Η Αυξανόμενη Γήρανση του Πληθυσμού: Ο Καθοριστικός Ρόλος των Δήμων στην Υποστήριξη της Τρίτης Ηλικίας
Πρωτοβουλίες σε Φωκίδα, Θήβα και Κεντρική Μακεδονία αναδεικνύουν την ανάγκη για ολοκληρωμένες πολιτικές πρόληψης, ενημέρωσης και στήριξης των ηλικιωμένων, καθώς η Ελλάδα αντιμετωπίζει δημογραφικές προκλήσεις.
Η Ελλάδα, όπως και η υπόλοιπη Ευρώπη, βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα από τα κρισιμότερα ζητήματα δημόσιας πολιτικής: τη γήρανση του πληθυσμού και τις αυξανόμενες ανάγκες της τρίτης ηλικίας. Μέχρι το 2060, εκτιμάται ότι το 34% των κατοίκων της χώρας θα είναι άνω των 65 ετών. Παράλληλα, ενώ το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται, η πλειονότητα των ετών μετά τα 65 συνοδεύεται από κάποιο χρόνιο νόσημα, γεγονός που επιβαρύνει το συνταξιοδοτικό σύστημα και αυξάνει τις ανάγκες για δημόσια πρόνοια.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι δήμοι αναλαμβάνουν έναν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο. Ως φορείς που διαχειρίζονται δομές κοινωνικής μέριμνας, ΚΑΠΗ, προγράμματα πρόληψης, πρωτοβάθμιας φροντίδας, συμβουλευτικής και υποστήριξης των ηλικιωμένων, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας για μια κοινωνία που σέβεται και προστατεύει τα μέλη της.
Τρία πρόσφατα παραδείγματα από τη Φωκίδα, τη Θήβα και την Κεντρική Μακεδονία, αναδεικνύουν την αυξανόμενη ανάγκη για ολοκληρωμένες πολιτικές υγιούς γήρανσης, δικτύωση φορέων, ενημέρωση, έγκαιρη διάγνωση και παρεμβάσεις που φτάνουν «εκεί όπου ζουν οι άνθρωποι».
Στη Φωκίδα, τέσσερις ενημερωτικές εκδηλώσεις με θέμα «Μνήμη και Υγιής Γήρανση – Μύθοι και Αλήθειες» σημείωσαν εξαιρετικά μεγάλη συμμετοχή. Η ανταπόκριση της τοπικής κοινωνίας αποκάλυψε την τεράστια ανάγκη για ενημέρωση σχετικά με τη μνήμη, τις νευροεκφυλιστικές διαταραχές, την ψυχική ενδυνάμωση και τις γνωστικές λειτουργίες, ιδίως σε περιοχές με γηρασμένο πληθυσμό. Οι εκδηλώσεις προσέφεραν αποδόμηση μύθων, επιστημονικά εργαλεία ενίσχυσης γνωστικών λειτουργιών, παρουσία ειδικών (ψυχολόγων και ψυχοθεραπευτών) και δυνατότητα αξιολόγησης μνήμης και διάθεσης, φέρνοντας την πρόληψη πιο κοντά στους πολίτες.
Στη Θήβα, η εκδήλωση «Μνήμη & Υγιής Γήρανση» επιβεβαίωσε την ίδια τάση: οι ηλικιωμένοι και οι οικογένειές τους αναζητούν περισσότερη ενημέρωση, στήριξη και πρακτικές λύσεις. Οι εισηγητές τόνισαν τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης νευροεκφυλιστικών νόσων, της υποστήριξης των περιθαλπόντων και της καθημερινής φροντίδας ατόμων με άνοια ή άλλες διαταραχές. Η συνεργασία θεσμικών φορέων, από την Περιφέρεια μέχρι τον Δήμο, καταδεικνύει τη δυνατότητα δημιουργίας πραγματικού αντίκτυπου.
Στην Κεντρική Μακεδονία, η ημερίδα «Τρίτη Ηλικία και Υγιής Γήρανση» έθεσε το δημογραφικό ζήτημα ως στρατηγική προτεραιότητα. Αναγνωρίζοντας ότι η Ελλάδα γερνάει, η Περιφέρεια επενδύει σε ασφαλείς και προσβάσιμες δομές, δράσεις άσκησης και διατροφής, πρωτοβουλίες κατά της μοναξιάς και χρηματοδότηση πρωτοβάθμιας φροντίδας. Οι φυσικοθεραπευτές αναδείχθηκαν ως βασικοί συνεργάτες στη διατήρηση κινητικότητας και ανεξαρτησίας.
Αυτά τα παραδείγματα καταδεικνύουν ότι ο ρόλος των δήμων είναι πλέον καθοριστικός. Οι ανάγκες αυξάνονται ραγδαία και οι τοπικές αρχές πρέπει να υιοθετήσουν σύγχρονα και συστηματικά μοντέλα υποστήριξης. Αυτό περιλαμβάνει την ανάπτυξη δομών πρόληψης, κινητών μονάδων αξιολόγησης, προγραμμάτων φυσικής άσκησης, υπηρεσιών κατ’ οίκον φροντίδας, δράσεων κατά της μοναξιάς, ψηφιακών υπηρεσιών, δικτυώσεων με επιστημονικούς φορείς και κέντρων ενημέρωσης.
Η γήρανση του πληθυσμού είναι μια υφιστάμενη πραγματικότητα, όχι ένα μελλοντικό σενάριο. Οι δήμοι καλούνται να θωρακιστούν με πολιτικές βασισμένες σε στοιχεία, επιστημονική συνεργασία, χρηματοδότηση και κοινωνική ευαισθησία. Η υγιής γήρανση είναι μια υπόθεση της τοπικής αυτοδιοίκησης και της κοινωνίας, με τους ηλικιωμένους, τις οικογένειες και τις κοινότητες να διψούν για ενημέρωση και πρακτικές λύσεις. Οι δήμοι οφείλουν να μετατρέψουν αυτή τη ζήτηση σε σύγχρονες υπηρεσίες, να αναγνωρίσουν την υγιή γήρανση ως κομβική προτεραιότητα και να διεκδικήσουν πόρους και δομές που ανταποκρίνονται στη νέα δημογραφική πραγματικότητα, ώστε οι ηλικιωμένοι να ζουν με αξιοπρέπεια, αυτονομία και ποιότητα ζωής.