Κυβερνητικές δράσεις και θεσμικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας

Σε κοινή εκδήλωση του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων παρουσιάστηκαν οι κυβερνητικές δράσεις για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας, ένα φαινόμενο που, όπως επεσήμαναν οι συμμετέχοντες και συμμετέχουσες, έγινε ακόμα πιο φανερό το διάστημα των περιορισμών κυκλοφορίας εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού.

Την δημιουργία πιλοτικών γραφείων σε αστυνομικά τμήματα, όπου «εξειδικευμένο και εκπαιδευμένο προσωπικό θα υποδέχεται με τρόπο οργανωμένο τις καταγγελίες και τα θύματα» ανακοίνωσε στην ομιλία του ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. Ο κ. Χρυσοχοϊδης επεσήμανε ότι πρόκειται για «σημαντικό βήμα ώστε να ενισχυθεί η επιχειρησιακή ανταπόκριση της Ελληνικής Αστυνομίας» και προσέθεσε ότι «τα πιλοτικά γραφεία θα δημιουργηθούν αρχικά σε ένα αστυνομικό τμήμα σε κάθε Διεύθυνση Αστυνομίας Αττικής ενώ η επιλογή των τμημάτων έγινε με μία σειρά κριτηρίων, μεταξύ των οποίων ο πληθυσμός της περιοχής που βρίσκεται το τμήμα, ο αριθμός των καταγγελιών, οι δυνατότητες των Τμημάτων κ.α.». Το πρώτο πιλοτικό γραφείο στη Δυτική Αθήνα θα δημιουργηθεί στο Περιστέρι όπου και έγινε η εκδήλωση στο Κέντρο Υποστήριξης Βιοτεχνικών Επιχειρήσεων το βράδυ της Τετάρτης.

«Η ενδοοικογενειακή βία δεν γνωρίζει χρώμα, φυλή, τάξη, ηλικία ή κατάσταση» υπογράμμισε ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, τονίζοντας ότι μπορεί να συμβεί σε κάθε άνθρωπο. «Προτεραιότητά μας είναι να ανοίξουν τα στόματα, τα θύματα να καταγγείλουν τη βία και εμείς που είμαστε γύρω τους, δίπλα τους να τους παροτρύνουμε να μιλήσουν, να ενεργοποιηθούμε ως πολίτες απέναντι σε αυτό το έγκλημα για να σπάσουμε αυτό το φαύλο κύκλο» τόνισε ο κ. Χρυσοχοϊδης, υπογραμμίζοντας ότι για την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας «το ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας είναι προτεραιότητα. Είναι ένα θέμα που αποφασίσαμε να φέρουμε στο φως. Να ενθαρρύνουμε τα θύματα, να δημιουργήσουμε δομές υποδοχής και υποστήριξής τους, να μιλήσουμε ανοιχτά και να δράσουμε». Ο κ. Χρυσοχοϊδης υπενθύμισε ακόμα τις προηγούμενες ενέργειες του υπουργείου όπως την έναρξη λειτουργίας του Τμήματος και των υπηρεσιών αντιμετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας, τον Νοέμβριο του 2019 και τις εκστρατείες ευαισθητοποίησης «για την ενθάρρυνση των θυμάτων να αποκτήσουν φωνή και να απευθύνονται στις αρχές».

«Έχετε φωνή. Είμαστε δίπλα σας και σας στηρίζουμε» σημείωσε κατά τον χαιρετισμό της η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, εκφράζοντας την ικανοποίησή της που «επιτέλους αντιμετωπίζεται σοβαρά ένα φαινόμενο το οποίο πλήττει την αξιοπρέπεια, την ακεραιότητα ακόμη και τη ζωή πολλών πολιτών και μάλιστα των πλέον ευάλωτων, και που έχει επιταθεί από την πανδημία του κορονοϊού και τη χειροτέρευση της καθημερινότητάς μας». Η κ. Σακελλαροπούλου ανέφερε ότι το «το αστυνομικό τμήμα αποτελεί το κύτταρο της αστυνομικής λειτουργίας» και «όταν μια γυναίκα βρει τη δύναμη να φτάσει ως εκεί έχει γίνει το πρώτο βήμα». Για το λόγο αυτό, όπως επεσήμανε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας «αμέσως απαιτείται η άσκηση της δέουσας εποπτείας για τον χειρισμό της υπόθεσης, με την προστασία του θύματος και την παραπομπή του δράστη στη Δικαιοσύνη. Το θύμα πρέπει να αισθανθεί ασφάλεια, να διώξει τον φόβο, να μπορέσει να μιλήσει. Να αντιμετωπιστεί με σεβασμό και να λάβει ολοκληρωμένη πληροφόρηση από αρμόδιο προσωπικό».

«Σε πολλές δυστυχώς περιπτώσεις η άγνοια, η διστακτικότητα, η αδιαφορία, η αδυναμία εν τέλει των Αρχών να υποστηρίξουν αποτελεσματικά ανάλογες υποθέσεις, έχουν οδηγήσει τα θύματα, στη συντριπτική τους πλειοψηφία γυναίκες και παιδιά, στη σιωπή. Με αποτέλεσμα αυτά να βιώνουν μόνα, στο σπίτι τους το ίδιο, τον εφιάλτη της κακοποίησης και ο δράστης να παραμένει ατιμώρητος και να συνεχίζει να εγκληματεί» είπε η κ. Σακελλαροπούλου η οποία, επίσης, αναφέρθηκε στο πρόσφατο περιστατικό με την 18χρονη κοπέλα στην Ηλιούπολη, υπογραμμίζοντας ότι «σε τέτοια εγκλήματα οφείλουμε να επιδείξουμε μηδενική ανοχή, πόσο μάλλον όταν εμπλέκονται κρατικοί λειτουργοί».

Η κ. Σακελλαροπούλου χαρακτήρισε αναγκαία την σύσταση της Υπηρεσίας Αντιμετώπισης της Ενδοοικογενειακής Βίας από την Ελληνική Αστυνομία, σχολιάζοντας ότι «μια σύγχρονη κοινωνία οφείλει να διαθέτει μηχανισμούς προκειμένου όχι μόνο να αποτρέπει τέτοια φαινόμενα, αλλά και να παρέχει τις κατάλληλες δομές που θα επουλώνουν τα τραύματα των θυμάτων. Η υπηρεσία αυτή, βασισμένη σε σύγχρονες, ειδικές προδιαγραφές που θα εφαρμόζονται και σε εκείνους που την απαρτίζουν, εκτός από την ανακούφιση που θα προσφέρει στα θύματα της βίας, θα εμπνεύσει εμπιστοσύνη και θα ενισχύσει το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών, πράγμα το οποίο αποτελεί και βασική πηγή της νομιμοποίησής της».

Αναφερόμενη στην ενδοοικογενειακή βία, η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδια για θέματα Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής, Μαρία Συρεγγέλα υπογράμμισε ότι «η ομοψυχία, η ομοφωνία όλων μας ότι ανοχή στην ενδοοικογενειακή σημαίνει συνενοχή» είναι ένα «ενθαρρυντικό μήνυμα», προσθέτοντας ότι η ενδοοικογενειακή βία «μπορεί να σταματήσει μόνο με τη βοήθεια όλων, ανδρών και γυναικών, κράτους και πολιτών, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και κοινωνικών φορέων».

Η κ. Συρεγγέλα προχώρησε σε μια σειρά επίκαιρων διαπιστώσεων, όπως τις χαρακτήρισε. «Κάθε κρίση, όπως η οικονομική κρίση στην Ελλάδα την προηγούμενη δεκαετία αλλά και η κοινωνική τωρινή κρίση, που είναι άμεση συνέπεια της υγειονομικής, είναι κυρίως γένους θηλυκού. Οι γυναίκες επιβαρύνονται δυσανάλογα κατέχοντας την πρώτη θέση σε όλους τους αρνητικούς οικονομικούς δείκτες, της ανεργίας, της επισφαλούς και μερικής απασχόλησης, της ανασφάλιστης εργασίας και της φτώχειας» σημείωσε η υφυπουργός. Επιπλέον, όπως είπε η κ. Συρεγγέλα «η ενδοοικογενειακή και έμφυλη βία είναι ένα φαινόμενο παγκόσμιο που παρατηρείται σε όλους τους πολιτισμούς, όλες τις χώρες και τις κοινωνίες, ανεξάρτητα από έθιμα, παραδόσεις, κοινωνική τάξη, ηλικία, μορφωτικό ή οικονομικό επίπεδο» και «οφείλεται ξεκάθαρα στη στερεοτυπική αντίληψη περί της κατωτερότητας του φύλου των γυναικών. Γιατί η πραγματικότητα είναι ότι τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας είναι κυρίως οι γυναίκες και τα παιδιά τους».

Η κ. Συρεγγέλα εξήγησε, ακόμα, ότι η ενδοοικογενειακή βία παίρνει διάφορες μορφές, όπως η λεκτική απειλή, η σωματική βλάβη, ο συναισθηματικός εκβιασμός, η οικονομική υποτέλεια, η εργασιακή αβεβαιότητα, ο φόβος, ο εξευτελισμός. «Σε αυτές τις απεχθείς αλήθειες οφείλουμε να απαντήσουμε. Οφείλουμε να συνταχθούμε όλες οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις, στο όνομα της δημοκρατίας και του ανθρωπισμού» υπογράμμισε η υφυπουργός, προσθέτοντας ότι «το θεσμικό πλαίσιο το έχουμε», όπως, για παράδειγμα, την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία επικυρώθηκε πρόσφατα από την Ελλάδα.

Για την περίοδο της πανδημίας και ειδικά το διάστημα των περιορισμών κυκλοφορίας, η κ. Συρεγγέλα είπε ότι η αρμόδια Γενική Γραμματεία «ενεργοποιήθηκε δυναμικά και κατά τη δραματική για τη χώρα μας περίοδο και ανέδειξε την έμφυλη βία ως μία από τις πιο τραγικές συνέπειες του κοινωνικού περιορισμού. Ίσως πιο δυνατά από ποτέ ακούστηκε σε κάθε σπίτι, σε κάθε γωνιά της Ελλάδας το “Μίλα! Δεν είσαι η μόνη. Δεν είσαι μόνη”, “Μένουμε σπίτι αλλά δεν μένουμε σιωπηλές”. Και το μήνυμα λήφθηκε από δεκάδες γυναίκες θύματα αλλά και τρίτα πρόσωπα, που αντέδρασαν σπάζοντας τη σιωπή τους και απευθύνθηκαν σε φίλους, ειδικούς και δομές, αναζητώντας προστασία».

«Η κουλτούρα της σιωπής έσπασε. Και δεν είναι τυχαίο ότι αυτή η κυβέρνηση διαμόρφωσε το πλαίσιο ώστε τα θύματα να καταγγείλουν τις πράξεις αυτές στη Δικαιοσύνη και η Δικαιοσύνη να δράσει» τόνισε η κ. Συρεγγέλα, διευκρινίζοντας ότι το νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025 «για πρώτη φορά συνδέεται με συντονισμένες προσπάθειες ενσωμάτωσης προτάσεων πολιτικής από όλα τα υπουργεία». «Σχηματίζουμε λοιπόν ένα ισχυρό πλαίσιο προστασίας. Όπως αρμόζει σε ένα κράτος δικαίου και στην ευρωπαϊκή μας κουλτούρα» σημείωσε η κ. Συρεγγέλα.

Στην εκδήλωση για την παρουσίαση των κυβερνητικών δράσεων για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας, η οποία συνδιοργανώθηκε από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων απηύθυνε χαιρετισμό και ο δήμαρχος Περιστερίου Ανδρέας Παχατουρίδης, που θα γίνει ο πρώτος δήμος με πιλοτικό γραφείο στο οικείο αστυνομικό τμήμα, όπου «εξειδικευμένο και εκπαιδευμένο προσωπικό θα υποδέχεται με τρόπο οργανωμένο τις καταγγελίες και τα θύματα», όπως ανακοίνωσε ο αρμόδιος υπουργός Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. «Καμία μορφή βίας δεν είναι δυνατόν να είναι συμβατή με την ανθρώπινη ζωή και μάλιστα ούτε ως σκέψη. Βρισκόμαστε στο 2021. Ο πολιτισμός, η ενημέρωση, η εκπαίδευση, οι αρχές και οι αξίες οι οποίες οριοθετούν αλλά και διαμορφώνουν την ατομική μας συμπεριφορά και προσωπικά μας χαρακτηρίζουν, σε συνδυασμό με τον αυτοέλεγχο και την αυτοκριτική μας συναρμολογούν ένα πλαίσιο διαχείρισης των εκάστοτε προβλημάτων» σημείωσε ο κ. Παχατουρίδης. Η οικογένεια είναι περιβάλλον «αγάπης, κατανόησης, περιφρούρησης και αλληλοσεβασμού από τα μέλη που την απαρτίζουν», είπε ο δήμαρχος Περιστερίου, προσθέτοντας «Καταδικάζουμε την ενδοοικογενειακή βία όπως και όποτε και αν εκδηλώνεται».

«Η Ελληνική Αστυνομία και το σύνολο του προσωπικού της, μέσω του ορθού χειρισμού περιστατικών ενδοοικογενειακής κακοποίησης, παρέχει εχέγγυα εμπιστοσύνης και συμμετέχει στην προσπάθεια ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης και πληροφόρησης της κοινωνίας, θωρακίζοντας τα θύματα και συμμετέχοντας στην αναδόμηση και αναδημιουργία της ζωής τους με την προάσπιση των ενδοοικογενειακών δεσμών και συντροφικών σχέσεων» σημείωσε στον χαιρετισμό του, ο Αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας, αντιστράτηγος κ. Καραμαλάκης, προσθέτοντας «ξέρουν ότι είμαστε εδώ, όταν αναζητήσουν βοήθεια».

Ο κ. Καραμαλάκης επεσήμανε ότι «οι ιδιάζουσες συνθήκες που επικράτησαν και συνεχίζουν να επικρατούν με την πανδημία του Κορονοϊού, αλλά και ο περιορισμός των πολιτών κατέστησαν παράγοντες, που ανέδειξαν πιο εμφατικά το ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας». Ο αρχηγός της ΕΛ.ΑΣ. χαρακτήρισε τα πιλοτικά γραφεία για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας στα Αστυνομικά Τμήματα «ως μια σημαντική πρωτοβουλία» για την ένωση των συναρμόδιων φορέων. Ως πρώτη προτεραιότητα περιέγραψε την «διαρκή ενίσχυση του αστυνομικού προσωπικού, με δράσεις που θα τονώσουν την εξειδίκευσή του επί του συγκεκριμένου αντικειμένου» ενώ υπενθύμισε ότι «ήδη από το 2019 στο Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας λειτουργεί, το Τμήμα Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας υπαγόμενο στη Διεύθυνση Γενικής Αστυνόμευσης με συντονιστικό και επιτελικό ρόλο προς τα περιφερειακά Γραφεία Αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας που έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν στην έδρα κάθε Διεύθυνση Αστυνομίας και Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Χώρας».

Επιπλέον, ο κ. Καραμαλάκης αναφέρθηκε στην «υλοποίηση ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων διαρκούς επιμόρφωσης σε συνεργασία με το υπουργείο Εργασίας και άλλους συναρμόδιους φορείς, τα οποία θα απευθύνονται στο αστυνομικό προσωπικό πρώτης γραμμής και θα στοχεύουν στην επιμόρφωση, ενημέρωση και ευαισθητοποίησή του στη διαχείριση περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, ιδιαιτέρως όσων εκδηλώνονται σε βάρος ατόμων ευάλωτων κοινωνικών ομάδων».

Μεταξύ των δράσεων που περιγράφονται στο Στρατηγικό και Επιχειρησιακό Σχεδιασμό της Ελληνικής Αστυνομίας 2021-2025, ο κ. Καραμαλάκης ανέφερε την «κατάρτιση οδηγού αστυνομικής πρακτικής, με συγκεντρωμένη νομοθεσία και νομολογία για την υποβοήθηση του έργου του προσωπικού μας ανά μορφή περιστατικού, και η δημιουργία εκπαιδευτικού ψηφιακού υλικού με δυνατότητα ετεροχρονισμένης παρακολούθησής του» και την «στατιστική απεικόνιση και επί χάρτου ψηφιακά των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας ανά περιοχή εκδήλωσής τους και πραγματοποίηση στοχευμένων επικοινωνιακών δράσεων ευαισθητοποίησης των πολιτών των συγκεκριμένων περιοχών».

Στην εκδήλωση τοποθετήθηκε ακόμα η τμηματάρχης του τμήματος Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας, η οποία υπάγεται στην Διεύθυνση Γενικής Αστυνόμευσης του Αρχηγείου Ελληνικής Αστυνομίας, Σοφία Κυριάκου παρουσιάζοντας τις δομές για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας εντός της ΕΛ.ΑΣ. αλλά και κάποια βασικά στατιστικά στοιχεία σχετικά με τις υποθέσεις του 2019-2020, σύμφωνα με τα οποία το 2020 τα περιστατικά παρουσίασαν αύξηση 4%.

Επιπλέον, η κ. Ευγενία Τζώρτζη, διευθύντρια του ιδιαίτερου γραφείου υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, εξειδίκευσε περαιτέρω το πλαίσιο προστασίας κατά της ενδοοικογενειακής βίας όπως αυτό προκύπτει από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης αλλά και τις επιμέρους δράσεις της αρμόδιας γενικής γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, όπως το πανελλαδικό δίκτυο δομών στο οποίο μπορούν να απευθυνθούν τα θύματα.

Σε συζήτηση που ακολούθησε η Έλενα Ράπτη, βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας στην Α Θεσσαλονίκης παρουσίασε την καμπάνια «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ» του Συμβουλίου της Ευρώπης για τον Τερματισμό της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης της οποίας είναι συντονίστρια. Η κ. Μαρία-Ανδριανή Κωστοπούλου, Β ́ Αντιπρόεδρος της Ομάδας εμπειρογνωμόνων για τη δράση κατά της βίας εναντίον των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (GREVIO) αναφέρθηκε διεξοδικά στην Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, την αναγκαιότητα της και τις καινοτομίες της, καθώς και πώς αυτές βρίσκουν πεδίο εφαρμογής. Με την εμπειρία του ως εισαγγελέας ανηλίκων και ενδοοικογενειακής βίας στον Πειραιά ο κ. Γιώργος Πέτρου σταχυολόγησε κάποια από τις βασικές αιτίες που οδηγούν στην ενδοοικογενειακή βία καθώς και μοτίβα συμπεριφοράς, ενώ, τέλος, ο πρόεδρος του οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού» κ. Κώστας Γιαννόπουλος αναφέρθηκε στις προσπάθειες που γίνονται εντός του φορέα ώστε τα παιδιά-θύματα να ξαναγίνουν παιδιά, όπως χαρακτηριστικά είπε ο κ. Γιαννόπουλος για ένα κορίτσι που έφτασε με αυτόν τον τρόπο στο «Χαμόγελο».