Ντόναλντ Τραμπ: Ένας χρόνος διακυβέρνησης αλλαγής και ανατροπής

Ενας χρόνος συμπληρώνεται από την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, με το σύνθημα της ριζικής αλλαγής να κυριαρχεί. Η διακυβέρνησή του χαρακτηρίζεται από μια προσπάθεια ανατροπής όχι μόνο πολιτικών, αλλά και θεσμικών κανόνων, ισορροπιών και ορίων. Η στρατηγική του εστιάζει σε δύο άξονες: την αυστηρή καταστολή σε τομείς με μετρήσιμα αποτελέσματα, όπως τα σύνορα, και την ταυτόχρονη συγκέντρωση εξουσίας στο Οβάλ Γραφείο.

Παρόλο που η χώρα δεν βρισκόταν σε κατάσταση εθνικής κρίσης ανάλογη με εκείνες των προέδρων Αβραάμ Λίνκολν ή Φράνκλιν Ρούζβελτ, ο Τραμπ επέλεξε να ασκεί συχνά εξουσία μέσω “εξουσιών έκτακτης ανάγκης”, καθιστώντας το καθεστώς εξαίρεσης καθημερινό εργαλείο πολιτικής. Το ερώτημα που τίθεται είναι ποια ήταν τα απτά αποτελέσματα των προεκλογικών δεσμεύσεων του Αμερικανού προέδρου, ανά κατηγορία.

**Μετανάστευση: Πυρήνας της πολιτικής, με μικτά αποτελέσματα**

Η αντιμετώπιση της μετανάστευσης αποτέλεσε τον κεντρικό πυρήνα της προεκλογικής εκστρατείας του Τραμπ. Στην πράξη, η κυβέρνηση κλιμάκωσε την καταστολή, όχι μόνο στην παράνομη, αλλά και στη νόμιμη είσοδο. Μέσω εκτελεστικού διατάγματος, περιόρισε δραστικά την πρόσβαση στο άσυλο για όσους εισέρχονται χωρίς άδεια, ενώ παράλληλα άσκησε πιέσεις στο Μεξικό για να περιορίσει τις ροές πριν αυτές φτάσουν στα αμερικανικά σύνορα. Το αποτέλεσμα είναι ορατό: οι παράνομες διελεύσεις στα νοτιοδυτικά σύνορα μειώθηκαν κάτω από 10.000 τον μήνα, επίπεδα που θυμίζουν παλαιότερες εποχές.

Ωστόσο, στον τομέα των απελάσεων, ο στόχος του ενός εκατομμυρίου δεν επετεύχθη. Οι απελάσεις αναμένεται να φτάσουν τις 500.000 μέσα στο έτος. Σημαντικό είναι ότι, παρά τη ρητορική περί “χειρότερων των χειρότερων”, τα στοιχεία δείχνουν πως πολλοί από τους συλληφθέντες σε επιχειρήσεις υψηλής προβολής δεν είχαν ποινικό μητρώο. Το νομικό πλαίσιο αυστηροποιήθηκε περαιτέρω, με δύο νόμους να ενισχύουν την κράτηση μεταναστών υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και να τριπλασιάζουν τον προϋπολογισμό της ICE. Επιπλέον, η κυβέρνηση μείωσε το πρόγραμμα υποδοχής προσφύγων στο χαμηλότερο ιστορικό επίπεδο, περιόρισε τις θέσεις για Λευκούς Αφρικάνερ από τη Νότια Αφρική και σκλήρυνε τη διαδικασία απόκτησης πράσινης κάρτας για πολίτες χωρών που πλήττονται από την ταξιδιωτική απαγόρευση.

**Ομοσπονδιακό κράτος: Εκκαθαρίσεις και συρρίκνωση υπηρεσιών**

Η δέσμευση για “κατεδάφιση του βαθέως κράτους” αποτέλεσε την άλλη σημαντική υπόσχεση. Η εφαρμογή ξεκίνησε με εκκαθαρίσεις στο υπουργείο Δικαιοσύνης και στο Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών (FBI). Απομακρύνθηκαν μαζικά στελέχη που είχαν εμπλακεί σε υποθέσεις εναντίον του, ενώ ο τότε διευθυντής του FBI, Κας Πατέλ, ανακατεύθυνε πόρους προς τη σύλληψη παράτυπων μεταναστών, μειώνοντας αντίστοιχα δράσεις όπως η καταπολέμηση της δημόσιας διαφθοράς.

Μέσω του Τμήματος Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας, η κυβέρνηση προέβη σε περικοπές, πάγωμα επιχορηγήσεων και μονομερή αποδόμηση φορέων που είχαν ιδρυθεί από το Κογκρέσο, όπως η USAID και το υπουργείο Παιδείας. Στον τομέα του ανθρώπινου δυναμικού, το Γραφείο Διαχείρισης Προσωπικού (OPM) εκτιμά αποχώρηση 317.000 εργαζομένων μέσα στο έτος, με μόλις 68.000 προσλήψεις. Παρότι η επιβολή μεταναστευτικής πολιτικής ενισχύθηκε, δημόσιες λειτουργίες όπως η υγεία, η διαχείριση καταστροφών και η έρευνα για τον καρκίνο αποδυναμώθηκαν. Επιπλέον, ο Τραμπ υπονόμευσε μηχανισμούς ελέγχου, απομακρύνοντας ανεξάρτητους γενικούς επιθεωρητές που επιτηρούσαν για σπατάλη και κατάχρηση.

**Εμπόριο: Δασμοί, αβεβαιότητα και αναδιάταξη του συστήματος**

Στον εμπορικό τομέα, ο Τραμπ προχώρησε σε μια σημαντική ρήξη, επιβάλλοντας δασμούς 25% σε Καναδά και Μεξικό, 20% στην Κίνα, και στη συνέχεια ένα κύμα δασμών σε δεκάδες εταίρους. Οι αναστολές και επαναφορές των δασμών αύξησαν την αβεβαιότητα. Ο πραγματικός δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ ξεπέρασε το 18%, ξεπερνώντας τα επίπεδα του 1934. Η Κίνα αντέδρασε με περιορισμούς σε ορυκτά και με διακοπή αγορών αμερικανικής σόγιας, μέχρι να επιτευχθεί ανακωχή και να υπάρξει αγροτικό “μπαϊλάουτ”.

Η υπόσχεση για επαναβιομηχάνιση δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται, καθώς ο μεταποιητικός τομέας συνέχισε να χάνει θέσεις εργασίας, με πάνω από 50.000 από την ανάληψη εξουσίας του Τραμπ. Οι επιχειρήσεις, αρχικά, επιχείρησαν να εισάγουν προϊόντα πριν την επιβολή των δασμών και δημιούργησαν αποθέματα. Τώρα, καθώς τα αποθέματα μειώνονται, αρχίζουν να μετακυλίουν τις αυξήσεις στους καταναλωτές. Το εμπορικό έλλειμμα για το 2025 παραμένει υψηλότερο από το προηγούμενο έτος, ενώ το Ανώτατο Δικαστήριο εκφράζει επιφυλάξεις σχετικά με τη χρήση έκτακτων εξουσιών για την επιβολή δασμών.