Η ισότητα για τα άτομα με αναπηρία, ένας διαρκής αγώνας

Η 3η Δεκεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, μας υπενθυμίζει πως η ισότητα, η αξιοπρέπεια και η ουσιαστική συμπερίληψη των ατόμων με αναπηρία δεν είναι δεδομένα, αλλά στόχοι που απαιτούν συνεχή προσήλωση και συλλογική προσπάθεια, όπως τονίζει ο Δρ. Ηρακλής Μοσκώφ, Γενικός Γραμματέας Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου. Αυτοί οι στόχοι κατακτώνται μέσα από τη συνεργασία και τη στοχευμένη δημόσια πολιτική. Για τη Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας, η ημέρα αυτή αποτελεί σταθμό για την αναγνώριση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία και για την ανανέωση της δέσμευσής μας προς ένα σύστημα προστασίας που ανταποκρίνεται πραγματικά στις ανάγκες των πιο ευάλωτων.

Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στα άτομα με αναπηρία που ανήκουν στον προσφυγικό και μεταναστευτικό πληθυσμό, τα οποία συχνά αντιμετωπίζουν πιο σύνθετες συνθήκες. Η αναπηρία, σε συνδυασμό με τη γλωσσική διαφοροποίηση, την απουσία υποστηρικτικών δικτύων, τις μετακινήσεις και την ανασφάλεια της μεταναστευτικής διαδρομής, δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου η πρόσβαση σε υπηρεσίες, η ενημέρωση, η υγεία και η κοινωνική προστασία γίνονται πιο απαιτητικές διαδικασίες. Αυτές οι παράμετροι χρειάζονται προσεκτικό σχεδιασμό, ώστε οι δομές και οι διαδικασίες να γίνονται πραγματικά συμπεριληπτικές και να ξεπερνιούνται τα εμπόδια μέσω της συνεργασίας των αρμόδιων υπηρεσιών και φορέων.

Στο πλαίσιο αυτό, η Γενική Γραμματεία προτίθεται να αναλάβει σημαντικές επιπρόσθετες πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της προστασίας των ατόμων με αναπηρία στον προσφυγικό και μεταναστευτικό πληθυσμό. Οι πρωτοβουλίες αυτές εστιάζουν στον καλύτερο συντονισμό των εμπλεκόμενων φορέων, στη βελτίωση της πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες, στην ενίσχυση των μηχανισμών αναγνώρισης αναπηρίας και ευαλωτότητας, καθώς και στην ανάπτυξη πολιτικών που εναρμονίζονται με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας.

Το στρατηγικό πλαίσιο που διαμορφώνεται στηρίζεται σε πέντε βασικούς άξονες, οι οποίοι αποτελούν τον πυρήνα μιας πιο ολοκληρωμένης και ανθρωποκεντρικής προσέγγισης στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία:

Πρώτος άξονας: Έγκαιρη αναγνώριση ευαλωτότητας και αξιολόγηση αναπηρίας. Η έγκαιρη και αξιόπιστη αναγνώριση των αναγκών είναι η βάση μιας αποτελεσματικής προστασίας. Δυσκολίες πρόσβασης σε αξιολογήσεις, γλωσσικά εμπόδια ή η απουσία ιατρικών εγγράφων μπορούν να καθυστερήσουν κρίσιμες διαδικασίες. Οι προσπάθειες εστιάζουν στην στενότερη συνεργασία των υπηρεσιών, την αξιοποίηση σύγχρονων μεθόδων και την παροχή συνεκτικής υποστήριξης, ώστε κανείς να μην μένει εκτός συστήματος λόγω διαδικαστικών καθυστερήσεων.

Δεύτερος άξονας: Υγεία και ψυχοκοινωνική υποστήριξη. Η πρόσβαση στην υγεία απαιτεί κατανόηση, επικοινωνία και συνέχεια. Για τα άτομα με αναπηρία που δεν μιλούν ελληνικά, η επικοινωνία με το υγειονομικό προσωπικό είναι απαιτητική, ενώ για όσους έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες, η ανάγκη ψυχοκοινωνικής στήριξης είναι αυξημένη. Ο άξονας αυτός καλύπτει ενέργειες για τη διευκόλυνση της πρόσβασης, τη βελτίωση της ενημέρωσης και τη διασφάλιση ανθρώπινης και εξατομικευμένης φροντίδας.

Τρίτος άξονας: Κοινωνική προστασία και οικονομική στήριξη. Η κοινωνική προστασία πρέπει να είναι δίκαιη, λειτουργική και προσιτή. Αυτό σημαίνει διαδικασίες πιο ξεκάθαρες, φιλικές στον χρήστη και προσβάσιμες σε ανθρώπους που βρίσκονται σε μεταβατικό στάδιο, με διαφορετικά νομιμοποιητικά έγγραφα και ανάγκες. Ο άξονας αυτός αναδεικνύει την ανάγκη για πολιτικές που ενισχύουν τη διαφάνεια, μειώνουν τη γραφειοκρατία και επιτρέπουν ουσιαστική και άμεση στήριξη.

Τέταρτος άξονας: Εκπαίδευση και παιδική προστασία. Τα παιδιά με αναπηρία, είτε είναι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες είτε αιτούντες άσυλο, χρειάζονται έγκαιρη εκπαιδευτική αξιολόγηση και κατάλληλη υποστήριξη στο σχολικό περιβάλλον. Οι δράσεις προωθούν την ομαλή πρόσβαση στο εκπαιδευτικό σύστημα, την ανάπτυξη συμπεριληπτικών πρακτικών και την παροχή στήριξης στις οικογένειες, ώστε τα παιδιά να συμμετέχουν ισότιμα στη σχολική ζωή.

Πέμπτος άξονας: Κοινωνική ένταξη, κατάρτιση, εργασία και προσβασιμότητα υπηρεσιών. Η ένταξη είναι μια διαδρομή που απαιτεί ευκαιρίες συμμετοχής στην κοινωνική και οικονομική ζωή, με ίσους όρους. Ο άξονας αυτός περιλαμβάνει πρωτοβουλίες για ενδυνάμωση, κατάρτιση, σύνδεση με την αγορά εργασίας και βελτίωση της προσβασιμότητας των δημόσιων υπηρεσιών, ώστε οι άνθρωποι να αισθάνονται ότι το κράτος είναι κοντά τους, τόσο στις ανάγκες όσο και στις φιλοδοξίες τους.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία δεν πρέπει να αποτελεί μια απλή ημερομηνία στο ημερολόγιο. Το πραγματικό μέτρο της δύναμης μιας κοινωνίας αντικατοπτρίζεται στον τρόπο που προστατεύει και στηρίζει τους πιο ευάλωτους. Με συνεργασία, αξιολόγηση και προσήλωση στις θεμελιώδεις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μπορούμε να οικοδομήσουμε ένα περιβάλλον όπου κάθε άτομο —ανεξαρτήτως αναπηρίας, γλώσσας ή προέλευσης— έχει χώρο, φωνή και προοπτική. Η Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας θα συνεχίσει με συνέπεια το έργο της: να ενδυναμώνει, να συντονίζει και να διαμορφώνει πολιτικές που κάνουν πράξη το αυτονόητο — ότι κάθε άνθρωπος αξίζει να ζει με αξιοπρέπεια, ασφάλεια και πραγματικές ευκαιρίες.