής υπηρεσίας. Ως εκ τούτου, εάν υποχρεωνόταν να επιλέξει τη χρήση των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης, δεν θα μπορούσε να λάβει σύνταξη αν και θα είχε συμπληρώσει 15 έτη ασφάλισης στο ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα και θα ήταν 67 ετών.