Τι σημαίνει η ιστορική νίκη του Ζοχράν Μαμντάνι στη Νέα Υόρκη

Ο Μαμντάνι εξελέγη δήμαρχος της Νέας Υόρκης, καταγράφοντας ιστορική νίκη, καθώς είναι ο πρώτος μουσουλμάνος που αναλαμβάνει τη δημαρχία της πόλης, ο νεότερος από το 1892 και ο πρώτος δήμαρχος αφρικανικής καταγωγής. Στην πρώτη του ομιλία μετά την εκλογή, ο 34χρονος νέος δήμαρχος δεσμεύτηκε να κάνει τη Νέα Υόρκη «πιο δίκαιη, πιο προσιτή και πιο ανθρώπινη», δίνοντας έμφαση στη στήριξη των εργαζομένων, των μεταναστών και των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Ο Μαμντάνι εισήλθε στην πολιτική αρένα μόλις πέρυσι, χωρίς ιδιαίτερη αναγνωρισιμότητα, οικονομική υποστήριξη ή κομματικό μηχανισμό, καταφέρνοντας ωστόσο να επικρατήσει του Άντριου Κουόμο και του Ρεπουμπλικανού Κέρτις Σλίγουα, σε μια εκλογική ανατροπή που αιφνιδίασε πολλούς. Πέρα όμως από τη νίκη του, ο Μαμντάνι θεωρείται το πρόσωπο-σύμβολο της νέας γενιάς πολιτικών που επιδιώκει η προοδευτική πτέρυγα των Δημοκρατικών — νέος, χαρισματικός, αντισυστημικός και με δυναμική παρουσία στα social media. Με βασικό του μήνυμα την αντιμετώπιση του υψηλού κόστους ζωής θεωρείται από πολλούς αναλυτές στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού ως «η αριστερή και νεότερη εκδοχή του Ντόναλντ Τραμπ». Ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος έχει εντελώς διαφορετική άποψη. Η καταγωγή του αντικατοπτρίζει τη διαφορετικότητα της κομματικής βάσης. Δεν αποφεύγει τις πολιτικές συγκρούσεις και στηρίζει με περηφάνια αριστερές θέσεις όπως η δωρεάν παιδική φροντίδα, η ενίσχυση των δημόσιων συγκοινωνιών και η κρατική παρέμβαση στις ελεύθερες αγορές. Παράλληλα, έχει δείξει εντυπωσιακή ικανότητα να επικεντρώνεται στα καίρια οικονομικά ζητήματα που απασχολούν τους εργαζόμενους – τους ίδιους ψηφοφόρους που τα τελευταία χρόνια απομακρύνθηκαν από το Δημοκρατικό Κόμμα. Κι όμως, δεν έχει αποκηρύξει τις πολιτισμικές αρχές της αριστεράς. Μιλώντας σε χιλιάδες υποστηρικτές στο Μπρούκλιν, ο Μαμντάνι τόνισε ότι η εκλογή του σηματοδοτεί «ένα νέο κεφάλαιο» για τη Νέα Υόρκη: «Απόψε περάσαμε από το παλιό στο νέο. Μια νέα εποχή αρχίζει. Και μιλώντας με καθαρότητα, λέμε σε όλους τι θα φέρει αυτή η νέα εποχή και για ποιον».

Η επόμενη μέρα

Η εκλογή του Μαμντάνι φέρνει μεγάλες προσδοκίες, αλλά και προκλήσεις. Οι Ρεπουμπλικανοί, μάλιστα, δεν έχασαν την ευκαιρία να τον παρουσιάσουν ως το «ακροαριστερό πρόσωπο» των Δημοκρατικών. Παρ’ όλα αυτά, το βράδυ της Τρίτης στη Νέα Υόρκη, ο Μαμντάνι ήταν ο μεγάλος νικητής, σημειώνει το BBC. Η νίκη του απέναντι στον Κουόμο – έναν πρώην κυβερνήτη της Νέας Υόρκης και γιο επίσης κυβερνήτη – θεωρείται θρίαμβος απέναντι στο βαθιά ριζωμένο Δημοκρατικό κατεστημένο, που πολλοί στην αριστερά θεωρούν αποκομμένο από την πραγματικότητα του κόμματος και της χώρας. Η εκστρατεία του συγκέντρωσε τεράστια προσοχή από τα μέσα ενημέρωσης, ίσως περισσότερη απ’ όσο περιμένει να δει κανείς σε δημοτικές εκλογές, ακόμη και για τη μεγαλύτερη πόλη της Αμερικής. Και αυτό σημαίνει πως ως δήμαρχος, κάθε επιτυχία και κάθε αποτυχία του θα βρίσκεται υπό στενή παρακολούθηση. Πριν από δώδεκα χρόνια, ο Δημοκρατικός Μπιλ ντε Μπλάζιο εξελέγη με σύνθημα την αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων της Νέας Υόρκης. Όπως και τότε, η αμερικανική αριστερά είχε υψηλές προσδοκίες για ένα παράδειγμα αποτελεσματικής προοδευτικής διακυβέρνησης. Όμως ο Ντε Μπλάζιο έφυγε από το δημαρχείο οκτώ χρόνια αργότερα αντιδημοφιλής και με μέτριες επιδόσεις, αφού βρέθηκε αντιμέτωπος με τα όρια της εξουσίας του. Ο Μάμντανι θα πρέπει τώρα να αντιμετωπίσει τις ίδιες προκλήσεις – και τις ίδιες προσδοκίες. Η κυβερνήτης της Νέας Υόρκης, Κάθι Χόκουλ, επίσης Δημοκρατική, έχει ήδη δηλώσει πως αντιτίθεται στις αυξήσεις φόρων που απαιτούνται για να χρηματοδοτηθεί το φιλόδοξο πρόγραμμα του Μάμντανι. Ακόμα κι αν εξασφαλίσει τους πόρους, δεν μπορεί να εφαρμόσει πολιτικές μονομερώς. Κατά την προεκλογική του εκστρατεία, ο Μαμντάνι υπήρξε σκληρός επικριτής των επιχειρηματικών και οικονομικών ελίτ που θεωρούν τη Νέα Υόρκη έδρα τους και έχουν κάνει το Μανχάταν παγκόσμιο χρηματοοικονομικό κέντρο. Για να κυβερνήσει αποτελεσματικά, θα χρειαστεί συνεργασία – κάτι που, όπως φαίνεται, έχει ήδη αρχίσει να κάνει. Παράλληλα, οι θέσεις του για τη Μέση Ανατολή έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Έχει καταδικάσει τη στάση του Ισραήλ στον πόλεμο της Γάζας και έχει δηλώσει ότι θα συλλάβει τον Μπενιαμίν Νετανιάχου ως «εγκληματία πολέμου» αν επισκεφθεί τη Νέα Υόρκη – μια υπόσχεση που αναμένεται να δοκιμαστεί στην πράξη.

Θα φτιάξει την εικόνα του;

Προς το παρόν, όμως, η πρόκληση για τον Μάμντανι είναι να καθορίσει ο ίδιος τη δημόσια εικόνα του, πριν το κάνουν οι αντίπαλοί του. Αν και η εκστρατεία του προκάλεσε εθνικό ενδιαφέρον, για μεγάλο μέρος των Αμερικανών παραμένει ακόμη «λευκή σελίδα». Σύμφωνα με δημοσκόπηση του CBS, το 46% των πολιτών δήλωσαν ότι δεν παρακολούθησαν «καθόλου» τις δημοτικές εκλογές της Νέας Υόρκης – κάτι που αποτελεί ταυτόχρονα ευκαιρία και πρόκληση για τον ίδιο και την αριστερά. Οι συντηρητικοί, με επικεφαλής τον Ντόναλντ Τραμπ, επιχειρούν ήδη να τον παρουσιάσουν ως «σοσιαλιστική απειλή» που θα οδηγήσει τη Νέα Υόρκη – και ίσως ολόκληρη τη χώρα– στην καταστροφή. Θα εκμεταλλευτούν κάθε λάθος, κάθε αρνητικό οικονομικό στοιχείο ή στατιστική εγκληματικότητας. Ο Τραμπ, που έχει προσωπικούς δεσμούς με τη Νέα Υόρκη, αναμένεται να επιδιώξει πολιτική αντιπαράθεση με τον νέο δήμαρχο, γεγονός που θα μπορούσε να δυσκολέψει τη ζωή του Μάμντανι αλλά και να του δώσει μεγαλύτερο βήμα προβολής. Ο Μαμντάνι θα πρέπει επίσης να κερδίσει την εμπιστοσύνη Δημοκρατικών ηγετών όπως ο γερουσιαστής Τσακ Σούμερ, που δεν τον στήριξε προεκλογικά. Ωστόσο, έχει το πλεονέκτημα ότι δεν κουβαλά πολιτικό παρελθόν – κάτι που οι αντίπαλοί του προσπάθησαν ανεπιτυχώς να χρησιμοποιήσουν εναντίον του. Με την ορκωμοσία του τον Ιανουάριο, θα έχει την ευκαιρία να χτίσει την πολιτική του ταυτότητα από την αρχή. Το ταλέντο και οι ικανότητές του τον έφεραν ως εδώ, όμως οι πραγματικές δοκιμασίες τον περιμένουν στα επόμενα χρόνια.

Οι εκλογές στις υπόλοιπες πολιτείες

Οι Νεοϋορκέζοι συνηθίζουν να θεωρούν την πόλη τους το «κέντρο του κόσμου», αλλά οι δημοτικές εκλογές δεν ήταν η μόνη σημαντική αναμέτρηση της Τρίτης. Στις πολιτείες του Νιου Τζέρσεϊ και της Βιρτζίνια – που η αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις είχε κερδίσει οριακά έναντι του Τραμπ στις προεδρικές εκλογές του περασμένου έτους – διεξήχθησαν επίσης εκλογές για κυβερνήτη. Και στις δύο περιπτώσεις, οι Δημοκρατικοί επικράτησαν με άνεση. Αν και η μάχη στο Νιου Τζέρσεϊ ήταν πιο αμφίρροπη, τα αποτελέσματα δείχνουν πως τα κέρδη του Τραμπ μεταξύ των εργατικών και μειονοτικών ψηφοφόρων δεν διατηρήθηκαν χωρίς το όνομά του στην κάλπη. Η επιτυχία του Μαμντάνι ήρθε την ίδια βραδιά με τις νίκες των Δημοκρατικών στις εκλογές της Βιρτζίνια και του Νιου Τζέρσεϊ για κυβερνήτη, αλλά και την έγκριση από τους ψηφοφόρους της Καλιφόρνιας της πρότασης για προσωρινή αναδιάταξη των εκλογικών περιφερειών υπέρ του κόμματος. Στη Βιρτζίνια, η πρώην βουλευτής Άμπιγκέιλ Σπάνμπεργκερ έγινε η πρώτη γυναίκα κυβερνήτης στην ιστορία της πολιτείας, κερδίζοντας τον Ρεπουμπλικανό Γκλεν Γιάνγκιν και ανατρέποντας τη ρεπουμπλικανική κυριαρχία. Στο Νιου Τζέρσεϊ, η Μίκι Σέριλ επικράτησε του συμμάχου του Τραμπ, Τζακ Τσιαταρέλι, επίσης γράφοντας ιστορία ως η πρώτη γυναίκα. Και οι δύο έτρεξαν πιο κεντρώες, «καθεστωτικές» καμπάνιες με πιο μετριοπαθείς προτάσεις πολιτικής. Και οι τρεις, ωστόσο, επικεντρώθηκαν στο ζήτημα της ακρίβειας και του κόστους ζωής – με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν πως η οικονομία παραμένει το νούμερο ένα θέμα για τους ψηφοφόρους. Με Δημοκρατικούς τόσο από την αριστερά όσο και από το κέντρο να σημειώνουν νίκες την ίδια μέρα, είναι δύσκολο να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για το ποια πολιτική κατεύθυνση πρέπει να ακολουθήσει το κόμμα στο μέλλον. Ο ίδιος ο Μαμντάνι, πάντως, δήλωσε πρόσφατα ότι υπάρχει «χώρος για όλες τις φωνές» μέσα στο Δημοκρατικό Κόμμα: «Πιστεύω πως το κόμμα μας πρέπει να επιτρέπει στους Αμερικανούς να βλέπουν τον εαυτό τους μέσα του – και όχι να αντικατοπτρίζει απλώς μια μικρή ομάδα επαγγελματιών της πολιτικής», είπε. «Αυτό που μας ενώνει είναι ο κοινός σκοπός: για ποιους παλεύουμε. Και παλεύουμε για τους εργαζόμενους ανθρώπους». Αυτή η πεποίθηση θα δοκιμαστεί σύντομα, καθώς οι Δημοκρατικοί σε ολόκληρη τη χώρα ετοιμάζονται για τις ενδιάμεσες εκλογές του Κογκρέσου. Οι εντάσεις σίγουρα θα αυξηθούν και οι γνωστές διαχωριστικές γραμμές θα επανεμφανιστούν. Για μία νύχτα, ωστόσο, οι Δημοκρατικοί ήταν ένα ενωμένο και χαρούμενο κόμμα, καταλήγει το ΒΒC.