Ανησυχία για την Αγία Σοφία: Βαριά οχήματα εντός του μνημείου πυροδοτούν συζητήσεις
Δημόσιος διάλογος και επίσημες ανακοινώσεις από το τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού για την προστασία του ιστορικού δαπέδου του ναού κατά τις εργασίες συντήρησης.
Ερωτήματα και ανησυχίες έχει προκαλέσει η παρουσία βαρέος γερανοφόρου οχήματος εντός του μνημείου της Αγίας Σοφίας. Φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης απεικονίζουν το όχημα να βρίσκεται στο δάπεδο του ναού, σταθμευμένο πάνω σε προσωρινές προστατευτικές πλάκες, ενώ ένα άλλο όχημα εντοπίζεται κοντά στην Αυτοκρατορική Πύλη, την κύρια τελετουργική είσοδο. Οι εικόνες αυτές εγείρουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την επάρκεια της προστασίας του ευαίσθητου δαπέδου του μνημείου κατά τη διάρκεια των εκτελούμενων εργασιών συντήρησης.
Το θέμα, όπως παρουσιάστηκε από την Turkyie Today, πυροδότησε έντονη δημόσια συζήτηση. Ως απάντηση στις ανησυχίες, το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας προέβη σε επίσημη ανακοίνωση. Νωρίτερα, ο υπουργός Μεχμέτ Νουρί Έρσοϊ είχε δηλώσει ότι οι εργασίες ενίσχυσης διεξάγονται χωρίς να διακυβεύεται η λατρεία, περιγράφοντας την Αγία Σοφία ως ένα μνημείο «1.486 ετών». Τόνισε, επιπλέον, ότι η κύρια κόγχη και ο κεντρικός τρούλος υφίστανται τη «μεγαλύτερη και πιο ολοκληρωμένη διαδικασία αποκατάστασης στην ιστορία τους», με απώτερο στόχο την ενίσχυση της αντοχής του μνημείου σε σεισμούς και τη διατήρηση του αυθεντικού του χαρακτήρα.
Παρά τη χρήση προσωρινών προστατευτικών πάνελ κάτω από τους τροχούς του γερανοφόρου οχήματος, ειδικοί εξέφρασαν επιφυλάξεις. Σύμφωνα με επιστημονική εκτίμηση που δημοσιεύθηκε ανώνυμα, το σύστημα προστασίας φάνηκε απλοϊκό, με επίπεδες πλάκες που δεν διασφαλίζουν την αποτελεσματική κατανομή του βάρους. Επισημάνθηκε ότι το δάπεδο της Αγίας Σοφίας δεν αποτελεί ενιαία επιφάνεια, αλλά συνδυάζει μωσαϊκά, αρχαίες λίθινες πλάκες και, σε ορισμένα σημεία, κενά που υποδηλώνουν την ύπαρξη υποκείμενων θαλάμων. Η συγκέντρωση μεγάλων φορτίων ή οι δονήσεις από βαριά οχήματα, όπως επισημάνθηκε, ενδέχεται να επιφέρουν τάσεις στα στρώματα αυτά, προκαλώντας πιθανή φθορά μακροπρόθεσμα.
Ειδικοί υπογραμμίζουν την ανάγκη για τη χρήση πιο σύνθετων συστημάτων κατανομής φορτίου σε τέτοιου είδους μνημεία. Αυτά θα έπρεπε να περιλαμβάνουν παχύτερα, αλληλοσυνδεόμενα προστατευτικά πάνελ, σε συνδυασμό με δοκούς ή χαλύβδινες πλάκες για τη διασπορά του βάρους σε ευρύτερη επιφάνεια.
Ως αποτέλεσμα του δημόσιου διαλόγου, η Γενική Διεύθυνση Βακουφιών, η αρμόδια αρχή για τη διαχείριση των θρησκευτικών ιδρυμάτων, δημοσιοποίησε λεπτομερείς πληροφορίες για τις μεθόδους προστασίας που εφαρμόζονται. Σύμφωνα με το υπουργείο, προτού εισέλθουν τα οχήματα, διενεργήθηκαν στατικές μελέτες φορτίου, ταξινόμηση εδάφους και μετρήσεις φέρουσας ικανότητας. Αυτές οι μετρήσεις κατέδειξαν ότι το υποκείμενο δάπεδο μπορεί να αντέξει έως και 25 τόνους ανά τετραγωνικό μέτρο. Επιπλέον, κατασκευάστηκε μια προσωρινή πλατφόρμα ικανή να υποστηρίξει έως και 30 τόνους ανά τετραγωνικό μέτρο, για περαιτέρω ασφάλεια.
Η ανακοίνωση διευκρινίζει ότι το βαρύτερο όχημα που χρησιμοποιείται, περίπου 45 τόνων, μεταφέρει στην πραγματικότητα φορτίο μόλις 6 τόνων ανά τετραγωνικό μέτρο στο δάπεδο, χάρη στην εφαρμογή του ειδικού συστήματος κατανομής βάρους.