Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2026-2030: 19 δισ. ευρώ για τη νέα πορεία της χώρας

Με την Πράξη 32 της 27ης Νοεμβρίου 2025, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε το νέο Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ) 2026-2030, το οποίο δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Α’ 220/4.12.2025. Το ΕΠΑ αποτελεί το βασικό εργαλείο χρηματοδότησης των δημόσιων επενδύσεων από εθνικούς πόρους και διαμορφώνει το πλαίσιο ενίσχυσης της αναπτυξιακής στρατηγικής της χώρας για τα επόμενα πέντε χρόνια. Το πρόγραμμα, που θεμελιώνεται στο ανανεωμένο θεσμικό πλαίσιο των ν. 4635/2019 και 5140/2024, συγκροτεί ένα συνεκτικό σύστημα προγραμματισμού, διαχείρισης, παρακολούθησης και ελέγχου των παρεμβάσεων που χρηματοδοτούνται από το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.

Το ΕΠΑ 2026-2030 στηρίζεται σε έναν ενισχυμένο χρηματοδοτικό σχεδιασμό, με διαθέσιμο προϋπολογισμό περίπου 19 δισ. ευρώ. Από αυτό το ποσό, τα 13,157 δισ. αποτελούν τον αρχικό προϋπολογισμό και τα 16,627 δισ. το ύψος της υπερδέσμευσης. Η σημαντική αύξηση σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο (2021–2025) επιτρέπει τη χρηματοδότηση νέων αναπτυξιακών παρεμβάσεων σε όλη τη χώρα, την υποδοχή έργων που πλέον χρηματοδοτούνται από εθνικούς πόρους, καθώς και τη μεταφορά και ωρίμανση έργων της προηγούμενης περιόδου. Επιπλέον, έχουν διασφαλιστεί 5,8 δισ. ευρώ για την ολοκλήρωση των έργων της περιόδου 2021–2025 έως το 2028.

Το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης οργανώνεται γύρω από επτά κεντρικούς αναπτυξιακούς στόχους:
1. **Κοινωνική συνοχή και ανάπτυξη:** Προώθηση απασχόλησης, μείωση ανισοτήτων, ενίσχυση τοπικών κοινωνιών και βελτίωση ποιότητας ζωής.
2. **Ανάπτυξη υποδομών και μεταφορών:** Επενδύσεις σε κρίσιμες υποδομές, οδικά δίκτυα, υδροδοτήσεις και εγγειοβελτιωτικά έργα.
3. **Πολιτική προστασία και κλιματική αλλαγή:** Ανθεκτικότητα υποδομών, πρόληψη φυσικών καταστροφών και προσαρμογή σε κλιματικούς κινδύνους.
4. **Καινοτομία, εξωστρέφεια και ανταγωνιστικότητα:** Ενίσχυση επιχειρηματικότητας, πράσινης βιομηχανίας, έρευνας και τεχνολογίας.
5. **Ψηφιακός μετασχηματισμός και τεχνητή νοημοσύνη:** Υποδομές ψηφιακών υπηρεσιών, αναβάθμιση συστημάτων και ενσωμάτωση ΑΙ.
6. **Πράσινη ανάπτυξη και περιβαλλοντική μεταρρύθμιση:** Ενεργειακή μετάβαση, βιώσιμη διαχείριση πόρων, κυκλική οικονομία.
7. **Υποστήριξη προγραμμάτων:** Οριζόντιες δράσεις διαχείρισης, τεχνικής βοήθειας, αξιολόγησης και ωρίμανσης έργων.

Το ΕΠΑ 2026-2030 υιοθετεί ένα νέο σύστημα διακυβέρνησης που στοχεύει στη βελτιστοποίηση του προγραμματισμού δημοσίων επενδύσεων μέσω εργαλείων όπως ο Άξονας Μακροχρόνιων Δεσμεύσεων και το Μητρώο Αναγκών Συντήρησης και Λειτουργίας. Επιδιώκει συνεχή ιχνηλάτηση αναγκών και προσαρμογή των πόρων σε πραγματικές περιφερειακές και κλαδικές προτεραιότητες, καθώς και στενή συνεργασία με Υπουργεία και Περιφέρειες. Οι προηγούμενες εμπειρίες συνέβαλαν καθοριστικά στη χάραξη του νέου στρατηγικού προσανατολισμού.

Ο προϋπολογισμός κατανέμεται σε Τομεακά, Περιφερειακά και Ειδικά Προγράμματα Ανάπτυξης. Η προηγούμενη περίοδος κατέγραψε σημαντική απορρόφηση, με πληρωμές 8,224 δισ. ευρώ έως το 2025, ενώ η νέα περίοδος επιδιώκει να κεφαλαιοποιήσει αυτή τη δυναμική.

Το ΕΠΑ 2026–2030 αναμένεται να αποτελέσει καταλύτη για την επιτάχυνση της σύγκλισης με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, την αναβάθμιση κρίσιμων υποδομών, την ενίσχυση της περιφερειακής συνοχής, τη μετάβαση σε μια ανταγωνιστική, πράσινη και ψηφιακή οικονομία, και τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το πρόγραμμα και για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, καθώς χρηματοδοτεί έργα υποδομής, μελέτες, παρεμβάσεις πολιτικής προστασίας και ψηφιακό μετασχηματισμό. Η Πράξη 32/2025 σηματοδοτεί την επίσημη έναρξη της νέας προγραμματικής περιόδου.