Μυστικές συνομιλίες για ειρήνη στην Ουκρανία προκαλούν αναβρασμό στις ΗΠΑ
Σχέδιο 28 σημείων που συντάχθηκε από τον Ντόναλντ Τραμπ και τον Ρώσο απεσταλμένο Κιρίλ Ντμιτρίεφ συζητείται με έντονο προβληματισμό
Ανησυχία επικρατεί σε αμερικανικούς κυβερνητικούς και κοινοβουλευτικούς κύκλους μετά από συνάντηση που έλαβε χώρα τον Οκτώβριο στο Μαϊάμι, όπου εκπρόσωποι της κυβέρνησης του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ συναντήθηκαν με τον Ρώσο απεσταλμένο Κιρίλ Ντμιτρίεφ, ο οποίος τελεί υπό αμερικανικές κυρώσεις. Στόχος της συνάντησης ήταν η κατάρτιση ενός σχεδίου ειρήνης για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, όπως αποκάλυψε το Reuters.
Η συνάντηση, που πραγματοποιήθηκε στα τέλη Οκτωβρίου στην Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ, περιλάμβανε τον ειδικό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ και τον Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρό του προέδρου Τραμπ. Από ρωσικής πλευράς, παρών ήταν ο Κιρίλ Ντμιτρίεφ, επικεφαλής του Ρωσικού Ταμείου Άμεσων Επενδύσεων (RDIF), ενός από τα μεγαλύτερα κρατικά επενδυτικά ταμεία της Ρωσίας. Ο Ντμιτρίεφ, στενός συνεργάτης του Βλαντίμιρ Πούτιν, έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στον διάλογο με τις ΗΠΑ για τον πόλεμο και έχει συναντηθεί αρκετές φορές με τον Γουίτκοφ εντός του έτους. Σύμφωνα με αμερικανικό αξιωματούχο, η κυβέρνηση Τραμπ εξέδωσε ειδική εξαίρεση που επέτρεψε την είσοδο του Ντμιτρίεφ στις ΗΠΑ.
Η συνάντηση έλαβε χώρα στο ξενοδοχείο Faena στο Μαϊάμι, ιδιοκτησίας του ρωσο-βρετανού δισεκατομμυριούχου Λεν Μπλαβάτνικ, ο οποίος διατηρεί επιχειρηματικούς δεσμούς με τον Βίκτορ Βέξελμπεργκ, επίσης υπό κυρώσεις λόγω των δεσμών του με τον Πούτιν. Η εταιρεία του Γουίτκοφ έχει εμπορικές συνεργασίες με τον Μπλαβάτνικ, μεταξύ άλλων και στο Μαϊάμι. Το RDIF και ο Ντμιτρίεφ είχαν ενταχθεί στη «μαύρη λίστα» κυρώσεων το 2022, μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, απαγορεύοντας κάθε συναλλαγή Αμερικανών πολιτών και εταιρειών μαζί τους.
Το αποτέλεσμα της συνάντησης ήταν η δημιουργία ενός σχεδίου 28 σημείων για τον τερματισμό του πολέμου, σύμφωνα με δύο πηγές. Το σχέδιο, που δημοσιεύθηκε από το Axios, προκάλεσε έκπληξη σε υπηρεσίες της αμερικανικής κυβέρνησης και μπέρδεψε πρεσβείες στην Ουάσινγκτον και σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της έχουν ήδη επικρίνει το σχέδιο, χαρακτηρίζοντάς το ως ευνοϊκό για τη Μόσχα. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, από την πλευρά του, δεσμεύθηκε την Παρασκευή ότι «δεν θα προδώσει τα συμφέροντα της Ουκρανίας».
Δεν είναι σαφές εάν ο Ντμιτρίεφ προσήλθε στο Μαϊάμι με συγκεκριμένες ρωσικές απαιτήσεις που ενσωματώθηκαν στο τελικό σχέδιο. Δύο πηγές ανέφεραν ότι ο Ρουστέμ Ουμέροφ, γραμματέας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας και Άμυνας της Ουκρανίας, βρέθηκε επίσης στο Μαϊάμι στις αρχές της εβδομάδας για να συζητήσει το σχέδιο με τον Γουίτκοφ. Σύμφωνα με μια πηγή, ο Γουίτκοφ ενημέρωσε τον Ουμέροφ για το σχέδιο και οι ΗΠΑ το διαβίβασαν επισήμως στην Ουκρανία μέσω της Τουρκίας την Τετάρτη, πριν το παρουσιάσουν απευθείας στο Κίεβο την Πέμπτη. Ο Ουμέροφ χαρακτήρισε την εμπλοκή του «τεχνική» και δήλωσε ότι δεν συζήτησε το περιεχόμενο σε βάθος.
Ο Λευκός Οίκος τόνισε ότι κάθε σχέδιο ειρήνης «πρέπει να προσφέρει εγγυήσεις ασφαλείας και αποτροπή για την Ουκρανία, την Ευρώπη και τη Ρωσία», καθώς και οικονομικά κίνητρα για Κίεβο και Μόσχα. Η εκπρόσωπος Καρολάιν Λέβιτ ανέφερε ότι το προτεινόμενο σχέδιο «αντικατοπτρίζει τις πραγματικότητες επί του πεδίου» και αναζητά «ένα αμοιβαία επωφελές σενάριο». Ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε την Παρασκευή ότι αναμένει από τον Ζελένσκι να εγκρίνει το σχέδιο έως την Ημέρα των Ευχαριστιών, ενώ το Reuters αναφέρει ότι η Ουάσινγκτον έχει προειδοποιήσει το Κίεβο για πιθανή μείωση της στρατιωτικής βοήθειας εάν δεν υπογράψει.
Αιφνιδιασμός επικράτησε σε πολλούς ανώτερους διπλωμάτες στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, οι οποίοι δεν είχαν ενημερωθεί για τις συνομιλίες. Ο ειδικός απεσταλμένος για την Ουκρανία Κιθ Κέλογκ, που συνεργαζόταν στενά με το Κίεβο για μια λύση στον πόλεμο και πρόκειται να αποχωρήσει από τη θέση του τον Ιανουάριο, φέρεται να είχε αποκλειστεί από τις συνομιλίες Γουίτκοφ–Ντμιτρίεφ. Ένας Αμερικανός αξιωματούχος ανέφερε ότι ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο είχε ενημερωθεί για το σχέδιο, χωρίς να διευκρινίζεται το πότε. Άλλοι αξιωματούχοι διέψευσαν ότι υπήρξε συντονισμός μεταξύ υπηρεσιών, δηλώνοντας: «Κανείς στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν είχε δει το έγγραφο. Ούτε ο Ρούμπιο», προσθέτοντας ότι περιέχει στοιχεία που ο υπουργός είχε απορρίψει στο παρελθόν.
Το κλίμα προβληματισμού εντείνεται και στο Κογκρέσο, όπου κάποιοι εκφράζουν φόβους ότι οι συνομιλίες Γουίτκοφ–Κούσνερ με τον Ντμιτρίεφ παρέκαμψαν τις θεσμικές διαδικασίες, οδηγώντας σε ένα κείμενο που ευνοεί τις ρωσικές θέσεις. Ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Ρότζερ Ουίκερ χαρακτήρισε το σχέδιο «προβληματικό» και εξέφρασε αμφιβολίες για την ικανότητά του να φέρει ειρήνη, δηλώνοντας: «Δεν μπορεί η Ουκρανία να εξαναγκαστεί να παραδώσει εδάφη στον Πούτιν».