Νέο Στεγαστικό Σχέδιο: Πώς το κράτος στοχεύει να ξεκλειδώσει 2 εκατομμύρια «παγωμένα» ακίνητα

Ενα ολιστικό σχέδιο νέων παρεμβάσεων για το στεγαστικό, που στοχεύει ταυτόχρονα στην αύξηση της προσφοράς κατοικιών και στο ξεμπλοκάρισμα χιλιάδων παγωμένων ακινήτων, ετοιμάζεται να ανακοινώσει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Τα ακίνητα αυτά παραμένουν ανενεργά λόγω χρεών, κληρονομικών εμπλοκών ή έλλειψης πόρων για ανακαίνιση. Πρόκειται για ένα πακέτο μέτρων που φιλοδοξεί να ενεργοποιήσει ξανά μεγάλο μέρος του ανενεργού αποθέματος, αξιοποιώντας συνδυαστικά ανακαινίσεις, ενεργειακές αναβαθμίσεις, φορολογικά κίνητρα και διευρυμένες χρηματοδοτήσεις για νέους, ώστε να επιστρέψουν στην αγορά κατοικίες οι οποίες σήμερα παραμένουν κλειστές ή αδρανείς.

Σύμφωνα με νέα καταγραφή, πάνω από 700.000 κατοικίες παραμένουν κλειστές πανελλαδικά, ενώ τα συνολικά «παγωμένα» ή μη διαθέσιμα ακίνητα υπερβαίνουν τα δύο εκατομμύρια. Ειδικότερα, στον Δήμο Αθηναίων εντοπίζονται περίπου 117.000 κενές κατοικίες, ποσοστό που αντιστοιχεί σχεδόν στο ένα τέταρτο του συνόλου, ενώ στην Αττική το 77% των κλειστών διαμερισμάτων είναι κατασκευής άνω των 35 ετών και χρήζει πλήρους ανακαίνισης για να καταστεί κατοικήσιμο. Αρκετοί ιδιοκτήτες δηλώνουν αδυναμία κάλυψης του κόστους αναβάθμισης, με αποτέλεσμα τα διαμερίσματά τους να παραμένουν κλειστά.

Ταυτόχρονα, μεγάλες ποσότητες ακινήτων βρίσκονται εγκλωβισμένες σε νομικές διαδικασίες, όπως χρέη, ανακοπές ή κληρονομικές εκκρεμότητες. Μόνο στη δεκαετία 2010-2020 καταγράφηκαν σχεδόν 600.000 αποποιήσεις κληρονομιάς, δημιουργώντας ένα τεράστιο στοκ σχολαζουσών περιουσιών που δεν μπορούν να περάσουν ούτε σε χρήση ούτε σε πώληση. Πολλά από αυτά τα ακίνητα, όταν τελικά απελευθερωθούν, θα χρειαστούν σημαντικές παρεμβάσεις για να επιστρέψουν στην αγορά, γεγονός που πολλαπλασιάζει τον χρόνο αδράνειας και επιβαρύνει την προσφορά κατοικίας στις μεγάλες πόλεις.

Για να αντιμετωπιστεί αυτό το «παγιδευμένο» απόθεμα, το νέο πρόγραμμα ανακαίνισης που σχεδιάζει η κυβέρνηση για το 2026 θα είναι το πρώτο στην Ευρώπη που θα επιτρέπει την χρηματοδότηση πλήρων ανακαινίσεων ιδιωτικών κατοικιών από ευρωπαϊκούς πόρους. Ο προϋπολογισμός του αναμένεται να φτάσει τα 500 εκατομμύρια ευρώ και θα αποτελεί ένα νέο «Ανακαινίζω» που θα προσφέρει επιδοτήσεις για γενικές ανακαινίσεις, πέραν των ενεργειακών παρεμβάσεων που καλύπτει το «Εξοικονομώ». Στόχος είναι η ανακαίνιση 15.000-20.000 κατοικιών, κυρίως κλειστών και παλαιών διαμερισμάτων των δεκαετιών ’80-’90 ή και προγενέστερα, ώστε ένα σημαντικό μέρος του σημερινού ανενεργού αποθέματος να επανέλθει σε χρήση.

Το νέο «Ανακαινίζω» θα αφορά κυρίως ακίνητα με άδεια έως 31.12.1990 και επιφάνεια έως 120 τ.μ., καλύπτοντας τις τυπικές οικογενειακές κατοικίες που συγκεντρώνουν τη μεγαλύτερη ανάγκη. Η επιδότηση θα δίνεται ανά τετραγωνικό μέτρο, με πλαφόν έως 300 ευρώ/τ.μ., και η συνολική ενίσχυση ανά κατοικία θα φτάνει έως περίπου 36.000 ευρώ. Το βασικό ποσοστό επιδότησης θα κυμαίνεται στο 80%-90% του επιλέξιμου κόστους, με προσαυξήσεις για τρίτεκνες/πολύτεκνες οικογένειες, νοικοκυριά ΑμεΑ, αλλά και για ακίνητα σε νησιά ή ορεινές περιοχές. Ως εκ τούτου, ένα διαμέρισμα 50 τ.μ. θα μπορεί να λάβει περίπου 15.000 ευρώ, ποσό ικανό να επιτρέψει τις βασικές παρεμβάσεις για να καταστεί ξανά κατοικήσιμο.

Παράλληλα, συνεχίζεται η προσπάθεια αύξησης της προσφοράς από τα ακίνητα που μεταφέρονται από τη βραχυχρόνια στη μακροχρόνια μίσθωση. Η τριετής απαλλαγή φόρου εισοδήματος για όσους ιδιοκτήτες ανοίγουν κλειστά σπίτια ή σταματούν τη δραστηριότητα τύπου Airbnb για να συνάψουν συμβάσεις κύριας κατοικίας αποτελεί ένα από τα βασικά κίνητρα. Προβλέπεται απαλλαγή για ακίνητα κάτω των 120 τ.μ. που ήταν κενά ή σε βραχυχρόνια μίσθωση για τουλάχιστον τρία χρόνια και μισθώνονται για μια τριετία.

Σημαντικό κεφάλαιο αποτελεί και το πρόγραμμα «Σπίτι μου». Με τη δεύτερη φάση να αυξάνει τα εισοδηματικά όρια (25.000 ευρώ για άγαμους, 35.000 ευρώ για έγγαμους + 5.000 ανά παιδί, 39.000 ευρώ για μονογονεϊκές οικογένειες), εκτιμάται ότι ακόμη 9.000 νέοι αγοραστές θα μπορέσουν να αποκτήσουν κατοικία εντός του 2026. Η κυβέρνηση θεωρεί ότι ο συνδυασμός του «Σπίτι μου 2» με το νέο «Ανακαινίζω» θα αυξήσει ταυτόχρονα τόσο τη ζήτηση όσο και την προσφορά, δημιουργώντας μια εξισορρόπηση που σήμερα λείπει από την αγορά.