Νέος Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης: Επικαιροποίηση, εκσυγχρονισμός και συμμετοχή των πολιτών

Στη σκιά του 1ου Πολυθεματικού Συνεδρίου Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που πραγματοποιήθηκε στα Ιωάννινα, ο Υφυπουργός Εσωτερικών, Βασίλης Σπανάκης, χαιρέτισε με ιδιαίτερη έμφαση τον νέο Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ο κ. Σπανάκης περιέγραψε τον νέο κώδικα ως “ένα καινοτόμο πλέγμα διατάξεων που επικαιροποιεί, κωδικοποιεί, εκσυγχρονίζει και απλουστεύει μια δαιδαλώδη και δύσκολη στην εφαρμογή νομοθεσία δεκαετιών”, στοχεύοντας στην παροχή ασφάλειας δικαίου και στην υπηρεσία του σκοπού αυτού.

Σύμφωνα με τον Υφυπουργό, οι αλλαγές που εισάγονται στον νέο Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι προσαρμοσμένες στις αρχές της Δημοκρατικής Συμμετοχής, της Οικονομικής Λογοδοσίας και της Κοινωνικής Συνοχής. “Δίνεται βάρος στην ενεργή συμμετοχή του πολίτη στον τρόπο άσκησης της τοπικής εξουσίας,” τόνισε ο κ. Σπανάκης, υπογραμμίζοντας την ανάγκη οι δημότες να διαθέτουν εργαλεία ελέγχου της εξουσίας και τη δυνατότητα να απευθύνονται στους εκλεγμένους τοπικούς άρχοντες για την καθημερινή πρόσβαση σε ένα συνεκτικό δίκτυο παροχής υπηρεσιών.

Ο νέος Κώδικας, ο οποίος αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση τις προσεχείς ημέρες, περιλαμβάνει 23 βασικούς άξονες μεταρρύθμισης. Μεταξύ των σημαντικότερων καινοτομιών είναι η δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τους εκλογείς, η καθιέρωση κάθε δήμου ως ενιαίας εκλογικής περιφέρειας, και η κωδικοποίηση διατάξεων που αφορούν την προσάρτηση, συνένωση, διαίρεση και μετονομασία δημοτικών κοινοτήτων και οικισμών.

Επιπλέον, ο νέος κώδικας προβλέπει αλλαγές στη διαδικασία εκλογής, ορίζοντας την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου του 5ου έτους κάθε δημοτικής και περιφερειακής περιόδου ως ημέρα διεξαγωγής των εκλογών, και θέτοντας ως προϋπόθεση για την εκλογή συνδυασμού την πλειοψήφιση με ποσοστό άνω του 42%. Επίσης, γίνεται επαναπροσδιορισμός των αρμοδιοτήτων των αιρετών οργάνων διοίκησης και των συμβουλευτικών οργάνων, με έμφαση στη σύγκληση, οργάνωση και λειτουργία των συμβουλίων και των επιτροπών.

Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στη λογοδοσία, με τη θέσπιση ειδικής συνεδρίασης λογοδοσίας του δημοτικού και περιφερειακού συμβουλίου κάθε 4 μήνες. Εισάγονται επίσης η σύσταση γνωμοδοτικών και επιστημονικών επιτροπών, η ίδρυση συμβουλίων νέων σε δήμους άνω των 2.000 κατοίκων, και η ενίσχυση του θεσμού της συνέλευσης των κατοίκων δημοτικής κοινότητας.

Στο πεδίο της διοίκησης, ο νέος Κώδικας παρέχει θεσμικά εργαλεία στους δήμους και τις περιφέρειες για την αποτελεσματική διαχείριση των τοπικών υποθέσεων, ενθαρρύνει τις συμβάσεις συνεργασίας και ενισχύει την ευελιξία στο προσωπικό. Προωθείται επίσης η συνεργασία κρατικών και αυτοδιοικητικών αρχών, καθώς και οι διεθνείς συνεργασίες και οι αδελφοποιήσεις πόλεων.

Σε ό,τι αφορά τις οικονομικές πτυχές, ο νέος Κώδικας καθορίζει λεπτομερείς διατάξεις για την κατάρτιση και ψήφιση του προϋπολογισμού, ενώ η συλλογή και διάδοση οικονομικών στοιχείων θα γίνεται μέσω του Κόμβου Διαλειτουργικότητας Οικονομικής Πληροφόρησης Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Συνιστάται, παράλληλα, Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας των Ο.Τ.Α. και καθορίζεται το πλαίσιο για τη διαχείριση της περιουσίας των δήμων και περιφερειών.

Τέλος, ο κ. Σπανάκης ανέδειξε το “τεκμήριο της καθημερινότητας των κατοίκων των δήμων και των περιφερειών”, το οποίο αποτελεί εξειδίκευση της Συνταγματικής πρόβλεψης για το τεκμήριο αρμοδιότητας υπέρ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτό το “τεκμήριο” παρέχει μια επιπλέον, συγκεκριμένη εξουσιοδότηση στα συμβούλια των δήμων και των περιφερειών να εξειδικεύουν τις αρμοδιότητές τους, σύμφωνα με τις ιδιαίτερες ανάγκες και ιδιαιτερότητες τους.

Για τη σύνταξη του Κώδικα εργάστηκε ειδική επιτροπή υψηλού κύρους, απαρτιζόμενη από υπηρεσιακά στελέχη του Υπουργείου Εσωτερικών, επιστήμονες από τον χώρο της Δικαιοσύνης και της Διοίκησης, καθώς και αιρετούς και στελέχη της Αυτοδιοίκησης. Καταγράφηκαν και ταξινομήθηκαν συνολικά 1.199 αρμοδιότητες.