Καλλιτεχνικά… η ώρα του παιδιού ή η ώρα του ανθρώπου

Πόσο, ω πόσο ακόμη

μες στο φθαρμένο σκεύος μου

αγάπη θα προσφέρω 

τέτοιο φτωχό αντίδωρο

στη σιωπή του κόσμου

που σε κυκλώνει μουλωχτή

σαν κάμπια στο πευκάκι.

«Άνθρωπος και Χρόνος»  

Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ

Δημήτρης Βίκτωρ

Με αφορμή τα την κατάργηση των καλλιτεχνικών μαθημάτων στο λύκειο, θα ήθελα να καταθέσω μερικές εμπειρίες και εντυπώσεις.

Δεν φθονώ κανέναν, δε ζηλεύω για τίποτα, θαυμάζω όμως αυτούς που παίζουν μουσική και αυτούς που ζωγραφίζουν.

Στη δεκαετία του 70 ήμουν μαθητής στη μέση εκπαίδευση. Τότε σε ελάχιστα σχολεία διδάσκονταν καλλιτεχνικά μαθήματα. Σε πολλά όμως διδάσκονταν μουσική. Είχα την τύχη να έχω καθηγήτρια μουσικής μια υπέροχη γυναίκα, κυρία, δασκάλα, ποιήτρια την Λίτσα Λεμπέση. 

Η κα Λεμπέση εκτός από τη μουσική μας παρότρυνε κάθε εβδομάδα να κρατάμε ένα ημερολόγιο με καλλιτεχνικές εκδηλώσεις οι οποίες θα ελάμβαναν χώρα στην Αθήνα, εκθέσεις ζωγραφικής, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, ποιητικές βραδιές. Παράλληλα κάθε εβδομάδα αφιέρωνε χρόνο στο μάθημά της να εκφράζουμε τις απόψεις μας για τα καλλιτεχνικά γεγονότα που είχαμε παρακολουθήσει.

Συχνά άκουγα στον περίγυρο μου τη φράση « αααα έχετε και μουσική… καλά τώρα»

Το μάθημα της μουσικής για μένα ήταν μια όαση. Η κα Λεμπέση ενσάρκωνε το ανοιχτό μυαλό, τα άλλα μάτια, άνοιγε το παράθυρο στην ψυχή μας, μα ωθούσε να ανακαλύπτουμε τον κόσμο, στις εκθέσεις που επισκεπτόμουν σχεδόν καθημερινά διεπίστωνα τη σημειολογία των αποτυπώσεων. Χρόνια αργότερα διαβάζοντας του Έκο τας περί σημειολογίας αντιλήφθηκα το πως επηρεάζει, πως διαβάζεις, πως προβληματίζεσαι κοιτώντας έναν πίνακα ζωγραφικής. 

Πως οι απλές γραμμές του δάσκαλου Μόραλη δίνουν ξεκάθαρα τη σιλουέτα μιας γυναίκας, πως ο Τσαρούχης σε ωθεί να ακούσεις μουσική, ο ναίφ Θεόφιλος σου ξεσηκώνει τις μνήμες από τις διηγήσεις παραμυθιών, πως νοσταλγείς με την Κανά, το δέος που νιώθεις όταν βλέπεις τις αγιογραφίες του Κόντογλους.

Δεν έμαθα να ζωγραφίζω, έμαθα να ερμηνεύω τα συναισθήματα των ανθρώπων μέσα από την τέχνη, αργότερα σε μια έκθεση στο μουσείο Μπενάκη σε μια αυτοξενάγηση στα έργα του στη συλλογή Φέλιου ο Τάσος Μαντζαβίνος αφοπλιστικά δήλωσε: «Τι να σας πω, αυτά είναι τα έργα μου, ότι βλέπετε και ότι καταλαβαίνετε».

Δεν ασχολήθηκα επαγγελματικά ποτέ με τα καλλιτεχνικά, η μικρή όμως αυτή ενασχόληση με τα καλλιτεχνικά χάρη στην αξέχαστη καθηγήτρια μουσικής στα εφηβικά μου χρόνια μου έδωσε μια καλλιέργεια, μου έδωσε μια άλλη ματιά στον κόσμο, με έκανε πλούσιο γιατί με έμαθε να απολαμβάνω τις μικρές χαρές και τις ελάχιστες στιγμές με πάθος, με πολιτικοποίησε έντονα, ενώ με κατέστησε ελεύθερο και απαλλαγμένο από ταμπού και ιδεοληπτικές παρωπίδες, το κυριότερο όμως με έμαθε να εξετάζω τους ανθρώπους να τους μελετώ και να αναδεικνύω τις ομορφιές και τις χαρές τους, να απολαμβάνω την παρέα τους και να τους τοποθετώ ως μοντέλα στους πίνακες που φαντάζομαι αλλά είναι αδύνατο να ζωγραφίσω.

Η κοινωνία μας έχει ανάγκη περισσότερο από ποτέ την διδαχή των καλλιτεχνικών, σε μια κοινωνία που όλα χρειάζονται πιστοποίηση η μόνη αντίσταση είναι τα καλλιτεχνικά, ίσως γιατί δεν χρειάζονται πιστοποίηση, μάλλον για αυτό καταργήθηκαν.

Σίγουρα τα καλλιτεχνικά βοηθούν τον άνθρωπο, στον επιστήμονα προσθέτουν αισθητική και ηθική, του φαίνονται τα πτυχία και οι περγαμηνές.

Το κείμενο γράφτηκε ενώ στο youtube το τραγούδι «Υπαρκτή αποσύνθεση» από τις Ενδορφίνες.

Ο Ανδρέας Θεοδωρακόπουλος είναι επικοινωνιολόγος και συγγραφέας