Νέο πλαίσιο για περιβαλλοντική αναβάθμιση πόλεων – ΕΣΠΙΑΠ
Καθορίστηκαν οι προδιαγραφές για τις μελέτες που συνδέουν την αύξηση δόμησης με την προστασία του αστικού περιβάλλοντος.
Με νέα απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Β’ 6015/11.11.2025, τίθεται σε εφαρμογή ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την εκπόνηση των Ειδικών Σχεδίων Περιβαλλοντικού Ισοδύναμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ). Η απόφαση ΥΠΕΝ/ΓΡΓΓΧΣΑΠ/125753/8426 καθορίζει το ελάχιστο περιεχόμενο, τη μεθοδολογία και τις τεχνικές προδιαγραφές για αυτές τις κρίσιμες μελέτες, οι οποίες αποτελούν εργαλείο για την αντιστάθμιση των κινήτρων δόμησης που προβλέπει ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ΝΟΚ), σύμφωνα με τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις του ν. 5197/2025.
Τα ΕΣΠΙΑΠ στοχεύουν στην περιβαλλοντική αναβάθμιση αστικών περιοχών, στην αντιστάθμιση των προσαυξήσεων δόμησης και άλλων κινήτρων του ΝΟΚ, καθώς και στην τεκμηριωμένη επιλογή έργων που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και το αστικό περιβάλλον. Οι μελέτες θα αξιολογούν τις οικοδομικές άδειες που εμπίπτουν στο άρθρο 68 του ν. 5197/2025 και θα προσδιορίζουν τα καταλληλότερα μέτρα περιβαλλοντικού ισοδύναμου, όπως αυτά θα εξειδικευτούν περαιτέρω με σχετικό προεδρικό διάταγμα.
Η υπουργική απόφαση προβλέπει αναλυτικά την απαιτούμενη δομή και το περιεχόμενο των μελετών, περιλαμβάνοντας εισαγωγή, ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης (περιβαλλοντικά, κοινωνικά, χωροταξικά χαρακτηριστικά, καταγραφή αδειών), εκτίμηση επιπτώσεων, προτάσεις και μέτρα περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, τεχνικές προδιαγραφές, χρονοδιάγραμμα και κοστολόγηση, καθώς και μηχανισμούς παρακολούθησης και αξιολόγησης. Η μελέτη θα συνοδεύεται από χάρτες, διαγράμματα, πίνακες και νομικές αναφορές.
Η επιβαλλόμενη μεθοδολογία είναι ολιστική και τεχνικά τεκμηριωμένη, με έμφαση στη γεωχωρική ανάλυση, τη νομική αξιολόγηση των οικοδομικών αδειών, την ανάλυση περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τη συνεργασία πολεοδόμων, νομικών και περιβαλλοντολόγων. Κάθε ενότητα θα απαιτεί σαφείς αναφορές σε αριθμούς αδειών, νομολογία και περιβαλλοντικές μετρήσεις.
Η απόφαση ορίζει επίσης τα υποχρεωτικά παραδοτέα, συμπεριλαμβανομένης πλήρους τεχνικής έκθεσης, χαρτών, πινάκων οικοδομικών αδειών, αναφορών νομολογίας ΣτΕ και οικονομικών εκτιμήσεων. Το ενιαίο πλαίσιο θα διασφαλίσει τη συγκρισιμότητα, την πληρότητα και τη νομική συμβατότητα των μελετών.
Η διαδικασία θα εφαρμόζεται σε επίπεδο δημοτικής ενότητας, εκτός των μητροπολιτικών περιοχών Αθήνας και Θεσσαλονίκης όπου θα ισχύει σε επίπεδο δήμου. Αυτό παρέχει στους ΟΤΑ ένα ισχυρό εργαλείο για στοχευμένο σχεδιασμό παρεμβάσεων, εξισορρόπηση της αύξησης δόμησης, ενίσχυση του πρασίνου, προστασία του περιβάλλοντος και διασφάλιση νομιμότητας και διαφάνειας στον πολεοδομικό σχεδιασμό. Η απόφαση δεν επιφέρει δαπάνη στον κρατικό προϋπολογισμό, καθώς οι μελέτες εντάσσονται σε υφιστάμενες διαδικασίες.
Συνοψίζοντας, η υπουργική απόφαση θεσπίζει ένα ολοκληρωμένο, αυστηρό και τεχνικά άρτιο θεσμικό πλαίσιο που συνδέει την πολεοδομική ανάπτυξη με την περιβαλλοντική προστασία, εξασφαλίζοντας ότι κάθε αύξηση δόμησης θα αντισταθμίζεται από ισοδύναμες παρεμβάσεις αναβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος.