Τοπική Αυτοδιοίκηση: Σοβαρές καθυστερήσεις στον σχεδιασμό διαχείρισης απορριμμάτων

Ο Παναγιώτης Σημανδηράκης, πρόεδρος του Δικτύου ΦοΔΣΑ και δήμαρχος Χανίων, εκτόξευσε αιχμηρή κριτική κατά του Υπουργείου Περιβάλλοντος, τονίζοντας τις σοβαρές καθυστερήσεις στον εθνικό σχεδιασμό διαχείρισης απορριμμάτων, την απογοητευτική απορρόφηση πόρων και τις προσπάθειες υποβάθμισης του θεσμικού ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Σε ομιλία του στο συνέδριο της ΚΕΔΕ, ο κ. Σημανδηράκης έδωσε έμφαση στα στοιχεία, απορρίπτοντας κάθε «παρωπίδα» και αμφισβήτηση της θεσμικής υπόστασης του Δικτύου ΦοΔΣΑ, το οποίο, όπως υπενθύμισε, έχει αναγνωριστεί ρητά από το ίδιο το Υπουργείο ως συνομιλητής.

Η δυσαρέσκεια για την παράλειψη του Δικτύου από τους εισηγητές του συνεδρίου επισκιάστηκε από την παρουσίαση αριθμών που καταδεικνύουν την αποτυχία του Υπουργείου. Το νέο πρόγραμμα διαχείρισης απορριμμάτων, ύψους 800 εκατομμυρίων ευρώ, αντιμετωπίζει μηδενική απορρόφηση, παρόλο που η συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ολοκληρώθηκε με ενάμιση χρόνο καθυστέρηση. Δύο χρόνια πριν τη λήξη της προγραμματικής περιόδου, η ωρίμανση απαραίτητων υποδομών, η επικαιροποίηση περιφερειακών σχεδιασμών και η ωρίμανση μελετών για νέα έργα παραμένουν σε εκκρεμότητα, καθιστώντας τον στόχο των απαιτητικών υποδομών ανέφικτο.

Ο κ. Σημανδηράκης προειδοποίησε για τον κίνδυνο απώλειας πόρων, καθώς από το προηγούμενο πρόγραμμα χάθηκαν 300 εκατομμύρια ευρώ, ενώ επιπλέον 95 εκατομμύρια από τον νέο άξονα έχουν μεταφερθεί στα ύδατα. Φήμες κάνουν λόγο για πιθανή μεταφορά άλλων 200 εκατομμυρίων ευρώ, εάν δεν επιτευχθεί απορρόφηση. Η κατάσταση είναι κρίσιμη, καθώς εκτιμάται ότι απαιτούνται τουλάχιστον 2-4 χρόνια για την ωρίμανση μεγάλων μονάδων ανάκτησης και ανακύκλωσης, ενώ το τρέχον χρονοδιάγραμμα δείχνει σαφή απόκλιση.

Η ανακύκλωση, ένας κρίσιμος δείκτης, παρουσιάζει πτώση. Από 21% το 2019, η Ελλάδα έχει πέσει στο 19%, πολύ μακριά από τον φιλόδοξο στόχο του 60% έως το 2030. Ο πρόεδρος του Δικτύου ΦοΔΣΑ τόνισε την έλλειψη νέων συστημάτων ανακύκλωσης, καινοτομιών και διακριτών ρευμάτων.

Ιδιαίτερη κριτική δέχθηκε η μελέτη του Υπουργείου για την ενεργειακή αξιοποίηση. Επισημάνθηκε ότι το Υπουργείο διαβουλεύτηκε μόνο με την αγορά, αγνοώντας την Τοπική Αυτοδιοίκηση, και προωθεί την κατασκευή έξι μονάδων καύσης χωρίς να απαντώνται θεμελιώδη ερωτήματα, όπως η διαχείριση της τέφρας, οι προδιαγραφές του καυσίμου και οι μακροχρόνιες δεσμεύσεις των ΦοΔΣΑ. Τονίστηκε ότι το RDF/SRF έχει θετική αξία, καθιστώντας απαράδεκτο οι δήμοι να «πληρώνουν για να παραδίδουν καύσιμο» και να το «ξαναγοράζουν ως ηλεκτρική ενέργεια».

Ο κ. Σημανδηράκης, με έντονο τόνο, υπερασπίστηκε τον ρόλο των δημάρχων ως άμεσα εκλεγμένων και πολιτικά νομιμοποιημένων εκπροσώπων, απαιτώντας σεβασμό στην αγωνία των τοπικών κοινωνιών. «Δεν κυνηγάμε καρέκλες. Θέλουμε να αφήσουμε την Αυτοδιοίκηση καλύτερη από ό,τι την παραλάβαμε», δήλωσε, προτείνοντας ξεχωριστές θεματικές συζητήσεις για απορρίμματα, ύδατα και ενέργεια, ώστε να αποφεύγονται εσφαλμένες εντυπώσεις και να διευκολύνεται η ουσιαστική τεχνική συζήτηση.

Κλείνοντας, υπογράμμισε ότι η παρούσα προγραμματική περίοδος αποτελεί την «τελευταία ευκαιρία της χώρας να μετασχηματίσει ριζικά τη διαχείριση απορριμμάτων». «Αν αποτύχουμε τώρα, θα υπάρχει περιβαλλοντικό, οικονομικό και πολιτικό κόστος – και θα επιστρέψει σε εμάς ως αμφισβήτηση της ικανότητας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Δεν έχουμε άλλη ευκαιρία», κατέληξε, καλώντας σε άμεσες δράσεις για την αποφυγή πλήρους εκτροχιασμού.