Το 2026, έτος-ορόσημο για τη μείωση του ελληνικού δημοσίου χρέους

Το 2026 αναμένεται να αποτελέσει έτος-ορόσημο για τη μείωση του δημοσίου χρέους, καθώς ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) ανακοίνωσε τη στρατηγική δανεισμού για την επόμενη χρονιά. Η βασική αλλαγή εστιάζεται στην επιτάχυνση της αποπληρωμής του χρέους, με πρόβλεψη για πρόωρη εξόφληση δανείων συνολικού ύψους 8,8 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Στο πλαίσιο αυτό, στο διάστημα 2024-2026, το ελληνικό δημόσιο σχεδιάζει να διαθέσει πλήρως το δάνειο των 15 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο διατηρούσε σε ειδικό λογαριασμό από το 2018, σύμφωνα με το 3ο Μνημόνιο. Το εν λόγω δάνειο, αν και αποτελούσε “λεφτά-κάβα”, επιβάρυνε την περίοδο αυτή με τόκους που πλησιάζουν τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ.

Μετά την ολοκλήρωση αυτών των αποπληρωμών, εκτιμάται ότι το «μαξιλάρι» ρευστότητας του δημοσίου, που στο τέλος του 2025 ανέρχεται σε 39 δισεκατομμύρια ευρώ, θα περιοριστεί περίπου στα 29-30 δισεκατομμύρια ευρώ στα τέλη του 2026. Το υπόλοιπο αυτό θα αποτελείται κυρίως από τα τρέχοντα ταμειακά διαθέσιμα όλων των κρατικών φορέων, χωρίς πλέον την “υποστήριξη” από δάνεια μνημονίων.

Τα πλεονάσματα και η πλεονάζουσα ρευστότητα που έχει διασφαλίσει το ελληνικό Δημόσιο αποτυπώνονται και στον προγραμματισμό για το 2026. Συγκεκριμένα, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών σχεδιάζει να αντλήσει μόλις 8 δισεκατομμύρια ευρώ από τις αγορές, διατηρώντας μια σταθερή παρουσία χωρίς περιττά βάρη. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τα μνημονιακά χρόνια, όπου η αναχρηματοδότηση γινόταν υπό πίεση. Η ακύρωση 7 εκδόσεων το 2025 αποτελεί ένδειξη ότι η χώρα δανείζεται λιγότερα από όσα αρχικά προγραμμάτιζε.

Επιπλέον των 8 δισεκατομμυρίων ευρώ για τις δικές του δανειακές ανάγκες, το δημόσιο αναμένεται να εισπράξει 4,2 δισεκατομμύρια ευρώ από δάνεια, κυρίως μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Αυτά τα κεφάλαια θα διατεθούν ως δάνεια σε αξιόχρεες επιχειρήσεις, οι οποίες θα παρέχουν εγγυήσεις για την αποπληρωμή τους, σύμφωνα με τους όρους του Ταμείου Ανάκαμψης.

Παράλληλα, ο σχεδιασμός στοχεύει στη μείωση του καθαρού χρέους, στη διατήρηση χαμηλών χρηματοδοτικών αναγκών, αλλά και στην αξιοποίηση των διαθεσίμων ως εργαλείο για την αύξηση της δημόσιας περιουσίας, αντί απλώς ως “ασφαλές σεντούκι”.

Η αλλαγή χρήσης του «μαξιλαριού» από “ασπίδα” σε μοχλό συμμετοχής του Δημοσίου σε παραγωγικές επενδύσεις είναι ουσιαστική. Προβλέπεται η διάθεση έως 1,587 δισ. ευρώ σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου μεγάλων επιχειρήσεων, ενισχύοντας την κρατική περιουσία, χρηματοδοτώντας επενδύσεις και ελαφρύνοντας το βάρος του χρέους για τις μελλοντικές γενιές.

Αναλυτικότερα, για το 2026, οι συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες του Δημοσίου ανέρχονται σε περίπου 24,7 δισ. ευρώ. Από αυτά, 8 δισ. θα καλυφθούν από εκδόσεις κρατικών ομολόγων, 4,2 δισ. από άλλες πηγές, ενώ το υπόλοιπο ποσό θα καλυφθεί με ελεγχόμενη χρήση των ταμειακών διαθεσίμων. Στις ανάγκες αυτές περιλαμβάνονται αποπληρωμές χρέους, τόκοι, πρόωρες αποπληρωμές και διαχείριση χρέους, καθώς και δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και συμμετοχές σε αυξήσεις κεφαλαίου.

Παρά την εκτεταμένη χρήση των διαθεσίμων, εκτιμάται ότι το 2026 το δημόσιο θα κλείσει με περίπου 29 δισ. ευρώ σε ταμειακά αποθέματα, μετά από στοχευμένη μείωση περίπου 11,9 δισ. σε ένα έτος. Αυτό σηματοδοτεί την ολοκλήρωση πρόωρων αποπληρωμών, εξαντλώντας τα 15 δισ. ευρώ του δανείου του 2018 και μετατρέποντας ουσιαστικά το «μαξιλάρι» σε ενεργό κεφάλαιο.

Η εμπειρία του 2025, όπου υλοποιήθηκαν λιγότερες αποπληρωμές και κινήσεις διαχείρισης χρέους από όσες είχαν προϋπολογιστεί, επιτρέπει για το 2026 πιο επιθετική στόχευση: μεγαλύτερη μείωση χρέους, εντονότερη αξιοποίηση των διαθεσίμων και διατήρηση σταθερής παρουσίας στις αγορές.

Η “κρυφή” είδηση της στρατηγικής του 2026 είναι η πρόβλεψη για πάνω από 6,7 δισ. ευρώ δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης προς “bankable” επιχειρήσεις, καθώς και περίπου 1,6 δισ. για αυξήσεις κεφαλαίου και συμμετοχές του Δημοσίου σε εταιρείες. Για πρώτη φορά, τα διαθέσιμα συνδέονται ρητά με την αύξηση της δημόσιας περιουσίας και τη δημιουργία χαρτοφυλακίου συμμετοχών.

Όλες αυτές οι ενέργειες οδηγούν σε ταχύτερη μείωση του δημοσίου χρέους. Η ανάλυση βιωσιμότητας χρέους δείχνει ότι ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ μειώνεται σταθερά από το 2025 και μετά, με την πρόβλεψη για το 2026 να τον φέρνει στην περιοχή του 138,2% από περίπου 146% του ΑΕΠ το 2025. Η αποφασιστική χρήση 26,3 δισ. από τα διαθέσιμα έως το 2031 για πρόωρες αποπληρωμές επιταχύνει περαιτέρω τη μείωση του χρέους.

Η στρατηγική αυτή οδηγεί σε σταθερά χαμηλές πληρωμές τόκων ως ποσοστό των κρατικών εσόδων και στη μετατροπή μέρους του χρέους σε παραγωγικά περιουσιακά στοιχεία. Τα έσοδα από μετοχές και μερίδια του δημοσίου σε επενδυτικά κεφάλαια, που το 2025 ήταν περίπου 564 εκατ. ευρώ, εκτιμάται ότι θα αυξηθούν σε 618 εκατ. ευρώ το 2026.