Από τους αρχαίους θεούς στους σύγχρονους υπερήρωες: Μια αδιάσπαστη κληρονομιά
Έκθεση στο Αμβούργο αποκαλύπτει τις ρίζες των ηρώων της ποπ κουλτούρας στην αρχαία μυθολογία, συνδέοντας τον Ηρακλή με τον Superman.
Οι υπερδυνάμεις, η μάχη κατά του κακού και η διάσωση του κόσμου δεν αποτελούν αποκλειστικότητα των σύγχρονων ηρώων με κάπες, όπως ο Superman και ο Batman. Η ιστορία των υπερηρώων ξεκινά πολύ νωρίτερα, με τους θεούς της αρχαιότητας να αποτελούν τους πρώτους «υπερήρωες», οπλισμένους με χιτώνα αντί για κάπα. Αυτή την εκπληκτική σύνδεση μεταξύ αρχαίας μυθολογίας και σύγχρονης ποπ κουλτούρας αναδεικνύει η νέα έκθεση «Μύθος Υπερήρωες: Από τον Ηρακλή στον Superman» που φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Αμβούργου.
«Όλοι οι χαρακτήρες που γνωρίζουμε σήμερα από τα κόμικς και τον κινηματογράφο έχουν τις ρίζες τους βαθιά στην αρχαιότητα», εξηγεί ο επιμελητής της έκθεσης, αρχαιολόγος Μίχαελ Μέρκελ. «Ο Δίας, με τους κεραυνούς του, ο Ποσειδώνας, που προκαλούσε καταιγίδες, ή ο Θωρ, θεός του κεραυνού και της αστραπής, ήταν οι πρώτοι σούπερ ήρωες». Αυτές οι μυθικές φιγούρες παρείχαν εξηγήσεις για τα ανεξήγητα φυσικά φαινόμενα και τις ανεξέλεγκτες δυνάμεις της φύσης, καλύπτοντας την ανάγκη των ανθρώπων για κατανόηση.
Οι αρχαίοι θεοί, πέρα από τις υπερφυσικές τους ικανότητες, ενσάρκωναν και έντονα ανθρώπινα χαρακτηριστικά, όπως η ζήλια, ο θυμός, ο έρωτας και η εκδίκηση. Ο Ηρακλής, για παράδειγμα, που σκότωνε φίδια από βρεφική ηλικία, γινόταν βίαιος όταν αισθανόταν αδικημένος. Οι ιστορίες τους, ζωντανές στη φαντασία, αποκτούσαν υλική υπόσταση. Όπως σήμερα τα παιδιά παίζουν με φιγούρες υπερηρώων, έτσι και στην αρχαιότητα υπήρχαν αντικείμενα που αναπαριστούσαν αυτούς τους ήρωες. «Τότε μπορούσες να αγοράσεις μικρές φιγούρες μονομάχων γύρω από τις μεγάλες αρένες», σημειώνει ο Μέρκελ. «Ήταν φτιαγμένες από πηλό, με αφαιρούμενο κράνος ή κινούμενα χέρια, κάνοντας τους ήρωες απτούς».
Αιώνες αργότερα, οι υπερήρωες απέκτησαν νέες στολές και σύμβολα, αντανακλώντας τις εκάστοτε κοινωνικές και πολιτικές πραγματικότητες. Ο Superman ενσάρκωσε την αμερικανική δικαιοσύνη και ηθική, ο Batman εισήγαγε μια σκοτεινότερη, πιο σύνθετη διάσταση, ενώ η Wonder Woman καθιερώθηκε ως το πρώτο γυναικείο πρότυπο δύναμης και ελευθερίας. Η εξέλιξή τους συνεχίστηκε, με τους υπερήρωες να γίνονται όλο και πιο αντιπροσωπευτικοί της κοινωνικής πολυμορφίας. Ο Captain America έγινε σύμβολο πατριωτισμού, ο Black Panther προώθησε τη φυλετική ισότητα, και η Ms. Marvel, μια έφηβη μουσουλμάνα, ανέδειξε την ανάγκη για νέες, διαφορετικές αναπαραστάσεις.
«Σε κάθε γωνιά του κόσμου, από την Ασία και την Αφρική έως την Ευρώπη και την Αμερική, υπάρχουν ιστορίες υπερηρώων», υπογραμμίζει ο Μέρκελ. «Και όσο συνεχίζουν να εμφανίζονται «υπερκακοί», θα έχουμε πάντα την ανάγκη από ηρωίδες και ήρωες που μας δίνουν ελπίδα».