Η Generation Z στην Ελλάδα: Μορφωμένη, Επισφαλής, Με Χαμηλές Προσδοκίες

Μια νέα, πανελλαδική έρευνα του Ινστιτούτου Εργασίας ΓΣΕΕ (ΙΝΕ ΓΣΕΕ), σε συνεργασία με την εταιρεία ALCO, με τίτλο «Νέοι και Εργασία 2025», σκιαγραφεί την πραγματικότητα της Generation Z (νέοι έως 29 ετών) στην ελληνική αγορά εργασίας. Τα αποτελέσματα, που βασίζονται σε έρευνα 1.500 εργαζόμενων νέων τον Οκτώβριο του 2025, αποκαλύπτουν μια γενιά μορφωμένη, με υψηλές προσδοκίες για νόημα και αξιοπρέπεια στην εργασία, η οποία όμως βιώνει επισφάλεια, χαμηλούς μισθούς και περιορισμένες προοπτικές.

Η έρευνα, εξετάζοντας έξι θεματικούς άξονες, υπογραμμίζει την οικονομική εξάρτηση και την αδυναμία αυτονομίας. Μόλις το 20% των νέων εργαζόμενων ζουν μόνοι τους, με το 45% να παραμένει στο πατρικό σπίτι, ποσοστό που ανεβαίνει στο 65% για όσους εργάζονται με μερική απασχόληση. Το 70% δηλώνει ότι τα εισοδήματά του δεν επαρκούν για τις βασικές ανάγκες, ενώ το 62% αναγνωρίζει οικονομική εξάρτηση από τους γονείς. Αυτή η παράταση της οικογενειακής εξάρτησης, αναγκαστική και όχι επιλογή, συνδέεται άμεσα με τους χαμηλούς μισθούς, την ακριβή στέγαση και την ανάγκη ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους. Η οικονομική αυτονομία μετατίθεται χρονικά, καθυστερώντας τη δημιουργία νοικοκυριού, οικογένειας ή επαγγελματικής ταυτότητας, δημιουργώντας μια γενιά εγκλωβισμένη ανάμεσα στην απασχόληση και την προσπάθεια αυτονόμησης.

Επιπλέον, παρατηρείται σημαντικό χάσμα μεταξύ εκπαίδευσης και απασχόλησης. Το 38% δηλώνει ότι η εργασία του δεν σχετίζεται με τις σπουδές του, και το 49% θεωρεί ότι η εκπαίδευση δεν το προετοίμασε επαρκώς για την αγορά εργασίας. Παρά την ισχυρή διάθεση για συνεχιζόμενη μάθηση (86%) και την επάρκεια σε ψηφιακές δεξιότητες (65%), η ελληνική αγορά εργασίας, με τη χαμηλή οργανωσιακή και τεχνολογική της πυκνότητα, αδυνατεί να απορροφήσει το δυναμικό των νέων αποφοίτων. Αυτή η αποσύνδεση οδηγεί στη διπλή παγίδα της υποαπασχόλησης και της απογοήτευσης, καθιστώντας τη Generation Z την πιο μορφωμένη αλλά και την λιγότερο ενταγμένη γενιά στην παραγωγή υψηλής προστιθέμενης αξίας.

Η εργασιακή καθημερινότητα χαρακτηρίζεται από πίεση και άγχος. Το 62% αναφέρει αρνητική επίδραση της εργασίας στην προσωπική του ζωή, με το 60% να βιώνει εξουθένωση και το 46% να αισθάνεται επιβάρυνση στην υγεία ή τον ύπνο του. Η ισορροπία ζωής-εργασίας καταγράφεται χαμηλά (21%), ενώ η συνολική ικανοποίηση από την εργασία είναι στο 35%, με το 53% να δηλώνει ότι αντιμετωπίζει άγχος-στρες. Η γενιά αυτή εισέρχεται σε ένα εργασιακό περιβάλλον που μεταθέτει τη φροντίδα και την ψυχική ανθεκτικότητα στο άτομο, με πιέσεις απόδοσης, διευρυμένα ωράρια και μειωμένη συλλογική προστασία, οδηγώντας σε διάχυτο burnout.

Σε επίπεδο αξιών, η ψυχική υγεία προηγείται της οικονομικής ασφάλειας για το 70% των νέων, ενώ το 73% θεωρεί ότι η εργασία οφείλει να έχει νόημα πέρα από την αμοιβή. Ένα 47% βλέπει την εργασία ως πηγή ταυτότητας και αυτοεκτίμησης, και το 44% θα άλλαζε εργασία αν δεν τον εξέφραζε, ακόμη και με απώλεια εισοδήματος. Παρά την επιθυμία για επιχειρήσεις που σέβονται το περιβάλλον και την κοινωνία (72%), το 65% δηλώνει ότι θα αποδεχόταν άτυπη, «μαύρη» εργασία αν δεν υπήρχε άλλη επιλογή, υπογραμμίζοντας την ανάγκη επιβίωσης.

Η εμπιστοσύνη στους κρατικούς θεσμούς προστασίας είναι εξαιρετικά χαμηλή (15%), με το 65% να δηλώνει ότι δεν τους εμπιστεύεται. Αν και μόνο το 30% δηλώνει την ύπαρξη ενεργού σωματείου στον χώρο εργασίας του, το 36% έχει συμμετάσχει σε συλλογική κινητοποίηση και το 67% θα συμμετείχε αν το αίτημα θεωρούνταν δίκαιο, πιστεύοντας στη δύναμη της συλλογικής δράσης. Τα ευρήματα δείχνουν μια γενιά επιφυλακτική απέναντι στους θεσμούς, αλλά με υψηλή διαθεσιμότητα για δράση όταν αισθάνεται ότι τα αιτήματά της εκπροσωπούνται.

Τέλος, οι επαγγελματικές προοπτικές στη χώρα είναι ιδιαίτερα περιορισμένες. Το 72% δεν διαβλέπει προοπτικές στην Ελλάδα, ενώ το 46% ενδιαφέρεται να εργαστεί στο εξωτερικό. Το 79% πιστεύει ότι η γενιά των γονιών του έζησε καλύτερες εργασιακές και κοινωνικές συνθήκες. Ενώ υπάρχει άνεση με την Τεχνητή Νοημοσύνη (53%), η αδυναμία δημιουργίας οικογένειας υπό τις παρούσες συνθήκες εργασίας (65%) υποδηλώνει ότι η επισφάλεια δεν περιορίζεται στο επαγγελματικό επίπεδο.

Συνολικά, η έρευνα καταδεικνύει μια γενιά μορφωμένη, ευαίσθητη και αξιακά ώριμη, που όμως ζει σε συνθήκες χαμηλών προσδοκιών και δομικής αβεβαιότητας. Η προοπτική ενός νέου brain drain είναι υπαρκτή. Χωρίς αναβάθμιση των μισθών, ενίσχυση της σταθερότητας, ανασυγκρότηση της συλλογικής προστασίας και επένδυση στην ψυχική υγεία και τη μάθηση, η Generation Z δεν διεκδικεί απλώς μια δουλειά, αλλά ένα μέλλον με νόημα και δικαιοσύνη.