Η ιατρική εξήγηση πίσω από τις γιορτινές ασθένειες

Είναι ένα φαινόμενο που πολλοί αναγνωρίζουν: αρρωσταίνουμε συχνά αμέσως μετά το πέρας των εορτών των Χριστουγέννων, αντί να αρρωστήσουμε κατά τη διάρκειά τους. Αυτό το φαινόμενο δεν οφείλεται στην κακή τύχη, αλλά σε μια σύνθετη αλληλεπίδραση παραγόντων που σχετίζονται με το στρες, την ανοσολογική λειτουργία, την έκθεση σε ιούς και τους χρόνους επώασης, σύμφωνα με ειδικούς δημόσιας υγείας.

**Το ανοσοποιητικό σύστημα υπό την πίεση των γιορτών**

Τις ημέρες που προηγούνται και κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, το σώμα μας συχνά υποβάλλεται σε παρατεταμένο στρες. Τα ταξίδια, ο προγραμματισμός, οι συναισθηματικές εντάσεις, η διαταραχή του ύπνου, η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ και οι διατροφικές αλλαγές ενεργοποιούν την αντίδραση του οργανισμού στο στρες. Από ιατρικής πλευράς, το παρατεταμένο στρες οδηγεί σε αύξηση των επιπέδων κορτιζόλης, καταστολή ορισμένων ανοσολογικών λειτουργιών και μείωση της ικανότητας του σώματος να αναπτύξει ταχεία ανοσολογική απόκριση. Αυτές οι αλλαγές, αν και δεν προκαλούν άμεσα ασθένεια, μειώνουν τις άμυνες του οργανισμού, καθιστώντας ευκολότερη την προσβολή από ιούς – κάτι ιδιαίτερα σύνηθες την περίοδο αυτή (γρίπη, κρυολογήματα, COVID-19).

**Η καθυστερημένη εμφάνιση των συμπτωμάτων**

Όταν ιοί εισέρχονται στον οργανισμό, τα συμπτώματα δεν εμφανίζονται αμέσως. Οι περισσότεροι κοινοί ιοί του αναπνευστικού συστήματος έχουν περίοδο επώασης που κυμαίνεται από μία έως αρκετές ημέρες. Κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, η έκθεση σε ιούς είναι συχνή, ειδικά σε συγκεντρώσεις σε κλειστούς χώρους, όπου ο αερισμός είναι ανεπαρκής και η επαφή παρατεταμένη. Ταυτόχρονα, το ανοσοποιητικό σύστημα είναι προσωρινά κατασταλμένο και μπορεί να “κρατά” τα συμπτώματα σε λανθάνουσα κατάσταση. Μόλις η πίεση του στρες μειωθεί μετά τις γιορτές, το ανοσοποιητικό σύστημα μεταβαίνει από τη “λειτουργία αντιμετώπισης” σε “λειτουργία φλεγμονώδους απόκρισης”, επιτρέποντας έτσι την εμφάνιση των συμπτωμάτων.

**Κορυφαία μετάδοση ιών και έλλειψη ύπνου**

Οι χριστουγεννιάτικες συγκεντρώσεις δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για τη μετάδοση ιών: εσωτερικοί χώροι, στενή και παρατεταμένη επαφή, κακός αερισμός και κοινόχρηστες επιφάνειες. Οι άνθρωποι εκτίθενται σε ιούς λίγο πριν ή κατά τη διάρκεια των γιορτών, αλλά η ασθένεια γίνεται αισθητή μόνο αφού παρέλθει η περίοδος επώασης. Επιπλέον, η έλλειψη ύπνου, που συχνά συνοδεύει τις γιορτές – αργότερες ώρες, κατανάλωση αλκοόλ που διαταράσσει την ποιότητα του ύπνου – μειώνει την αποτελεσματικότητα των ανοσοκυττάρων, ειδικά των φυσικών φονικών κυττάρων που καταπολεμούν την πρώιμη αναπαραγωγή ιών.

**Ο ρόλος του αλκοόλ και του ψυχρού καιρού**

Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ γύρω στα Χριστούγεννα εμποδίζει τη σηματοδότηση των ανοσοκυττάρων, αυξάνει την ευαισθησία σε αναπνευστικές λοιμώξεις και επιδεινώνει την ποιότητα του ύπνου. Ακόμη και η βραχυπρόθεσμη αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ μπορεί να μειώσει σημαντικά την ανθεκτικότητα του ανοσοποιητικού. Τέλος, ο κρύος και ξηρός χειμερινός αέρας στεγνώνει τις ρινικές διόδους, αποδυναμώνοντας ένα βασικό φυσικό φράγμα κατά των ιών. Σε συνδυασμό με την εσωτερική θέρμανση και τον μειωμένο αερισμό, η ευπάθεια αυξάνεται, ιδιαίτερα μετά την ανοσοκαταστολή.

Συνοψίζοντας, το να αρρωσταίνουμε μετά τα Χριστούγεννα, αντί κατά τη διάρκειά τους, εξηγείται από την ταυτόχρονη εμφάνιση έκθεσης σε ιούς, προσωρινής ανοσοκαταστολής και καθυστερημένης εμφάνισης συμπτωμάτων. Το στρες, η έλλειψη ύπνου, το αλκοόλ και οι εσωτερικές συγκεντρώσεις αποδυναμώνουν τις αρχικές άμυνες, ενώ τα συμπτώματα εκδηλώνονται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα επανενεργοποιηθεί. Ο χρονισμός, αν και μπορεί να φαντάζει ανεξήγητος, αντανακλά τη φυσιολογική βιολογία του ανοσοποιητικού συστήματος.