Αγροτική παραγωγή στην ΕΕ: Προκλήσεις και προβλέψεις για την επόμενη δεκαετία
Ελαιόλαδο, ελιές, πορτοκάλια, ροδάκινα, ντομάτες και κρέας στο μικροσκόπιο της Κομισιόν – Τι επιφυλάσσει το μέλλον για την Ελλάδα
Η νέα έκθεση της Κομισιόν, «EU Agricultural Outlook 2025-35», ρίχνει φως στις μελλοντικές τάσεις της παραγωγής, της κατανάλωσης και των εξαγωγών αγροδιατροφικών προϊόντων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σκιαγραφώντας το προφίλ του τομέα για την επόμενη δεκαετία. Η Ελλάδα, παρά την ισχυρή της θέση σε προϊόντα όπως τα ροδάκινα, οι ελιές, το κρέας και το ελαιόλαδο, αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, ιδίως λόγω της κλιματικής αλλαγής και του διεθνούς ανταγωνισμού.
Στον τομέα του ελαιολάδου, η έκθεση προβλέπει μια μετατόπιση από τους παραδοσιακούς ελαιώνες σε υπερεντατικές εκμεταλλεύσεις με αποτελεσματική διαχείριση υδάτων, κυρίως στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Στην Ελλάδα, αντίθετα, αναμένεται μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων και των αποδόσεων, με την παραγωγή να πέφτει κάτω από τους 180.000 τόνους ετησίως, σε σύγκριση με τους περίπου 250.000 τόνους της ελαιοκομικής περιόδου 2024/2025. Η Ιταλία αναμένεται να δει μείωση της παραγωγής κατά 3% ετησίως, επιβαρυνόμενη από την κλιματική αλλαγή, την λειψυδρία και την Xylella fastidiosa.
Η κατανάλωση ελαιολάδου στην ΕΕ μειώνεται, καθώς οι υψηλές τιμές έχουν ωθήσει τους καταναλωτές προς φθηνότερα υποκατάστατα, όπως το ηλιέλαιο. Ελλάδα, Ιταλία και Γαλλία αναμένεται να δουν πτωτική πορεία στην κατά κεφαλήν κατανάλωση, ενώ στην Ισπανία η μείωση αποδίδεται στις αλλαγές καταναλωτικών προτιμήσεων και στη συρρίκνωση του πληθυσμού. Μόνο η Πορτογαλία προβλέπεται να παρουσιάσει αύξηση, χάρη στην ενίσχυση της παραγωγής και τις πιθανές μειωμένες τιμές.
Οι καθαρές εξαγωγές ελαιολάδου αναμένεται να αυξηθούν στην Ισπανία και την Πορτογαλία, ενώ στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, προβλέπεται αύξηση των καθαρών εισαγωγών κατά 4,1% ετησίως. Συνολικά, η ΕΕ θα παραμείνει καθαρός εξαγωγέας, με τις καθαρές εξαγωγές να αυξάνονται κατά 6,1% έως το 2035.
Όσον αφορά την επιτραπέζια ελιά, η παραγωγή αναμένεται να μειωθεί στην Ελλάδα, την Ιταλία και τη Γαλλία, ενώ μόνο η Πορτογαλία θα δει αύξηση χάρη στην αποτελεσματική διαχείριση υδάτων. Η κατά κεφαλήν κατανάλωση επιτραπέζιας ελιάς στην ΕΕ παραμένει σταθερή, αλλά αναμένεται να αυξηθεί στα 2 κιλά ανά άτομο έως το 2035. Ενώ η κατανάλωση αναμένεται να μειωθεί στην Ισπανία, θα αυξηθεί στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Πορτογαλία. Οι βασικοί παραγωγοί της ΕΕ αναμένεται να διατηρήσουν την εμπορική τους θέση, με τις καθαρές εξαγωγές από Ισπανία και Πορτογαλία να αυξάνονται. Ωστόσο, ο τομέας θα αντιμετωπίσει εντεινόμενο ανταγωνισμό από την Τουρκία, το Μαρόκο, την Τυνησία και την Αίγυπτο.
Στα πορτοκάλια, η ΕΕ θα παραμείνει καθαρός εισαγωγέας λόγω υποχώρησης της παραγωγής, με την Αίγυπτο και τη Νότια Αφρική να αποτελούν βασικούς προμηθευτές. Ισπανία και Ελλάδα θα παραμείνουν καθαροί εξαγωγείς, αν και με μείωση των εξαγωγών.
Το ελληνικό ροδάκινο παραμένει κορυφαίος εξαγωγέας. Η κατά κεφαλήν κατανάλωση ροδάκινων και νεκταρινιών στην ΕΕ αναμένεται να μειωθεί, ενώ στην Ελλάδα προβλέπεται ελαφρά αύξηση. Η πλειοψηφία της ελληνικής παραγωγής κατευθύνεται στις εξαγωγές, με τις αποστολές εκτός ΕΕ να αναμένεται να αυξηθούν. Ισπανία και Ελλάδα θα παραμείνουν καθαροί εξαγωγείς, ενώ Ιταλία και Γαλλία καθαροί εισαγωγείς. Η Χιλή και το Πακιστάν αναμένεται να ενισχύσουν τον ανταγωνισμό.
Η παραγωγή ντομάτας για νωπή κατανάλωση αναμένεται να μειωθεί στην Ελλάδα και την Ισπανία, ενώ στην Ολλανδία θα αυξηθεί. Οι καθαρές εισαγωγές νωπής ντομάτας στην ΕΕ θα συνεχίσουν να αυξάνονται, προσεγγίζοντας τους 600.000 τόνους ετησίως έως το 2035.
Τέλος, η παραγωγή κρέατος στην ΕΕ, ιδιαίτερα πρόβειου και κατσικίσιου, αναμένεται να υποχωρήσει περαιτέρω στους 539.000 τόνους έως το 2035. Ενδεχόμενα ξεσπάσματα ζωονόσων, όπως η ευλογιά των αιγοπροβάτων στην Ελλάδα, μπορούν να επιδεινώσουν την κατάσταση. Η παραγωγή θα παραμείνει συγκεντρωμένη σε λίγες χώρες, όπως η Ισπανία, η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ιρλανδία και η Ρουμανία.