Το «ασημένιο τσουνάμι» απειλεί τις ΗΠΑ: Συνταξιοδοτική κρίση με αυξημένο κόστος και ανισότητες

Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται αντιμέτωπες με ένα «ασημένιο τσουνάμι», καθώς ιστορικά μεγάλοι αριθμοί πολιτών εισέρχονται πλέον στην ηλικία συνταξιοδότησης. Η εξέλιξη αυτή συμβαίνει σε μια περίοδο, κατά την οποία η χώρα, σύμφωνα με οικονομολόγους, δεν έχει προσαρμοστεί στις νέες ανάγκες μιας γενιάς που ζει περισσότερο από κάθε προηγούμενη, αλλά αντιμετωπίζει μια σύνταξη πιο επισφαλή από ποτέ.

Πολλοί Αμερικανοί δεν έχουν ακόμη προετοιμαστεί γι’ αυτή τη νέα πραγματικότητα, ενώ το ίδιο ισχύει και για τους φορείς χάραξης πολιτικής. Σύμφωνα με σχετικές έρευνες, περίπου το 45% όσων σκοπεύουν να συνταξιοδοτηθούν στα 65 θα αντιμετωπίσει ελλείμματα στη χρηματοδότηση της συνταξιοδότησης. Παράλληλα, η πλήρης ηλικία συνταξιοδότησης έχει ανέλθει στα 67 έτη, έπειτα από διαδοχικές αυξήσεις.

Η εικόνα επιβαρύνεται περαιτέρω από το συνεχώς αυξανόμενο κόστος ζωής για τους συνταξιούχους με σταθερά εισοδήματα. Οι άμεσες ιατρικές δαπάνες ανεβαίνουν σταθερά, το κόστος της κατ’ οίκον φροντίδας αυξάνεται με ρυθμό υπερτριπλάσιο του πληθωρισμού και ένα ολοένα μεγαλύτερο ποσοστό ηλικιωμένων καταναλώνει πάνω από το ένα τρίτο του εισοδήματός του σε δαπάνες στέγασης.

Στη συζήτηση για το μέλλον της συνταξιοδότησης, σημαντικό ρόλο παίζει η σταδιακή εξαφάνιση των παραδοσιακών συντάξεων. Οι συντάξεις προσέφεραν στις προηγούμενες γενιές -όπως η «Σιωπηλή Γενιά» και οι μεγαλύτεροι baby boomers- ένα σταθερό εισόδημα εφ’ όρου ζωής, όμως πλέον έχουν γίνει σπάνιες.

Σύμφωνα με το National Institute on Retirement Security, μόνο το 14% των πολιτών της Γενιάς Χ (45-60 ετών) διαθέτει συνταξιοδοτικό πρόγραμμα. Η οικονομολόγος Τερέσα Γκιλαρντούτσι από το New School for Social Research σημειώνει ότι «φροντίσαμε τη “Μεγαλύτερη Γενιά”», όμως οι νεότερες γενιές έχουν δεχθεί πολύ μικρότερη στήριξη.

Παρότι οι συνταξιοδοτικοί λογαριασμοί ενδέχεται να δημιουργούν την εντύπωση ευημερίας, τα αυξανόμενα κόστη και χρέη, σε συνδυασμό με τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, ενδέχεται να οδηγήσουν πολλούς ηλικιωμένους σε εξάντληση των αποταμιεύσεών τους ή σε αναγκαστικές περικοπές δαπανών. «Ζούμε ήδη αποχρώσεις της κρίσης συνταξιοδότησης» προειδοποιεί η ίδια.

Ανησυχία προκαλεί και η έντονη ανισότητα στην ετοιμότητα για συνταξιοδότηση. Έκθεση του Νοεμβρίου αναφέρει ότι εργαζόμενοι με εισόδημα άνω των 150.000 δολαρίων τον χρόνο συνεισφέρουν σχεδόν 13 φορές περισσότερα για τη σύνταξή τους σε σχέση με όσους κερδίζουν κάτω από 50.000. Η προσδοκία ότι πολλοί ηλικιωμένοι θα παρατείνουν τον εργασιακό τους βίο δεν ανταποκρίνεται πάντα στην πραγματικότητα, δεδομένων των προβλημάτων υγείας και της δυσκολίας στην εύρεση εργασίας σε προχωρημένη ηλικία.

Καίριο ζήτημα παραμένει το μέλλον των παροχών της Κοινωνικής Ασφάλισης. Σύμφωνα με τα ομοσπονδιακά στοιχεία, περίπου 56.000.000 Αμερικανοί άνω των 65 ετών λαμβάνουν σήμερα παροχές, ενώ οι χαμηλόμισθοι εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από αυτές. Έρευνα της Transamerica για το 2025 δείχνει ότι η Κοινωνική Ασφάλιση αποτελεί την κύρια πηγή εισοδήματος για συνταξιούχους με οικογενειακό εισόδημα κάτω των 50.000 δολαρίων.

Η Κρίστι Μάρτιν Ροντρίγκεζ, επικεφαλής του Nationwide Retirement Institute, δηλώνει ότι «μια μείωση 20% έως 25% στις παροχές θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τους συνταξιούχους που βασίζονται κυρίως ή αποκλειστικά σε αυτές», προσθέτοντας ότι «το 61% των δικαιούχων αναφέρει πως η απώλεια ακόμη και της μισής πληρωμής θα καθιστούσε οικονομικά αδύνατο να επιβιώσουν».

Παρά τις ανησυχίες, ο οικονομολόγος του American Enterprise Institute, Άντριου Μπιγκς, επισημαίνει ότι οι προειδοποιήσεις για κρίση συνταξιοδότησης διατυπώνονται εδώ και δεκαετίες, χωρίς να έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί. «Η πραγματική κρίση βρίσκεται στην πλευρά της κυβέρνησης» αναφέρει, υπογραμμίζοντας τα χρηματοδοτικά κενά της Κοινωνικής Ασφάλισης, τα οποία βρίσκονται λίγα χρόνια πριν την κορύφωση. Η καθυστέρηση της συνταξιοδότησης θα μπορούσε, σύμφωνα με τον ίδιο, να συμβάλει στην κάλυψη των κενών.

Το συμπέρασμα που αναδεικνύεται από τις αμερικανικές αναλύσεις είναι ότι το μέλλον της συνταξιοδότησης στις ΗΠΑ παραμένει αβέβαιο, καθώς οι δημογραφικές μεταβολές, η οικονομική ανισότητα και η αβεβαιότητα γύρω από την Κοινωνική Ασφάλιση συνθέτουν ένα τοπίο έντονης αστάθειας για τις επόμενες δεκαετίες.