Νέο Σχέδιο Δράσης: Ουσιαστική Αντιμετώπιση της Ενεργειακής Ένδειας με την Κεντρική Σύμπραξη των ΟΤΑ
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θέτει την Τοπική Αυτοδιοίκηση στην πρώτη γραμμή για την προστασία ευάλωτων νοικοκυριών, με στόχο τη μείωση της ενεργειακής φτώχειας έως το 2030.
Το «Σχέδιο Δράσης για την Καταπολέμηση της Ενεργειακής Ένδειας» τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, παρουσιάζοντας ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο πολιτικών με σαφή εστίαση στις τοπικές κοινωνίες και τις ανάγκες των πιο ευάλωτων νοικοκυριών. Το ανανεωμένο σχέδιο, που εναρμονίζεται πλήρως με τις ευρωπαϊκές οδηγίες για την ενέργεια και την κλιματική μετάβαση, τοποθετεί τους Δήμους και τις Περιφέρειες στην «πρώτη γραμμή» του αγώνα κατά της ενεργειακής φτώχειας, στοχεύοντας σε δραστική μείωση του φαινομένου έως το 2030.
Η ενεργειακή ένδεια παραμένει ένα από τα πιο σύνθετα κοινωνικά προβλήματα της χώρας. Παρά τις προόδους, πάνω από το 12% των ελληνικών νοικοκυριών αδυνατεί να καλύψει βασικές ενεργειακές ανάγκες, με ορισμένες περιφέρειες να παρουσιάζουν ποσοστά διπλάσια του εθνικού μέσου όρου. Το νέο σχέδιο θέτει φιλόδοξους στόχους: μείωση κατά 50% έως το 2025 και 75% έως το 2030, σε σχέση με τα επίπεδα του 2016.
Ένα νέο εργαλείο, ο Δείκτης Ι-ΙΙ2025, που συνδυάζει εισοδήματα, δαπάνες διαβίωσης και χαρακτηριστικά κατοικίας, προσφέρει ακριβέστερη εικόνα. Σύμφωνα με αυτόν, περίπου 546.000 νοικοκυριά βρίσκονται σήμερα σε ενεργειακή ένδεια, ενώ 133.000 βιώνουν «ακραίες συνθήκες».
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΟΤΑ) αποκτά κεντρικό ρόλο στην υλοποίηση του Σχεδίου. Οι Δήμοι και οι Περιφέρειες, όντας σε άμεση επαφή με τους πολίτες, αναλαμβάνουν να εντοπίζουν τα ευάλωτα νοικοκυριά, να λειτουργούν ως ενημερωτικοί και εξυπηρετικοί «κόμβοι», και να υποστηρίζουν τους πολίτες σε θέματα λογαριασμών ενέργειας, ενεργειακής εξοικονόμησης και ένταξης σε προγράμματα.
Προβλέπεται η δημιουργία «Υπηρεσιών Μιας Στάσης» σε κάθε ΟΤΑ, όπου οι πολίτες θα λαμβάνουν συμβουλές, θα πραγματοποιούν προκαταρκτικό ενεργειακό έλεγχο κατοικιών και θα καθοδηγούνται σε διαδικασίες ενεργειακής αναβάθμισης. Επιπλέον, οι ΟΤΑ ενθαρρύνονται να οργανώνουν συλλογικές παραγγελίες εξοπλισμού για μειωμένο κόστος.
Ενισχύεται θεσμικά η συμμετοχή των ΟΤΑ στις Ενεργειακές Κοινότητες, με στόχο την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών ευάλωτων νοικοκυριών μέσω της αυτοπαραγωγής από ΑΠΕ. Οι ΟΤΑ καλούνται να διαθέτουν δημόσια ακίνητα για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη μαζική ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, με επιδοτήσεις έως 100% για τις πιο ευάλωτες περιπτώσεις. Το Σχέδιο προβλέπει ειδικά χρηματοδοτικά εργαλεία και στόχευση: 120.000 κατοικίες προς ανακαίνιση και επιπλέον 150.000 νοικοκυριά που θα υποστηριχθούν στη μετάβαση σε αποδοτικότερα συστήματα θέρμανσης έως το 2030.
Οι περιφερειακές ανισότητες στην ενεργειακή ένδεια, όπως στη Θεσσαλία, την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και τη Δυτική Ελλάδα, καθιστούν αναγκαίες στοχευμένες παρεμβάσεις.
Το νέο Σχέδιο Δράσης, που είναι ανοιχτό σε δημόσια διαβούλευση, φιλοδοξεί να δημιουργήσει ένα λειτουργικό δίκτυο τοπικών δομών, μετατρέποντας τη θεωρία σε πράξη για την πρόσβαση όλων των νοικοκυριών σε βασικές ενεργειακές υπηρεσίες.