Ελλάδα: Πυλώνας Ενεργειακής Ασφάλειας και Στρατηγικής στην Ουάσιγκτον

Στην Ουάσιγκτον, στο πλαίσιο συζήτησης με τον Ρίτσαρντ Γκολντμπεργκ στην δεξαμενή σκέψης Foundation for Defense of Democracies, ο Υπουργός Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, τόνισε τον αναβαθμισμένο γεωστρατηγικό ρόλο της Ελλάδας στο νέο ενεργειακό τοπίο. Ο κ. Παπασταύρου ανέδειξε τη σημασία των πρόσφατων συμφωνιών του Ζαππείου, χαρακτηρίζοντάς τες ως κινήσεις που επεκτείνονται πέρα από την ενέργεια, εστιάζοντας στην ασφάλεια ολόκληρης της ευρύτερης περιοχής.

Ειδικότερα, ο Υπουργός αναφέρθηκε στον “κάθετο διάδρομο”, ένα έργο που διασχίζει την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία, με στόχο την πλήρη απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο. Υπογράμμισε ότι οι συμφωνίες που επιτεύχθηκαν στην Αθήνα στις 6 Νοεμβρίου ήδη εφαρμόζονται, ενώ τόνισε την ανάγκη να αποτραπεί η διοχέτευση ρωσικού αερίου μέσω εναλλακτικών διαδρομών. Αναφέρθηκε στον κανονισμό Repower EU, ο οποίος θεωρεί ρωσικό το αέριο που προέρχεται από το TurkStream, εκτός εάν αποδειχθεί το αντίθετο, επισημαίνοντας την έλλειψη παροχής πραγματικών δεδομένων ροής σε πραγματικό χρόνο από την Τουρκία.

Για την περαιτέρω προώθηση του κάθετου διαδρόμου, ανακοινώθηκε η σύσταση ομάδας εργασίας επτά χωρών, με την πρώτη διαδικτυακή συνάντηση, στην οποία θα παρευρεθούν και οι ΗΠΑ, να έχει προγραμματιστεί για τις 10 Δεκεμβρίου.

Απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με την απομάκρυνση των ΗΠΑ από εναλλακτικές πηγές ενέργειας και την πιθανότητα επιστροφής της Ρωσίας στο διεθνές ενεργειακό προσκήνιο εφόσον αρθούν οι κυρώσεις, ο Υπουργός Ενέργειας επεσήμανε ότι η αστάθεια αποτελεί τον νέο κανόνα. Αν και η Ρωσία μπορεί να επανενταχθεί στην παγκόσμια οικονομία, η ενέργεια πρέπει να είναι το τελευταίο πεδίο αυτής της επανένταξης, καθώς έχει χρησιμοποιηθεί ως όπλο εκβιασμού. “Δεν έχει νόημα να χρηματοδοτείται ο πόλεμος της Ρωσίας ενώ υποστηρίζουμε την Ουκρανία”, δήλωσε.

Ο κ. Παπασταύρου ανέλυσε τη στρατηγική της Αθήνας, η οποία επικεντρώνεται στην αυτοδυναμία και την αξιοποίηση εγχώριων πόρων. “Η ελληνική οπτική είναι να μην βασίζεσαι μόνο στους εταίρους αλλά να βασίζεσαι και στον εαυτό σου,” τόνισε, αναφερόμενος στην ανάπτυξη υδρογονανθράκων σε συνεργασία με την ExxonMobil και την Chevron. Η Ελλάδα προχωρά σε σημαντικές εξερευνήσεις μετά από 40 χρόνια, ενώ η Chevron και η Hellenic Energy σχεδιάζουν σεισμικές έρευνες το 2026. Η χώρα δεσμεύεται να αποσύρει το ρωσικό αέριο, ενισχύοντας παράλληλα τους δικούς της ενεργειακούς πόρους.

Ο Υπουργός περιέγραψε τους νέους ενεργειακούς διαδρόμους, όπου η Ελλάδα διαδραματίζει κομβικό ρόλο, όπως το σχήμα “3+1” που συνδέει την Ινδία μέσω του Κόλπου και της Μέσης Ανατολής με την Ευρώπη και την Ουκρανία. Αυτός ο διάδρομος, που εκτείνεται για πρώτη φορά από τη Νέα Δελχί έως το Κίεβο, αποτελείται αποκλειστικά από χώρες που επιδιώκουν ειρήνη και σταθερότητα. Η δυναμική της Ανατολικής Μεσογείου ενισχύεται, με την αγορά να ολοκληρώνει την περιφερειακή ενσωμάτωση. Το σχήμα “3+1” θα πραγματοποιήσει νέα συνάντηση Υπουργών Ενέργειας τον Απρίλιο στην Ουάσιγκτον.

Σχετικά με το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης, ο κ. Παπασταύρου το χαρακτήρισε “περισσότερο από ζωντανό”, καθώς τερματίζει την απομόνωση της Κύπρου και συνδέει την Ευρώπη με το Ισραήλ. Επίσης, βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις για διασύνδεση Σαουδικής Αραβίας – Ελλάδας, κάτι που το IMEC (India-Middle East-Europe Economic Corridor) θα μπορούσε να ενσωματώσει. Η Ε.Ε. έχει χρηματοδοτήσει το έργο με €650 εκατομμύρια, ποσό ρεκόρ, ενώ η Αθήνα επιδιώκει επενδυτική συμμετοχή από χώρες της Μέσης Ανατολής και ενδιαφέρον εκφράζεται και από τις ΗΠΑ.

Ερωτηθείς για τη συμμετοχή της Τουρκίας σε αυτή τη νέα περιφερειακή αρχιτεκτονική, ο κ. Παπασταύρου δήλωσε ότι “δεν μπορεί να είναι παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος”. Η επιθετικότητα οδηγεί σε απομόνωση, όχι σε επιρροή, και η Τουρκία πρέπει να επιλέξει αν θα συμβάλει στην ειρήνη και τη σταθερότητα. Το ζήτημα του ρωσικού αερίου είναι κρίσιμο, καθώς η Τουρκία διατηρεί σχέσεις με ΗΠΑ και Ευρώπη, ενώ ταυτόχρονα δέχεται ρωσικό αέριο. “Κάποιοι μπορεί να το θεωρούν ‘διπλό παιχνίδι’, αλλά κάποια στιγμή πρέπει να γίνει επιλογή,” υπογράμμισε. Η Ελλάδα, από την αρχή, στήριξε την Ουκρανία και αντιτάχθηκε στην εισβολή της Ρωσίας, σε αντίθεση με την Τουρκία, η οποία διατηρεί την κατοχή της Κύπρου επί δεκαετίες.

Ειδική μνεία έκανε στον ρόλο της Ινδίας και της Σαουδικής Αραβίας. “Η Ινδία βλέπει την ανάγκη δημιουργίας πύλης εισόδου στην Ευρώπη και η Ελλάδα προσπαθεί να είναι μία από αυτές τις πύλες,” ανέφερε. Ο κάθετος διάδρομος, επεκτεινόμενος σε Βόρεια Μακεδονία, Κροατία και Σερβία, καλύπτει μια περιοχή με 100 εκατομμύρια κατοίκους. Ο κεντρικός ρόλος της Ελλάδας στο πλαίσιο του “3+1” προκύπτει από τις ισχυρές σχέσεις της με τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, τη Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ και τον ευρύτερο αραβικό κόσμο. Η Σαουδική Αραβία, δραστηριοποιούμενη όλο και πιο ενεργά διεθνώς, εκφράζει μέσω Μνημονίου Συνεργασίας για τη διασύνδεση το ενδιαφέρον της να συνδεθεί με την Ευρώπη. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας, στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, σε συνδυασμό με την πολιτική και οικονομική σταθερότητα και τις ιστορικές σχέσεις, εξηγούν τις τρέχουσες εξελίξεις.

Σχετικά με την πρόσφατη αναγνώριση της συμφωνίας Τουρκίας – Λιβύης από την κυβέρνηση Χαφτάρ, ο κ. Παπασταύρου δήλωσε ότι “ακόμη και σε αυτό το προκλητικό πλαίσιο, η Λιβύη τήρησε τη μέση γραμμή, σεβόμενη τους διεθνείς κανόνες”. Η συνεργασία με τη διεθνή πετρελαϊκή βιομηχανία απαιτεί τήρηση κανόνων, και όποιος δεν τους τηρεί αποκλείεται. Για τους ενεργειακούς κολοσσούς, η τήρηση της αρχής της μέσης γραμμής είναι μη διαπραγματεύσιμη, καθώς η επένδυση δισεκατομμυρίων απαιτεί προβλεψιμότητα και νόμιμα πλαίσια δραστηριοποίησης.