Η μάχη της καθημερινότητας: Τα εμπόδια που βιώνουν τα άτομα με αναπηρία στην Αθήνα
Την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, η πραγματικότητα στο κέντρο της πρωτεύουσας αποκαλύπτει τις προκλήσεις προσβασιμότητας και ανεξαρτησίας.
Στο κέντρο της Αθήνας, τα πεζοδρόμια που είναι γεμάτα εμπόδια και οι χαλασμένες ράμπες στα λεωφορεία μετατρέπουν την καθημερινή μετακίνηση σε πραγματική δοκιμασία για τον Γιάννη Βίτσο, ο οποίος είναι τυφλός, και τον Χρήστο Μελέτη, που κινείται με αναπηρικό αμαξίδιο. Αυτές οι δυσκολίες υπενθυμίζουν με τον πιο εμφατικό τρόπο ότι η πρόσβαση και η ανεξαρτησία δεν είναι δεδομένες για όλους.
Σήμερα, 3 Δεκεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, η οποία θεσπίστηκε το 1992 από τα Ηνωμένα Έθνη, οι προσωπικές μαρτυρίες φωτίζουν τις στρεβλώσεις της πραγματικότητας.
Ο Γιάννης Βίτσος, που κινείται χωρίς την αίσθηση της όρασης, περιγράφει τις καθημερινές του δυσκολίες στο κέντρο της Αθήνας: «Τα πεζοδρόμια είναι γεμάτα ταμπέλες, δέντρα και κολώνες. Συχνά δεν ξέρω πού να πατήσω ή πώς να προχωρήσω με ασφάλεια.» Για τον Γιάννη, μια απλή διαδρομή από το σπίτι στη δουλειά ή στο φαρμακείο μετατρέπεται σε μία διαρκή άσκηση προσοχής και υπομονής, με την εξάρτηση από τη βοήθεια περαστικών να αποτελεί συχνά αναπόφευκτο κομμάτι της καθημερινότητάς του. Τα εμπόδια δεν είναι μόνο φυσικά, αλλά και κοινωνικά, καθώς η έλλειψη προσβάσιμων υποδομών περιορίζει δραστικά την ελευθερία και την ανεξαρτησία του.
Από την πλευρά του, ο Χρήστος Μελέτης, που χρησιμοποιεί αναπηρικό αμαξίδιο, αντιμετωπίζει καθημερινά διαφορετικά εμπόδια. «Μερικές φορές δεν μπορώ να μπω στο λεωφορείο γιατί η ράμπα δεν κατεβαίνει ή είναι χαλασμένη. Δεν μπορώ να περιμένω ή να καθυστερώ για να μετακινηθώ», δηλώνει. Η απρόσβαστη δημόσια συγκοινωνία συνεπάγεται περιορισμένη κινητικότητα και, κατ’ επέκταση, λιγότερες επιλογές για εργασία, κοινωνικές δραστηριότητες και κάλυψη καθημερινών αναγκών. Η αδυναμία επιβίβασης σε ένα λεωφορείο αποτελεί για τον Χρήστο ένα καθημερινό, υπαρξιακό εμπόδιο που υπογραμμίζει πόσο λίγο οι πόλεις μας είναι σχεδιασμένες για όλους.
Σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεA.), πάνω από το 10% του πληθυσμού της χώρας αντιμετωπίζει κάποια μορφή αναπηρίας ή χρόνιας/σπάνιας πάθησης. Η ίδια οργάνωση προειδοποιεί ότι το 2025, σε σύγκριση με το 2024, παρατηρείται επιδείνωση στην καθημερινότητα των ατόμων με αναπηρία, τόσο όσον αφορά την πρόσβαση σε υποδομές όσο και το κόστος διαβίωσης.
Για μεγάλο μέρος των ατόμων με αναπηρία, η οικονομική πίεση είναι πλέον αφόρητη. Πανελλαδική έρευνα που παρουσιάστηκε με αφορμή την παγκόσμια ημέρα, αποκαλύπτει ότι περίπου το 78% έχει αναγκαστεί να μειώσει δαπάνες για βασικά αγαθά, όπως τρόφιμα ή ρούχα, προκειμένου να καλύψει ανάγκες υγείας. Επιπλέον, η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας παραμένει για πολλούς ένα δυσεπίτευκτο όνειρο, με σημαντικό ποσοστό να δηλώνει ότι το 2024 δεν μπόρεσε να έχει πρόσβαση σε αναγκαίες εξετάσεις, θεραπείες ή φάρμακα.