Το αδιέξοδο του Μαδούρο: Πιθανά σενάρια και διεθνής πίεση

Το πολιτικό μέλλον του Νικολάς Μαδούρο βρίσκεται εκ νέου στο επίκεντρο μιας έντονης διεθνούς συζήτησης, καθώς η πίεση που ασκείται στον πρόεδρο της Βενεζουέλας κορυφώνεται σε πολλαπλά μέτωπα. Από τη μία, παρατηρείται αμερικανική στρατιωτική συγκέντρωση στην Καραϊβική, συνοδευόμενη από την επικήρυξη των 50 εκατομμυρίων δολαρίων για πληροφορίες που θα οδηγήσουν στη σύλληψή του. Από την άλλη, η CIA είναι ενεργή στο Καράκας και η αντιπολίτευση παρουσιάζει ραγδαία άνοδο. Πολιτικοί αναλυτές, κυβερνήσεις στη Λατινική Αμερική και αμερικανικοί κύκλοι εξουσίας εστιάζουν στο ίδιο ερώτημα: ποια θα είναι η επόμενη ημέρα για τον Μαδούρο, είτε μέσω ανατροπής, είτε εξορίας, είτε παρατεταμένης σύγκρουσης;

Το CNN παρουσιάζει μια εκτενή ανάλυση που επιχειρεί να αποκρυπτογραφήσει τα πιθανά σενάρια για τον μελλοντικό ρόλο του Μαδούρο, καθώς και τις συγκεχυμένες πιέσεις που υφίσταται τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, οι εξελίξεις των τελευταίων μηνών, σε στρατιωτικό, πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, αναζωπυρώνουν παλαιότερες συζητήσεις περί ανατροπής, εξορίας ή ακόμη και αναγκαστικής μεταβίβασης εξουσίας.

Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας αποτελεί πλέον στόχο όχι μόνο των κυρώσεων της Ουάσιγκτον, αλλά και μιας κλιμακούμενης εκστρατείας που, σύμφωνα με πληροφορίες, συνδυάζει μυστικές επιχειρήσεις, στρατιωτική πίεση και διεθνή διπλωματική κινητοποίηση. Η αμερικανική κυβέρνηση έχει αυξήσει σε 50 εκατομμύρια δολάρια την αμοιβή για πληροφορίες που οδηγούν στη σύλληψη του Μαδούρο, ενώ η CIA, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, βρίσκεται «ανοιχτά ενεργή» στο Καράκας.

Την ίδια στιγμή, η παρουσία αμερικανικών δυνάμεων στην Καραϊβική έχει ενισχυθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες. Ο στόλος περιλαμβάνει οκτώ πολεμικά πλοία, ένα πυρηνοκίνητο υποβρύχιο και μαχητικά F-35, ενώ το αεροπλανοφόρο Gerald R. Ford έφτασε στην περιοχή στις 16 Νοεμβρίου. Επισήμως, η Ουάσιγκτον αναφέρεται σε «επιχειρήσεις κατά των ναρκωτικών», ωστόσο η συγκέντρωση δυνάμεων ξεπερνά κατά πολύ τέτοιες επιχειρησιακές ανάγκες.

Στο μεταξύ, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αεροπορίας των ΗΠΑ προειδοποίησε τις αεροπορικές εταιρείες για «δυνητικά επικίνδυνη κατάσταση» στον εναέριο χώρο της Βενεζουέλας, γεγονός που οδήγησε τρεις διεθνείς εταιρείες να ακυρώσουν πτήσεις. Ο Τραμπ έχει εξουσιοδοτήσει μυστικές επιχειρήσεις της CIA, ενώ το CNN αναφέρει ότι εξετάζεται ο επίσημος χαρακτηρισμός του «Cartel de los Soles» ως ξένης τρομοκρατικής οργάνωσης, μια κίνηση που, σύμφωνα με την κυβέρνηση, ανοίγει νέες «επιλογές στρατιωτικής δράσης».

Σε πολιτικό επίπεδο, ο Μαδούρο βρίσκεται σε δυσχερή θέση. Η αυτοανακηρυχθείσα επανεκλογή του το 2024 δεν αναγνωρίστηκε από τη Δύση, ενώ η ηγέτιδα της αντιπολίτευσης, Μαρία Κορίνα Ματσάδο, η οποία καταδιώκεται από το καθεστώς, τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης, με την ίδια να υποστηρίζει ότι «μια νέα εποχή» ξεκινά για τη Βενεζουέλα.

Η υπουργός Εξωτερικών της Κολομβίας, Ρόζα Γιολάντα Βιγιαβισένσιο Μάπι, δήλωσε ότι μια έξοδος του Μαδούρο μέσω διαπραγμάτευσης θα ήταν «η πιο υγιής επιλογή», προσθέτοντας ότι ο πρόεδρος ενδέχεται ήδη να εξετάζει ένα τέτοιο σενάριο με στόχο μια μετάβαση χωρίς ποινή φυλάκισης. Η κυβέρνηση της Κολομβίας έσπευσε αργότερα να διευκρινίσει ότι δεν επιθυμεί να παρέμβει στα εσωτερικά της Βενεζουέλας, αν και η αρχική τοποθέτηση είχε ήδη προκαλέσει αντιδράσεις.

Παρά την ολοένα αυξανόμενη πίεση, οι ειδικοί που μίλησαν στο CNN συμφωνούν ότι ο Μαδούρο δεν πρόκειται να εγκαταλείψει εθελοντικά την εξουσία, τουλάχιστον χωρίς εγγυήσεις απόλυτης ασυλίας για τον ίδιο και τους στενούς του συνεργάτες. Ο Ελίας Φερέρ, σύμβουλος κινδύνου στο Καράκας, επισημαίνει ότι ο πρόεδρος και ο στενός του κύκλος γνωρίζουν καλά ότι μια αποχώρηση χωρίς πλήρη προστασία θα μπορούσε να οδηγήσει σε φυλάκιση ή έκδοση στις ΗΠΑ, καθώς «οι ΗΠΑ είναι μία από τις λίγες χώρες που μπορούν να σε κυνηγήσουν όπου κι αν βρίσκεσαι», όπως δήλωσε χαρακτηριστικά.

Η αντιπρόεδρος της χώρας, Ντέλσι Ροντρίγκες, υπερασπίστηκε τη σταθερότητα της κυβέρνησης, δηλώνοντας σε πολιτιστική εκδήλωση στο Καράκας ότι «ο λαός της Βενεζουέλας δεν θα παραδοθεί» και ότι οι συνθήκες των τελευταίων μηνών δεν είναι «επικίνδυνες», αλλά «ιστορικές».

Ο καθηγητής Ντέιβιντ Σμάιλντ από το Tulane University εξηγεί γιατί οι αναλυτές συχνά υποτιμούν την ανθεκτικότητα του συστήματος: ο Μαδούρο και το στενό του περιβάλλον θεωρούν τους εαυτούς τους «επαναστάτες», συνεχιστές του τσαβισμού και μιας «αντιιμπεριαλιστικής ιστορικής αποστολής». Κατά τον ίδιο, μια αποχώρηση θα μπορούσε να συμβεί μόνο αν διασφαλιστεί ότι το κίνημα θα παραμείνει «βιώσιμη πολιτική δύναμη» και ότι δεν θα υπάρξει «κυνήγι μαγισσών».

Ο καθηγητής Μπράιαν Φονσέκα από το Florida International University προσθέτει ότι ένα πιθανό «μονοπάτι εξόδου» θα μπορούσε να περιλαμβάνει εξορία, πιθανώς στη Ρωσία. Ωστόσο, όπως τονίζει, αυτό θα απαιτούσε πίεση από τις πολιτικές και στρατιωτικές ελίτ. Από την άλλη, ο Φερέρ θεωρεί απίθανο το σενάριο της εξορίας, δηλώνοντας: «Δεν θέλουν να βρεθούν σε Ρωσία ή Κούβα. Θέλουν μια λύση που να τους διατηρεί στην οικονομική κορυφή και να διασφαλίζει ότι θα εμπιστεύονται τις ένοπλες δυνάμεις».

Ανεξάρτητα από την προσωπική τύχη του Μαδούρο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι το σύστημα εξουσίας στη Βενεζουέλα δεν θα καταρρεύσει αυτόματα. Ο Σμάιλντ υπενθυμίζει τις πανηγυρικές προβλέψεις που διατυπώθηκαν μετά τον θάνατο του Τσάβες το 2013 και διαψεύστηκαν πλήρως: «Τότε έλεγαν “τέλος, τελείωσε το καθεστώς”. Και εδώ είμαστε: τίποτα δεν άλλαξε – και ο διάδοχος αποδείχθηκε χειρότερος».