Εθνική Αρχή Διαφάνειας: Η μάχη κατά της διαφθοράς κερδίζεται με συστηματική δουλειά και ψηφιακά εργαλεία

Ολοκληρωμένη εικόνα για τη λειτουργία, την αποστολή και τα αποτελέσματα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας (ΕΑΔ) παρουσίασε ο κ. Γεώργιος Κασάπας, Αναπληρωτής Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Στρατηγικού Σχεδιασμού και Συμπεριφορικών Αναλύσεων, κατά τη διάρκεια ημερίδας. Ο κ. Κασάπας ανέλυσε τη δομή της Αρχής, τους στρατηγικούς της στόχους, τα πεπραγμένα και τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις που υλοποιούνται τα τελευταία πέντε χρόνια.

Η ΕΑΔ ιδρύθηκε το 2019 με τον Νόμο 4622/2019, ευθυγραμμισμένη με διεθνείς πρακτικές και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Ως ανεξάρτητη αρχή, συνένωσε πέντε ελεγκτικά σώματα και τη Γενική Γραμματεία Καταπολέμησης Διαφθοράς, διαθέτοντας διευρυμένη ελεγκτική αρμοδιότητα τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, εφόσον υπάρχει συμβατική σχέση με το Δημόσιο.

Κεντρικός άξονας της λειτουργίας της ΕΑΔ είναι η αξιολόγηση και διερεύνηση καταγγελιών πολιτών και επιχειρήσεων για φαινόμενα κακοδιοίκησης και διαφθοράς. Η διαδικασία βασίζεται σε πρότυπη μεθοδολογία, η οποία εξασφαλίζει αντικειμενικά κριτήρια, βαθμολόγηση υποθέσεων με βάση σταθμισμένες παραμέτρους και πλήρη προστασία των προσωπικών δεδομένων. Η Αρχή, ωστόσο, δεν εξετάζει ζητήματα που αφορούν σώματα ασφαλείας, δικαστικές αρχές, άλλες ανεξάρτητες αρχές ή το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους.

Σημαντικές νομοθετικές τομές έχουν ενισχύσει την αποτελεσματικότητα του ελεγκτικού έργου, όπως η επιβολή κυρώσεων σε ελεγχόμενους που δεν παρέχουν στοιχεία, η αυξημένη πρόσβαση σε δημόσιες βάσεις δεδομένων, η υποχρεωτική εφαρμογή των συστάσεων και η αξιοποίηση εμπειρογνωμόνων από τον ιδιωτικό τομέα.

Η ΕΑΔ λειτουργεί με ένα μοντέλο τριών πυλώνων: Συμβούλιο Διοίκησης, Διοικήτρια και Επιτροπή Ελέγχου, ενώ οι τέσσερις Γενικές Διευθύνσεις της περιλαμβάνουν τις Επιθεωρήσεις και Ελέγχους, την Ακεραιότητα και Λογοδοσία, την Ευαισθητοποίηση και τη Γενική Διεύθυνση Οικονομικών & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.

Η Αρχή έχει αναπτύξει σύγχρονα εργαλεία, όπως σύστημα αξιολόγησης καταγγελιών (scoring system), κανονισμό ελεγκτικής λειτουργίας, κώδικα δεοντολογίας ελεγκτών, πλατφόρμα Whistleblowers για ανώνυμους καταγγέλλοντες, πλατφόρμα – Πειθαρχικά για παρακολούθηση πειθαρχικών υποθέσεων και πλατφόρμα Πόθεν Έσχες για τον έλεγχο άνω των 13.000 δηλώσεων ετησίως.

Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά: ο μέσος χρόνος ολοκλήρωσης ελέγχων μειώθηκε από 1.450 ημέρες σε μόλις 3 μήνες, ενώ έχουν αξιολογηθεί δεκάδες χιλιάδες καταγγελίες και έχουν ολοκληρωθεί περίπου 8.000 συστημικοί και έκτακτοι έλεγχοι.

Η ΕΑΔ συντονίζει την Εθνική Στρατηγική για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς, η οποία βασίζεται σε τρεις άξονες: έλεγχος, πρόληψη και ευαισθητοποίηση. Η Ελλάδα υιοθέτησε ένα συστημικό μοντέλο, εστιάζοντας στο θεσμικό πλαίσιο, τον συντονισμό, την επιχειρησιακή ικανότητα και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, με μεταρρυθμίσεις όπως το σύστημα εσωτερικού ελέγχου, οι σύμβουλοι ακεραιότητας, η ρύθμιση του λόμπινγκ, η πολιτική δώρων, η προστασία whistleblowers και το σύστημα διαχείρισης κινδύνων.

Η Αρχή δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην ευαισθητοποίηση και την αλλαγή κουλτούρας, ώστε οι μεταρρυθμίσεις να γίνουν κατανοητές και να εμπεδωθεί κουλτούρα μηδενικής ανοχής στη διαφθορά. Η συμμετοχή σε διεθνή δίκτυα, όπως το UNODC, το Συμβούλιο της Ευρώπης και το Aikantas, είναι κρίσιμη, καθώς τα δίκτυα διαφθοράς ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα.

Για το άμεσο μέλλον, η ΕΑΔ επενδύει σε νέο πληροφοριακό σύστημα ελέγχων, νέα πλατφόρμα Πόθεν Έσχες, εργαστήριο digital forensic και ενίσχυση της ασφάλειας συστημάτων. “Η μάχη κατά της διαφθοράς είναι συνεχής”, τόνισε ο κ. Κασάπας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για συνεχή προσπάθεια και συνεργασία όλων.