Νέο πλαίσιο για τον Ανεξάρτητο Μηχανικό σε Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια

Με νέα απόφαση που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Β’ 6476/4.12.2025, οι αρμόδιοι Υπουργοί Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Υποδομών και Μεταφορών και Ανάπτυξης θέτουν σε πλήρη εφαρμογή το πλαίσιο των προσόντων, των καθηκόντων, των διαδικασιών και των συμβατικών υποχρεώσεων για τον ορισμό του Ανεξάρτητου Μηχανικού, σε Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ) που περιλαμβάνουν έργα τεχνικής υποδομής, κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους. Η πρωτοβουλία αυτή, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 91 του ν. 5106/2024, θεσπίζει ένα διαφανές, αυστηρό και θεσμικά προστατευμένο μοντέλο εποπτείας της υλοποίησης των έργων, με απώτερο σκοπό τη διασφάλιση της ποιότητας κατασκευής και την ταχεία ολοκλήρωση κρίσιμων υποδομών.

Σύμφωνα με την υπουργική απόφαση, καθορίζονται αναλυτικά οι λεπτομέρειες εφαρμογής του άρθρου 91 του ν. 5106/2024, προσδιορίζονται τα καθήκοντα και τα όρια αρμοδιοτήτων του Ανεξάρτητου Μηχανικού, το ελάχιστο περιεχόμενο της σύμβασής του, καθώς και η διαδικασία ενημέρωσης του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Ως “φορέας υλοποίησης ΕΠΣ” νοείται το πρόσωπο ή η εταιρεία που ανέλαβε την εκπόνηση ή έγκριση του ΕΠΣ.

**Αυστηρά Κριτήρια Επιλογής και Προσόντα**
Η επιλογή του Ανεξάρτητου Μηχανικού γίνεται υπό εξαιρετικά υψηλά κριτήρια. Απαιτείται αποδεδειγμένη εμπειρία την τελευταία δεκαετία, με τουλάχιστον δύο έργα, εκ των οποίων το ένα να είναι αντίστοιχου αντικειμένου ή μεγέθους με τα έργα του ΕΠΣ. Επιπλέον, είναι απαραίτητη η ύπαρξη πιστοποιημένου συστήματος διασφάλισης ποιότητας (ISO 9001 ή ισοδύναμο) σε ισχύ τα τελευταία 5 έτη, καθώς και ασφάλιση επαγγελματικής ευθύνης ύψους 2.000.000 € ανά συμβάν και 5.000.000 € αθροιστικά. Στον οικονομικό τομέα, απαιτείται κύκλος εργασιών 5ετίας τουλάχιστον 5.000.000 €.

**Ανεξαρτησία και Αποφυγή Σύγκρουσης Συμφερόντων**
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανεξαρτησία του μηχανικού. Απαγορεύονται αυστηρά οικονομικοί, προσωπικοί ή άλλοι δεσμοί με τον φορέα υλοποίησης ή τους εργολάβους. Ο έλεγχος σύγκρουσης συμφερόντων επεκτείνεται σε συζύγους, συγγενείς α’ και β’ βαθμού, καθώς και σε μέλη διοίκησης και μετόχους (άνω του 5%) νομικών προσώπων.

**Διαδικασία Γνωστοποίησης και Έλεγχος από το Υπουργείο**
Πριν από την υπογραφή της σύμβασης, ο Φορέας Υλοποίησης υποχρεούται να γνωστοποιήσει στο Υπουργείο Υποδομών την επιλογή του Ανεξάρτητου Μηχανικού, υποβάλλοντας πλήρη φάκελο δικαιολογητικών. Το Υπουργείο έχει προθεσμία 40 ημερών να αντιταχθεί, εφόσον διαπιστώσει τεκμηριωμένα ότι δεν πληρούνται τα κριτήρια. Σε περίπτωση παρέλευσης της προθεσμίας χωρίς αντίρρηση, η επιλογή θεωρείται οριστική.

**Καθήκοντα Ανεξάρτητου Μηχανικού σε Τρεις Φάσεις**
Τα καθήκοντα του Ανεξάρτητου Μηχανικού καλύπτουν τρεις κρίσιμες φάσεις: τις μελέτες, την εκτέλεση των έργων και την περαίωση. Στη φάση των μελετών, ελέγχει την πληρότητα και νομιμότητα, ζητά συμπληρωματικές μελέτες και εκδίδει πιστοποιητικό έγκρισης εντός 15 ημερών. Στη φάση εκτέλεσης, επιβλέπει καθημερινά τη συμμόρφωση των εργασιών, εγκρίνει το σύστημα ποιότητας, παρακολουθεί περιβαλλοντικούς όρους, εκτελεί δοκιμές και συντάσσει τριμηνιαίες εκθέσεις προόδου. Στην τελική φάση, ελέγχει τον φάκελο τεκμηρίωσης και εκδίδει τη Βεβαίωση Περαίωσης Έργου εντός 20 ημερών.

**Υποχρεωτικό Περιεχόμενο Σύμβασης και Επίλυση Διαφορών**
Η σύμβαση περιλαμβάνει 15 υποχρεωτικές ρήτρες, μεταξύ άλλων για τη διάρκεια, τα καθήκοντα, την αμοιβή, την ασφαλιστική κάλυψη, την υποχρέωση πίστης προς το Δημόσιο, όρους εμπιστευτικότητας και διαδικασία επίλυσης διαφορών μέσω διαιτησίας στην Αθήνα. Η αντικατάσταση του μηχανικού επιτρέπεται υπό προϋποθέσεις, ενώ η ανάθεση αρμοδιοτήτων σε υπεργολάβους απαγορεύεται χωρίς έγκριση. Οποιαδήποτε διαφωνία επιλύεται με διαιτησία του ICC, με έδρα την Αθήνα, βάσει του ελληνικού δικαίου.