Νέο μοντέλο ελέγχων στις αγροτικές επιδοτήσεις: Ο λόγος των καθυστερήσεων
Η μετάβαση σε αυστηρότερους ελέγχους και η διαχείριση της ευλογιάς των ζώων στο επίκεντρο των ευρωπαϊκών αγροτικών πολιτικών.
Οι καθυστερήσεις στις πληρωμές αγροτικών επιδοτήσεων, όπως η βασική ενίσχυση, τα οικολογικά σχήματα, οι βιολογικές καλλιέργειες και τα νομοθετημένα προγράμματα, αποδίδονται στη μετάβαση προς ένα νέο, πιο αυστηρό μοντέλο ελέγχων. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές στις Βρυξέλλες, όπου πραγματοποιήθηκε το Συμβούλιο Υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης, η Ελλάδα αναγνωρίζει το πρόβλημα, αλλά υπογραμμίζει την αναγκαιότητα ενός μετασχηματισμού στις διαδικασίες διακυβέρνησης των αγροτικών ενισχύσεων. Στόχος είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, ο αποκλεισμός επιτήδειων και η διασφάλιση της ορθής και ασφαλούς διάθεσης των ευρωπαϊκών πόρων.
Παράλληλα, οι αρχές αξιολογούν διαρκώς τα μέτρα για τον έλεγχο της ευλογιάς των ζώων, με σκοπό την οριστική εξάλειψή της, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η ζωική παραγωγή ή η εξαγωγική ικανότητα της ελληνικής κτηνοτροφίας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω δύο επιστολών, έχει επισημάνει την ανάγκη για επιτακτικούς ελέγχους. Η πρώτη, στις 27 Μαρτίου 2025, από τη DG AGRI, εντοπίζει «πιθανές σοβαρές ελλείψεις» στα συστήματα διαχείρισης του ΟΣΔΕ για το 2024, με επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις. Η δεύτερη, στις 4 Οκτωβρίου 2025, προειδοποιεί για πιθανή αναστολή πληρωμών, εάν η χώρα δεν υποβάλει και δεν εφαρμόσει εγκαίρως ένα συγκεκριμένο Σχέδιο Δράσης (Action Plan). Το πρώτο σχέδιο δράσης εστίαζε στη ψηφιοποίηση, τη στελέχωση και την αύξηση των ελέγχων, ενώ το δεύτερο επικεντρώνεται σε ειδικούς ελέγχους πληρωμών, όπως η ψηφιακή αποτύπωση αγροτεμαχίων με δορυφορικές εικόνες υψηλής ανάλυσης και η διασταύρωση τιμολογίων για τον έλεγχο δηλωθέντων ζώων. Το νέο μοντέλο ελέγχων απαιτεί επίσης χιλιάδες επιτόπιους ελέγχους από κλιμάκια ελεγκτών, με στόχο την αποφυγή αδικιών και την προστασία των έντιμων παραγωγών.
Η μετάβαση στο νέο μοντέλο ελέγχων αναμένεται να ολοκληρωθεί με την επικείμενη έγκριση του Action Plan 2 από την Κομισιόν, η οποία θα επιταχύνει τις διαδικασίες. Ωστόσο, η πλήρης συμμόρφωση παραμένει προϋπόθεση για την ομαλή ροή των κοινοτικών πόρων.
Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση της ευλογιάς των ζώων, έχουν ληφθεί μέτρα όπως η υποχρεωτική σφαγή και καταστροφή κοπαδιών σε κρούσματα, η ενίσχυση των ελέγχων βιοασφάλειας και η συγκρότηση Εθνικής Επιστημονικής Επιτροπής για την αξιολόγηση της επιδημιολογικής εικόνας. Συζητείται επίσης έντονα ο εμβολιασμός με «ζωντανό εξασθενημένο ιό», αν και η Κομισιόν έχει προτείνει ιορδανικό εμβόλιο χωρίς επίσημη ευρωπαϊκή άδεια διάθεσης.
Τέλος, στο πλαίσιο της διαμόρφωσης της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), η Ευρώπη καλείται να διασφαλίσει τη διατροφική επάρκεια, την παραγωγή προϊόντων προστιθέμενης αξίας και την προσαρμογή στις περιβαλλοντικές και γεωπολιτικές προκλήσεις.