Η αθέατη απειλή του τεχνητού φωτός: Συνδέεται με καρδιακές παθήσεις

Μια νέα επιστημονική μελέτη ρίχνει φως σε ένα ανησυχητικό φαινόμενο: η αυξημένη έκθεση στο τεχνητό φως τη νύχτα φαίνεται να συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Παρόλο που απαιτούνται περαιτέρω έρευνες για την πλήρη κατανόηση των μηχανισμών, τα μέχρι τώρα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της διατήρησης του φυσικού σκότους για την καρδιαγγειακή μας υγεία, ίσως σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι πιστεύαμε.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο JAMA Network Open, εξέτασε δεδομένα από ενήλικες για μεγάλο χρονικό διάστημα, αξιολογώντας την έκθεσή τους σε τεχνητό φως από διάφορες πηγές, όπως φώτα δρόμου, φωτισμός κτιρίων, αλλά και από οικιακές συσκευές και οθόνες. Τα αποτελέσματα ήταν σαφή: άτομα με υψηλότερα επίπεδα έκθεσης παρουσίασαν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων, όπως καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτός ο κίνδυνος παρέμεινε αυξημένος ακόμη και όταν ελήφθησαν υπόψη παράγοντες όπως η ηλικία, το κάπνισμα, η αρτηριακή πίεση, η χοληστερόλη και η κοινωνικοοικονομική κατάσταση.

Το τεχνητό φως τη νύχτα δεν περιορίζεται στην πρόκληση δυσκολιών στον ύπνο. Επηρεάζει πολλαπλά συστήματα του σώματος που βασίζονται στον φυσικό κύκλο ημέρας-νύχτας.

**Διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού:** Το ανθρώπινο σώμα λειτουργεί βάσει ενός 24ωρου ρυθμού. Το σκοτάδι σηματοδοτεί στον εγκέφαλο την παραγωγή μελατονίνης, μιας ορμόνης κρίσιμης για τον ύπνο και την καρδιαγγειακή λειτουργία. Η έκθεση στο φως, ειδικά σε μπλε και λευκά μήκη κύματος, καταστέλλει την παραγωγή μελατονίνης, απορρυθμίζοντας το εσωτερικό ρολόι του σώματος. Αυτή η διαταραχή μπορεί να επηρεάσει την αρτηριακή πίεση, τον καρδιακό ρυθμό, την αγγειακή υγεία και τις φλεγμονώδεις διαδικασίες, συμβάλλοντας μακροπρόθεσμα στο καρδιαγγειακό στρες.

**Μειωμένη ποιότητα ύπνου:** Το νυχτερινό φως συχνά οδηγεί σε ελαφρύτερο ύπνο, συχνότερα ξυπνήματα, μειωμένο βαθύ ύπνο και καθυστερημένη έναρξη του ύπνου. Ο κακός ύπνος από μόνος του συνδέεται με υπέρταση, αντίσταση στην ινσουλίνη και αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.

**Μεταβολικές επιδράσεις:** Το τεχνητό φως μπορεί να επηρεάσει την ρύθμιση της γλυκόζης και τον μεταβολισμό των λιπών, αυξάνοντας την πιθανότητα αύξησης βάρους, διαβήτη και συναφών καρδιαγγειακών επιπλοκών.

**Αυξημένη συμπαθητική νευρική δραστηριότητα:** Το φως τη νύχτα μπορεί να ενεργοποιήσει το σύστημα “μάχης ή φυγής”, αυξάνοντας τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση, σε στιγμές που το σώμα θα έπρεπε να βρίσκεται σε κατάσταση ανάπαυσης.

**Εξωτερικό vs. Εσωτερικό φως:** Τόσο ο εξωτερικός φωτισμός (φώτα δρόμου, διαφημιστικές πινακίδες) όσο και οι εσωτερικές πηγές φωτός (οθόνες, έντονα φωτιστικά, νυχτερινά φώτα, ψηφιακά ρολόγια) έχουν αρνητικές επιπτώσεις. Οι αστικές περιοχές με έντονο φωτισμό παρουσιάζουν συχνά την υψηλότερη έκθεση. Οι οθόνες, ιδιαίτερα, εκπέμπουν έντονο μπλε φως, αλλά ακόμη και ο ζεστός εσωτερικός φωτισμός μπορεί να μειώσει τα επίπεδα μελατονίνης εάν χρησιμοποιείται αργά το βράδυ.

**Ποιοι επηρεάζονται περισσότερο:** Ιδιαίτερα ευάλωτοι είναι οι ηλικιωμένοι, οι εργαζόμενοι σε βάρδιες, οι κάτοικοι αστικών κέντρων, τα άτομα με αϋπνία και όσοι πάσχουν από μεταβολικές διαταραχές όπως διαβήτη ή υπέρταση. Για αυτούς, η μείωση της έκθεσης στο νυχτερινό φως μπορεί να προσφέρει σημαντική προστασία.

**Πώς να μειώσετε την έκθεση:**
* **Περιορισμός οθονών:** Αποφύγετε τη χρήση τηλεφώνων, tablet και υπολογιστών τουλάχιστον μία ώρα πριν τον ύπνο. Εάν είναι αναπόφευκτη, χρησιμοποιήστε λειτουργίες νυχτερινής χρήσης ή μειώστε το μπλε φως.
* **Μείωση φωτισμού εσωτερικού χώρου:** Αντικαταστήστε τα έντονα φώτα με απαλό, ζεστό φωτισμό το βράδυ.
* **Αποκλεισμός εξωτερικού φωτός:** Χρησιμοποιήστε κουρτίνες συσκότισης, μάσκες ύπνου ή κλειστά παντζούρια.
* **Διατήρηση υπνοδωματίου απαλλαγμένου από συσκευές:** Αφαιρέστε τηλεοράσεις και οθόνες από τον χώρο ύπνου.
* **Χρήση κόκκινων/κεχριμπαρένιων νυχτερινών φώτων:** Αυτά τα μήκη κύματος έχουν μικρότερη επίδραση στους κιρκαδικούς ρυθμούς.
* **Σταθερό πρόγραμμα ύπνου:** Πηγαίνετε για ύπνο και ξυπνάτε την ίδια ώρα καθημερινά.

Συνοψίζοντας, ενώ το τεχνητό φως είναι αναμφισβήτητα μια σύγχρονη ευκολία, αποτελεί ταυτόχρονα και μια απειλή για την υγεία μας. Τα νέα στοιχεία υπογραμμίζουν ότι η αυξημένη έκθεση στο νυχτερινό φως αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, επηρεάζοντας αρνητικά τους κιρκαδικούς ρυθμούς, την ποιότητα του ύπνου και τον μεταβολισμό.