Ο Γολγοθάς των Συνταξιούχων: 8 στους 10 κάτω από τα €1.000, ενώ οι ασφαλιστικοί φορείς έχουν πλεόνασμα
Παρά τα δισ. ευρώ πλεονάσματος, η πλειονότητα των συνταξιούχων βιώνει φτώχεια. Η εθνική σύνταξη σώζει από τα χειρότερα, ενώ τίθεται ερωτηματικό για νέες υποχρεωτικές αποταμιεύσεις.
Η πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες συνταξιούχοι είναι σκληρή, καθώς οκτώ στους δέκα λαμβάνουν μηνιαίο εισόδημα κάτω από 1.000 ευρώ, ζώντας κάτω από τα όρια της φτώχειας. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι οι ασφαλιστικοί φορείς εμφανίζουν πλεόνασμα που ξεπερνά τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του συστήματος ΗΛΙΟΣ για τον Αύγουστο, μόνο το 41,21% των συντάξεων ξεπερνά το όριο των 1.000 ευρώ. Η μέση κύρια σύνταξη ανέρχεται μόλις στα 844 ευρώ, ενώ η μέση επικουρική φτάνει τα 196 ευρώ.
Το προφίλ του Έλληνα συνταξιούχου αποκαλύπτει ότι η πλειονότητα ανήκει στην ηλικιακή ομάδα 66-75 ετών, είναι κατά κύριο λόγο άνδρες και κατοικεί στην Αττική ή την Κεντρική Μακεδονία. Η πλειονότητα των κύριων συντάξεων παραμένει στο εύρος των 500-1.000 ευρώ.
Ωστόσο, η κατάσταση των φτωχοποιημένων συνταξιούχων θα ήταν πολύ χειρότερη αν ο συντελεστής αναπλήρωσης δεν ήταν τόσο υψηλός τα τελευταία χρόνια. Η εθνική σύνταξη, λόγω των χαμηλών μισθών, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Όπως εξηγεί ο διδάκτορας του Παντείου, Βασίλης Μπέτσης, οι μέσες συντάξιμες αποδοχές είναι περίπου 1.300 ευρώ με 32 έτη ασφάλισης. Σε αντίθετη περίπτωση, με μέσες συντάξιμες αποδοχές 2.000 ευρώ, η αναπλήρωση από την εθνική σύνταξη θα ήταν μόλις 21,8% αντί για 32% που είναι σήμερα, εξαιτίας των χαμηλών μισθών σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Αυτό θα μείωνε τον συντελεστή αναπλήρωσης στο 66% αντί για 77%. Χωρίς την εθνική σύνταξη, η μέση σύνταξη (κύρια και επικουρική αθροιστικά) θα έφτανε τα 600 ευρώ, με συντελεστή αναπλήρωσης 45%.
Επιπλέον, εάν δεν υπήρχε η Εθνική Σύνταξη στη δημόσια κοινωνική ασφάλιση, το ποσοστό φτώχειας των ατόμων άνω των 65 ετών, που το 2024 ήταν 24,9%, θα εκτοξευόταν στο 32,4%. Αυτό σημαίνει ότι ένας στους τρεις συνταξιούχους θα βρισκόταν κάτω από το όριο της φτώχειας, δεδομένου ότι το 50% των συνταξιούχων λαμβάνει σύνταξη έως 900 ευρώ.
Οι ατομικές κεφαλαιοποιητικές συντάξεις, αντίθετα, στερούνται αλληλεγγύης, καθώς ο κάθε ασφαλισμένος λαμβάνει μόνο ό,τι έχει αποταμιεύσει. Σε περιπτώσεις αναπηρίας ή πρόωρου θανάτου, οι προκύπτουσες συντάξεις είναι μηδαμινές λόγω ανεπαρκών αποταμιεύσεων.
Ο ρόλος της κοινωνικής ασφάλισης, ως ο πρώτος πυλώνας, δεν πρέπει να συγχέεται με άλλες μορφές συντάξεων (Δεύτερος και Τρίτος Πυλώνας), που αφορούν επαγγελματικές και ιδιωτικές συντάξεις. Αυτοί οι πυλώνες είναι συμπληρωματικοί και προαιρετικοί, χωρίς την αρχή της αλληλεγγύης. Η προοπτική υποχρεωτικής ασφάλισης στον δεύτερο πυλώνα, όπως προτείνεται διεθνώς, αντιμετωπίζει εμπόδια στην Ελλάδα μετά τον Ν. 4826/2021 και την ίδρυση του ΤΕΚΑ. Νέες γενιές ήδη υφίστανται υποχρεωτική αποταμίευση σε ατομικούς λογαριασμούς. Έτσι, εγείρεται το κρίσιμο ερώτημα: Θα επιβληθεί και δεύτερη υποχρεωτική αποταμίευση στις νέες γενιές, ενδεχομένως για τη χρηματοδότηση αμυντικών δαπανών;