Το τέλος του Ταμείου Ανάκαμψης φέρνει νέες προκλήσεις για την ελληνική οικονομία

Οι μηχανές του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αναμένεται να σβήσουν οριστικά το 2026, αφήνοντας από το 2027 μια αισθητή απουσία στην επενδυτική ώθηση που στηρίχθηκε η ελληνική οικονομία από το 2021. Η ανησυχία αυτή αποτυπώνεται στο Πολυετές Πρόγραμμα 2026-2029, το οποίο κατέθεσε στη Βουλή ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Κυριάκος Πιερρακάκης. Οι προβλέψεις δείχνουν μια σταδιακή επιβράδυνση της ανάπτυξης, από 2,4% το 2026, σε 1,7% το 2027, 1,6% το 2028 και 1,3% το 2029. Αντίστοιχα, οι επενδύσεις, μετά από μια εκρηκτική αύξηση 10,2% το 2026, αναμένεται να υποχωρήσουν στο 4,1% το 2027 και να πέσουν κάτω από 1% τα επόμενα δύο χρόνια. Αυτή η εικόνα ερμηνεύτηκε από πολλούς ως προδιαγεγραμμένη πορεία προς τη στασιμότητα.

Ωστόσο, όπως σημειώνεται στο ίδιο δημοσιονομικό πρόγραμμα, οι προβλέψεις αυτές δεν λαμβάνουν υπόψη άλλα μέτρα που δεν έχουν ακόμα ανακοινωθεί ή δρομολογηθεί. Στην πράξη, οι επιδόσεις αυτές αποτελούν την οικονομική αφετηρία και το «στοίχημα» για τις επερχόμενες εκλογές και τη νέα κυβέρνηση που θα κληθεί να χαράξει τη στρατηγική για να καλύψει το κενό που αφήνει το τέλος του Ταμείου.

Παρά την επικείμενη λήξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το καλοκαίρι του 2026, το 2026 χαρακτηρίζεται ως «έτος δοκιμών». Κατά τη διάρκεια αυτής της χρονιάς, θα συνεχίσουν να τρέχουν χρηματοδοτήσεις, συνδυαστικά ή και πέραν των δανείων και επιχορηγήσεων από το Ταμείο. Άφθονο «νέο χρήμα» θα διοχετευτεί στην αγορά και τις επιχειρήσεις, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες της οικονομίας. Άμεσα, αναμένεται η ενεργοποίηση νέων εργαλείων που θα ρίξουν στην αγορά κεφάλαια που αθροιστικά θα φτάσουν τα 6 δισεκατομμύρια ευρώ, πέραν των περίπου 13 δισεκατομμυρίων που αναμένονται από το Ταμείο Ανάκαμψης μέχρι τη λήξη του.

Μεταξύ των βασικών νέων επενδυτικών εργαλείων για το 2026 περιλαμβάνονται:

* **ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ:** Επέκταση χρηματοδότησης με επιπλέον 780 εκατομμύρια ευρώ μέσω της Ευρωπαϊκής Αναπτυξιακής Τράπεζας.
* **Νέα Ταμεία:** Δημιουργία του Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας (έως 170 εκατ.), του DeLFI Plus (έως 500 εκατ.) και του Patent Fund (41,4 εκατ.) για την κατοχύρωση ευρεσιτεχνιών.
* **InvestEU:** Αύξηση 300 εκατομμυρίων ευρώ στο εγγυοδοτικό πρόγραμμα, με στόχο την κινητοποίηση δανείων ύψους 3,6 δισεκατομμυρίων ευρώ για μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
* **Ενίσχυση Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΕΣΠΑ 2021-2027):** Δράση 200 εκατομμυρίων ευρώ για την τόνωση της εξωστρέφειας και της ανταγωνιστικότητας.
* **Εξωστρέφεια:** Στοχευμένη δράση 50 εκατομμυρίων ευρώ για κλάδους με υστέρηση στις εξαγωγές.
* **Νέα Επιχειρηματικότητα:** Πρόγραμμα 70 εκατομμυρίων ευρώ για την αυτοαπασχόληση πτυχιούχων.
* **Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση:** Νέα δράση για επενδυτικά σχέδια πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων σε συγκεκριμένες περιοχές.
* **STEP (Στρατηγικές Τεχνολογίες):** Χρηματοδότηση 50 εκατομμυρίων ευρώ για επενδύσεις σε ψηφιακές τεχνολογίες, βιοτεχνολογία και καθαρές τεχνολογίες.
* **Υπερεκπτώσεις δαπανών:** Φορολογικά κίνητρα (προσαυξημένη έκπτωση 100%) για επενδύσεις σε άμυνα, οχήματα και αεροσκάφη, με δημοσιονομικό κόστος 150 εκατομμυρίων ευρώ.

Αυτά τα μέτρα, όμως, είναι μόνο η αρχή. Με νέες αποφάσεις, οι επιχειρήσεις θα συνεχίσουν να έχουν δικαίωμα δανείων από το ΤΑΑ μέχρι και το τέλος του 2028. Παράλληλα, σχεδιάζεται νέα ενίσχυση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) για την κάλυψη της απώλειας κοινοτικών πόρων από εθνικούς πόρους. Η Ελλάδα αναμένει επίσης το επόμενο ΕΣΠΑ 2028-2034, το οποίο αναμένεται να φτάσει τα 49,2 δισεκατομμύρια ευρώ.

Παρόλο που το κενό του Ταμείου Ανάκαμψης παραμένει δυσαναπλήρωτο, η κυβέρνηση σχεδιάζει στρατηγική και πολιτικές που θα καλύψουν τις ανάγκες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων στη «μετά-ΤΑΑ» εποχή. Το τελικό διάδοχο σύστημα που θα κινητοποιεί επενδύσεις και την οικονομία θα γίνει γνωστό αργότερα, καθώς αφορά την περίοδο μετά το 2027.

Το «στοίχημα» για την ελληνική οικονομία και τον πολιτικό κόσμο είναι ήδη εδώ: η χώρα έχει λάβει 23,4 δισεκατομμύρια ευρώ από το ΤΑΑ από το 2021, και τα υπόλοιπα 13 δισεκατομμύρια θα είναι τα τελευταία χρήματα. Έργα και δράσεις που ξεκινούν φέτος ή το 2026 θα συνεχίσουν να έχουν αναπτυξιακή επίδραση μέχρι την ολοκλήρωσή τους, ως το 2029 ή 2030. Ωστόσο, κάθε χρόνο μετά, η αναπτυξιακή πορεία της χώρας θα έχει ανάγκη από νέα εργαλεία και στρατηγική για την τετραετία 2027-2030. Εκεί θα κριθούν τα οικονομικά προγράμματα των κομμάτων και η επόμενη κυβέρνηση. Χωρίς νέα μέτρα πολιτικής μέχρι το 2029, οι προβλέψεις για την ανάπτυξη (1,3%) και τις επενδύσεις (0,8% του ΑΕΠ) είναι γνωστές. Αυτό το ύψος καθορίζει την επιτυχία κάθε σχεδίου ή μέτρου που θα παρουσιαστεί το 2026, κρίνοντας αν και πόσο θα αναβαθμίσουν την αγορά και τις επιχειρήσεις οι αποφάσεις που θα ληφθούν.