Νέοι κανόνες για τα ηλεκτρονικά απόβλητα: Τι αλλάζει για παραγωγούς και δημότες

Σημαντικές αλλαγές στο πεδίο της κυκλικής οικονομίας και της περιβαλλοντικής συμμόρφωσης φέρνει η νέα Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Β’ 6206/19.11.2025. Η απόφαση αυτή, με αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΔΑ/129520/1854, ενσωματώνει στο ελληνικό δίκαιο την Οδηγία (ΕΕ) 2024/884, τροποποιώντας την υφιστάμενη Οδηγία 2012/19/ΕΕ για τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ). Οι νέες ρυθμίσεις ενισχύουν τις υποχρεώσεις των παραγωγών, ανανεώνουν τα πρότυπα σήμανσης και τροποποιούν τους κανόνες χρηματοδότησης της διαχείρισης των ΑΗΗΕ, προσαρμόζοντας το εθνικό πλαίσιο στην ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Η επικαιροποιημένη ΚΥΑ προσαρμόζει το εθνικό σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης ΑΗΗΕ, ευθυγραμμίζοντάς το πλήρως με τις απαιτήσεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/884. Η ευρωπαϊκή οδηγία αναθεωρεί τις διαδικασίες ενημέρωσης των χρηστών, τη σήμανση των προϊόντων, την παροχή τεχνικών δεδομένων στις μονάδες επεξεργασίας και το χρηματοδοτικό πλαίσιο για τη συλλογή και την επεξεργασία των αποβλήτων.

**Νέες υποχρεώσεις για ενημέρωση και σήμανση**

Η νέα απόφαση θεσπίζει αυξημένες υποχρεώσεις ενημέρωσης για τους χρήστες ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Ένα από τα βασικά σημεία είναι η υιοθέτηση του νέου ευρωπαϊκού προτύπου σήμανσης EN 50419:2022. Η σήμανση αυτή, που υποδεικνύει ότι ο εξοπλισμός δεν πρέπει να απορρίπτεται μαζί με τα συμβατικά αστικά απορρίμματα, καθιστά τη σήμανση πιο σύγχρονη και προσαρμοσμένη στις τεχνικές απαιτήσεις της αγοράς.

Επιπλέον, οι παραγωγοί έχουν πλέον την υποχρέωση να επισημαίνουν ευκρινώς όλα τα προϊόντα τους, είτε απευθείας στη συσκευή, είτε στη συσκευασία και στις οδηγίες χρήσης, όπου η άμεση σήμανση δεν είναι εφικτή. Ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) αναλαμβάνει ενισχυμένο ρόλο στην ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τη χωριστή συλλογή, τα σημεία παράδοσης και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ΑΗΗΕ.

**Διαφάνεια και τεχνικά δεδομένα για τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας**

Οι παραγωγοί ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού υποχρεούνται πλέον να παρέχουν δωρεάν τεχνικές πληροφορίες για τα υλικά, τα εξαρτήματα και τις θέσεις επικίνδυνων ουσιών σε κάθε νέο προϊόν που διατίθεται στην αγορά. Οι πληροφορίες αυτές πρέπει να είναι διαθέσιμες εντός ενός έτους από την κυκλοφορία του προϊόντος. Η χρήση του προτύπου EN 50419:2022 για τη χρονική αναγνώριση της διάθεσης στην αγορά θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη διαφάνεια για τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας και βελτιωμένη διαχείριση επικίνδυνων υλικών.

**Αλλαγές στο χρηματοδοτικό μοντέλο**

Σημαντικές τροποποιήσεις εισάγονται και στο άρθρο 16 της προηγούμενης ΚΥΑ του 2014, ιδίως όσον αφορά τη χρηματοδότηση της διαχείρισης των ΑΗΗΕ. Οι παραγωγοί αναλαμβάνουν πλέον την υποχρέωση να χρηματοδοτούν τουλάχιστον τη συλλογή, διαλογή, επεξεργασία, ανάκτηση και διάθεση των ΑΗΗΕ οικιακής προέλευσης. Η προσθήκη του όρου «τουλάχιστον» καλύπτει πιθανές πρόσθετες απαιτήσεις και κόστη.

Εισάγονται επίσης νέοι κανόνες για τα «ιστορικά απόβλητα», δηλαδή απόβλητα εξοπλισμού που διατέθηκε στην αγορά πριν από το 2005 (ή πριν από το 2012 για φωτοβολταϊκά). Η οικονομική ευθύνη για αυτά τα απόβλητα βαρύνει είτε τους παραγωγούς, είτε, σε ειδικές περιπτώσεις μη οικιακής χρήσης, τους ίδιους τους χρήστες. Η συμμετοχή σε εγκεκριμένα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης και η κατοχή αριθμού μητρώου παραγωγού (στο ΗΜΑ) καθίστανται απαραίτητες για τη νόμιμη διακίνηση προϊόντων. Παραγωγοί και χρήστες, με την έγκριση του ΕΟΑΝ, μπορούν να συνάπτουν συμφωνίες για εναλλακτικές μεθόδους χρηματοδότησης.

**Οι επιπτώσεις στους δήμους και την αγορά**

Η νέα ΚΥΑ ενισχύει την ανάγκη για χωριστή συλλογή ΑΗΗΕ, αυξάνοντας τις προσδοκίες από τις δημοτικές υπηρεσίες και τα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ). Οι δήμοι καλούνται να ενισχύσουν τη συνεργασία τους με τα ΣΕΔ για τη λειτουργία σημείων συλλογής, να εντείνουν την ενημέρωση των πολιτών σε τοπικό επίπεδο και να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση των δημοτικών σημείων συλλογής με τα νέα πρότυπα.

Αν και οι παραγωγοί φέρουν αυξημένες ευθύνες, τόσο οικονομικές όσο και λειτουργικές, οι δήμοι συνεχίζουν να είναι υπεύθυνοι για τη λειτουργία των δημοτικών σημείων συλλογής ΑΗΗΕ. Το οικονομικό βάρος για τους δήμους μειώνεται, καθώς οι παραγωγοί καλύπτουν τουλάχιστον το σύνολο της συλλογής, διαλογής, επεξεργασίας και διάθεσης των ΑΗΗΕ οικιακής προέλευσης. Η νέα σήμανση EN 50419:2022 διευκολύνει τον εντοπισμό των ΑΗΗΕ στα δημοτικά ρεύματα, μειώνοντας τα λάθη από τους πολίτες και, κατά συνέπεια, την ποσότητα ΑΗΗΕ που καταλήγει στα σύμμεικτα. Ο ΕΟΑΝ αναλαμβάνει να οργανώσει ενημερωτικές εκστρατείες, με τους δήμους να υποστηρίζουν την εφαρμογή σε τοπικό επίπεδο.

**Ορισμός του “παραγωγού” ΗΗΕ**

Παραγωγός Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΗΗΕ) θεωρείται κάθε πρόσωπο που κατασκευάζει ΗΗΕ στην Ελλάδα και τον διαθέτει στην αγορά, πωλεί ΗΗΕ με τη δική του επωνυμία (ιδιωτική ετικέτα), εισάγει ΗΗΕ από χώρες εκτός ΕΕ ή από κράτη-μέλη της ΕΕ, ή πωλεί ΗΗΕ εξ αποστάσεως (online) απευθείας σε Έλληνες καταναλωτές. Ουσιαστικά, παραγωγός είναι κάθε επιχείρηση ή φορέας που είναι υπεύθυνος για την πρώτη διάθεση ενός προϊόντος στην ελληνική αγορά. Καταστήματα λιανικής που απλώς πωλούν προϊόντα άλλων εταιρειών, τεχνικοί που επισκευάζουν συσκευές, καθώς και οι τελικοί καταναλωτές, δεν θεωρούνται παραγωγοί.