Χρόνια Νεφρική Νόσος: Ο “Σιωπηλός Δολοφόνος” που Αυξάνεται Παγκοσμίως

Μια νέα, ανησυχητική παγκόσμια ανάλυση αποκαλύπτει ότι η χρόνια νεφρική νόσος (ΧΝΝ) αποτελεί μια από τις ελάχιστες σοβαρές αιτίες θανάτου που παρουσιάζουν αυξανόμενη τάση παγκοσμίως, σε αντίθεση με άλλες παθήσεις, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο καρκίνος, στις οποίες έχει σημειωθεί πρόοδος. Η έκθεση, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό *The Lancet*, υπογραμμίζει ότι η ΧΝΝ επηρεάζει πλέον σχεδόν 800 εκατομμύρια ενήλικες παγκοσμίως, ενώ οι θάνατοι που οφείλονται σε αυτήν έχουν αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι η αύξηση αυτή οφείλεται τόσο στην “σιωπηλή” εξέλιξη της νόσου όσο και στην έλλειψη έγκαιρης διάγνωσης.

Η έρευνα, που ανέλυσε δεδομένα υγείας από 204 χώρες μεταξύ 1990 και 2023, διαπίστωσε ότι η χρόνια νεφρική νόσος έχει αθόρυβα εισέλθει στο «top 10» των κορυφαίων αιτιών θανάτου παγκοσμίως. Ενώ οι θάνατοι από καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκίνο και εγκεφαλικό έχουν μειωθεί, οι θάνατοι από ΧΝΝ αυξήθηκαν κατά 43% από το 1990. Βασικοί παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη της νόσου παραμένουν ο διαβήτης και η υπέρταση, παθήσεις που επίσης βρίσκονται σε αυξανόμενη πορεία. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος επωμίζονται το βαρύτερο φορτίο θνησιμότητας, γεγονός που αντανακλά την άνιση πρόσβαση σε έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Πολλοί ασθενείς παραμένουν αδιάγνωστοι μέχρι η νόσος να φτάσει σε προχωρημένο στάδιο, καθιστώντας τη ΧΝΝ έναν πραγματικό «σιωπηλό δολοφόνο».

Η χρόνια νεφρική νόσος χαρακτηρίζεται από τη σταδιακή απώλεια της λειτουργίας των νεφρών. Όταν η ικανότητα φιλτραρίσματος μειώνεται, τοξίνες συσσωρεύονται στο αίμα, προκαλώντας συμπτώματα όπως κόπωση, πρήξιμο, και σε σοβαρές περιπτώσεις, νεφρική ανεπάρκεια που απαιτεί αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση. Η νόσος κατηγοριοποιείται σε πέντε στάδια, με τα πρώιμα να είναι αναστρέψιμα με σωστή διαχείριση, ενώ τα μεταγενέστερα μπορούν να απειλήσουν τη ζωή.

Τα πρώιμα συμπτώματα είναι συχνά ανεπαίσθητα, όπως κόπωση, πρήξιμο στα άκρα, αλλαγές στη συχνότητα της ούρησης, ναυτία, απώλεια όρεξης, υπέρταση, και κνησμός. Η έλλειψη σαφών συμπτωμάτων οδηγεί πολλούς ασθενείς στο να διαγιγνώσκονται αργά, γεγονός που καθιστά κρίσιμες τις τακτικές εξετάσεις νεφρικής λειτουργίας, ειδικά για όσους πάσχουν από διαβήτη ή υπέρταση.

Η συνεχιζόμενη αύξηση των θανάτων αποδίδεται στην γήρανση του πληθυσμού, την παγκόσμια αύξηση του διαβήτη και της υπέρτασης, τη χαμηλή ενημέρωση και καθυστερημένη διάγνωση, καθώς και την περιορισμένη πρόσβαση σε θεραπείες όπως η αιμοκάθαρση και οι μεταμοσχεύσεις. Οι ειδικοί καλούν για μια παγκόσμια στρατηγική που θα συνδυάζει έγκαιρη ανίχνευση, αλλαγές στον τρόπο ζωής και βελτιωμένη πρόσβαση στην περίθαλψη.

Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας. Συνιστάται η παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης και του σακχάρου, επαρκής ενυδάτωση, υγιεινή διατροφή με περιορισμό νατρίου και επεξεργασμένων τροφίμων, αποφυγή υπερβολικής χρήσης παυσίπονων, και τακτικές εξετάσεις αίματος (κρεατινίνη, eGFR) και ούρων (αλβουμίνη). Τα άτομα με παράγοντες κινδύνου θα πρέπει να υποβάλλονται σε εξετάσεις τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο.

Η χρόνια νεφρική νόσος αποτελεί παγκόσμια πρόκληση δημόσιας υγείας, επιβαρύνοντας τα συστήματα υγείας και τις οικονομίες. Μέχρι το 2050, αναμένεται διπλασιασμός των ατόμων που χρειάζονται θεραπεία υποκατάστασης νεφρού, εάν δεν ληφθούν μέτρα. Η αύξηση της ευαισθητοποίησης, η ενσωμάτωση των νεφρικών εξετάσεων στην πρωτοβάθμια περίθαλψη και η αντιμετώπιση των βασικών αιτιών, όπως ο διαβήτης και η υπέρταση, είναι πλέον παγκόσμιες προτεραιότητες.