Πιστοποιητικό Φερεγγυότητας Ενοικιαστών: Η Επόμενη μέρα  

Η ιδέα του «πιστοποιητικού φερεγγυότητας», που σχεδιάζεται να καθιερωθεί από το 2026 μέσω του Μητρώου Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους και να προσκομίζεται στους ιδιοκτήτες ακινήτων, μπορεί να έχει μια λογική βάση μόνο στις περιπτώσεις στρατηγικών κακοπληρωτών. Σε αυτό το σημείο αξίζει να υπογραμμιστεί ότι οι ιδιοκτήτες έχουν ήδη τη δυνατότητα να «καλυφθούν» μέσα από τον λεγόμενο «Τειρεσία των ενοικιαστών», μια πρωτοβουλία που προωθεί η κυβέρνηση από τον Σεπτέμβριο του 2024. Πρόκειται για μια μαύρη λίστα κακοπληρωτών, η οποία θα ενταχθεί στο Μητρώο Ιδιοκτησίας Ακινήτων και θα ενημερώνεται αυτόματα κάθε φορά που δηλώνεται λύση μίσθωσης από τον ιδιοκτήτη.

Το νέο αυτό εργαλείο θα στοχεύει σε περιπτώσεις ατόμων που έχουν συστηματοποιήσει την αθέτηση των υποχρεώσεών τους, αξιοποιώντας τα κενά της νομοθεσίας και τις καθυστερήσεις του συστήματος. Ωστόσο, είναι εξίσου σημαντικό να τονιστεί ότι ακόμη και ο «Τειρεσίας ενοικιαστών» θα πρέπει να λειτουργεί με σαφείς προϋποθέσεις και αυστηρές δικλείδες ασφαλείας, ώστε να αποφεύγεται η άδικη καταχώριση ενοικιαστών ως κακοπληρωτών. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τέτοια φαινόμενα όντως υφίστανται — άνθρωποι που νοικιάζουν κατοικίες χωρίς ποτέ να καταβάλουν ούτε ένα ευρώ. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι εύλογο και αναγκαίο να υπάρχουν θεσμικές δικλίδες προστασίας για τους ιδιοκτήτες. Τα κρίσιμα ερωτήματα, ωστόσο, σε σχέση με τη «βεβαίωση φερεγγυότητας» είναι το εξής: πόσο δίκαιο και κοινωνικά ισορροπημένο είναι να αντιμετωπίζονται όλοι οι πολίτες σαν να ανήκουν στην κατηγορία των στρατηγικών κακοπληρωτών; Και μάλιστα μέσω ενός πιστοποιητικού που δεν περιορίζεται στο αν έχει αφήσει κανείς απλήρωτα ενοίκια, αλλά συνδέεται συνολικά με τις οικονομικές του υποχρεώσεις;

Πόσοι ελεύθεροι επαγγελματίες, μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, εργαζόμενοι ή δανειολήπτες έχουν σήμερα ληξιπρόθεσμες οφειλές όχι επειδή δεν θέλουν, αλλά επειδή αδυνατούν να ανταποκριθούν; Είναι λιγότερο «άξιοι» αυτοί οι άνθρωποι να νοικιάσουν μια κατοικία; Θα τους στερήσουμε τη στέγη σε μια περίοδο που η ακρίβεια έχει διαλύσει κάθε οικογενειακό προγραμματισμό;

Η πραγματικότητα είναι αμείλικτη:

• Τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς τον ΕΦΚΑ έχουν φτάσει τα 45 δισ. ευρώ

• Οι οφειλές προς την Εφορία ξεπερνούν τα 115 δισ. ευρώ

• Τα «κόκκινα» δάνεια ανέρχονται σε 10,43 δισ. ευρώ στις τράπεζες και 59,43 δισ. ευρώ στους Services

• Περίπου 1,5 εκατομμύριο φορολογούμενοι έχουν ήδη υποστεί κατασχέσεις και πλειστηριασμούς, ενώ άλλα 2 εκατομμύρια απειλούνται με ανάλογα μέτρα.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ένα πιστοποιητικό «φερεγγυότητας» δεν θα ξεχωρίζει τον συνεπή από τον ασυνεπή, αλλά τον οικονομικά ενήμερο από τον οικονομικά πιεσμένο. Ο κίνδυνος είναι να δημιουργηθεί μια νέα μορφή κοινωνικού αποκλεισμού, όπου η πρόσβαση στην κατοικία θα εξαρτάται από αριθμούς σε ηλεκτρονικά μητρώα και όχι από την πραγματική συνέπεια του ενοικιαστή. Η ουσία, λοιπόν, δεν είναι να επιβαρύνουμε τους ενοικιαστές με νέα πιστοποιητικά, αλλά να θωρακίσουμε ουσιαστικά τους ιδιοκτήτες. Και εδώ η πολιτεία έχει ήδη κάνει ένα σημαντικό βήμα: με τις πρόσφατες αλλαγές του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ο ιδιοκτήτης που αντιμετωπίζει οφειλές από ενοικιαστή έχει πλέον το δικαίωμα να προσφύγει στη νέα διαδικασία «Διαταγής Απόδοσης Μισθίου».

Η διαδικασία αυτή εφαρμόζεται παράλληλα με την παλαιά, αλλά είναι ταχύτερη και κυρίως απαλλάσσει τον ιδιοκτήτη από τον κίνδυνο πολυετούς δικονομικής καθυστέρησης που στο παρελθόν συχνά αξιοποιούσαν οι κακοπληρωτές. Αυτό είναι το πραγματικό κλειδί: η ενίσχυση θεσμών που προσφέρουν γρήγορη, δίκαιη και οικονομική προστασία στον ιδιοκτήτη, χωρίς να στιγματίζονται συλλήβδην οι ενοικιαστές.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι, σε πολλές χώρες αλλά πλέον και στην Ελλάδα, αναπτύσσεται σταδιακά η ασφάλιση ενοικίου (rental insurance). Πρόκειται για προγράμματα που αποζημιώνουν τον ιδιοκτήτη σε περίπτωση μη καταβολής ενοικίου, είτε λόγω:

• κακόβουλης πρόθεσης,

• απώλειας εργασίας,

• απρόβλεπτων γεγονότων.

Τα ετήσια ασφάλιστρα ξεκινούν από περίπου 100 ευρώ, ποσό σαφώς μικρότερο από τις απώλειες πολλών μηνών ενοικίου ή το υψηλό κόστος νομικών διαδικασιών. Υπάρχουν μάλιστα και προγράμματα που καλύπτουν τον ίδιο τον ενοικιαστή, διασφαλίζοντας την πληρωμή του ενοικίου σε περίπτωση ανεργίας ή άλλης δυσμενούς συγκυρίας. Έτσι προστατεύονται και οι δύο πλευρές χωρίς να δημιουργούνται «καλά» και «κακά» οικονομικά προφίλ.

Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το «πιστοποιητικό φερεγγυότητας» αναφέρεται σε προσωπικά δεδομένα. Αν από την αγορά γίνει «υποχρεωτικό» για τη μίσθωση, τότε πρακτικά καθίσταται μονόδρομος και καθοριστικός παράγοντας για τον ιδιοκτήτη. Όμως, το αν κάποιος έχει οφειλές στην Εφορία, στον ΕΦΚΑ ή σε μια τράπεζα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι δεν θα πληρώνει το ενοίκιό του — και το αντίστροφο. Ήδη πολλοί ιδιοκτήτες ζητούν από τους ενοικιαστές έγγραφα όπως το Ε9 ή φορολογικές δηλώσεις. Τι θα αλλάξει, λοιπόν, με μια τέτοια βεβαίωση; Θα χρησιμοποιείται ως εργαλείο διαπραγμάτευσης για χαμηλότερο ενοίκιο ή ως φίλτρο αποκλεισμού;

Η ουσία είναι ξεκάθαρη: το ζητούμενο δεν είναι η προστασία των ιδιοκτητών από πραγματικούς κακοπληρωτές — αυτό είναι αυτονόητο. Το πρόβλημα ξεκινά όταν η γραφειοκρατία μετατρέπεται σε εμπόδιο στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Η λύση δεν είναι να χτίζουμε νέους φραγμούς, αλλά να αξιοποιούμε υπάρχοντα εργαλεία που μπορούν να προστατεύσουν και τους ιδιοκτήτες και τους ενοικιαστές, με τρόπο δίκαιο και ισορροπημένο.

Θεμιστοκλής Μπάκας: Πρόεδρος Πανελλαδικού Δικτύου E-Real Estates

Διαβάστε ΕΔΩ περισσότερες ειδήσεις