Η ψωρίαση μαστίζει τον πλανήτη: Τι δείχνουν οι νέες έρευνες και πώς να προστατευτείτε

Παγκόσμιες αναλύσεις καταδεικνύουν μια ανησυχητική αύξηση στα κρούσματα ψωρίασης σε όλες τις ηπείρους, με τις προβλέψεις να δείχνουν συνέχιση αυτής της τάσης έως το 2050. Επιστήμονες αποδίδουν αυτήν την έξαρση σε ένα σύνθετο μείγμα γενετικής προδιάθεσης, αλλαγών στον τρόπο ζωής και περιβαλλοντικών παραγόντων που πυροδοτούν την ανοσοποιητική απόκριση.

**Γιατί η ψωρίαση εξαπλώνεται παγκοσμίως;**

Η εμφάνιση της ψωρίασης δεν οφείλεται σε έναν μόνο παράγοντα. Αντιθέτως, πρόκειται για αλληλεπίδραση γενετικής ευαισθησίας με περιβαλλοντικούς παράγοντες. Μια εκτεταμένη επιδημιολογική μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο JAMA Dermatology, αναδεικνύει τους βασικούς λόγους πίσω από την παγκόσμια αύξηση:

1. **Αστικοποίηση και παράγοντες τρόπου ζωής:** Οι ραγδαίες αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η μειωμένη σωματική δραστηριότητα, το αυξημένο στρες και ο κακός ύπνος, συμβάλλουν στη χρόνια συστημική φλεγμονή. Αυτοί οι παράγοντες όχι μόνο αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης ψωρίασης, αλλά μπορούν και να επιδεινώσουν τις υπάρχουσες εξάρσεις.

2. **Αυξημένη συχνότητα παχυσαρκίας και μεταβολικού συνδρόμου:** Η ψωρίαση συνδέεται άρρηκτα με μεταβολικές δυσλειτουργίες. Καθώς τα παγκόσμια ποσοστά παχυσαρκίας αυξάνονται, παρατηρείται και αύξηση στις φλεγμονώδεις δερματοπάθειες. Η χρόνια, χαμηλού βαθμού φλεγμονή που προκαλείται από το σπλαχνικό λίπος ενισχύει την ανοσοποιητική ενεργοποίηση, καθιστώντας την ψωρίαση πιο πιθανή.

3. **Περιβαλλοντικές αλλαγές και έκθεση σε ρύπανση:** Η ατμοσφαιρική ρύπανση και άλλοι περιβαλλοντικοί ερεθισμοί μπορούν να διαταράξουν τις ανοσολογικές οδούς. Τα άτομα που κατοικούν σε έντονα βιομηχανοποιημένα ή μολυσμένα περιβάλλοντα αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης εξάρσεων.

4. **Βελτιωμένη διάγνωση και έγκαιρη ανίχνευση:** Η καλύτερη πρόσβαση στην ιατρική φροντίδα, η αυξημένη ευαισθητοποίηση του κοινού και τα πιο ευαίσθητα διαγνωστικά κριτήρια συμβάλλουν στην υψηλότερη καταγραφή περιστατικών. Πολλές ήπιες ή στο παρελθόν μη αναγνωρισμένες περιπτώσεις εντοπίζονται πλέον με μεγαλύτερη ακρίβεια.

5. **Γήρανση του παγκόσμιου πληθυσμού:** Αν και η ψωρίαση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ο κίνδυνος αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, λόγω των αλλαγών που επέρχονται στο ανοσοποιητικό σύστημα. Καθώς το προσδόκιμο ζωής παγκοσμίως αυξάνεται, αυξάνεται και ο συνολικός αριθμός των ατόμων που ζουν με ψωρίαση.

6. **Αύξηση των αυτοάνοσων παθήσεων γενικά:** Παρατηρείται μια ευρύτερη τάση αύξησης των αυτοάνοσων και φλεγμονωδών νοσημάτων παγκοσμίως. Οι ακριβείς αιτίες παραμένουν υπό διερεύνηση, αλλά οι ειδικοί υποθέτουν παράγοντες όπως αλλαγές στο μικροβίωμα, μειωμένη έκθεση σε ορισμένα μικρόβια κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής, αυξημένη συχνότητα χρόνιων λοιμώξεων και περιβαλλοντικοί παράγοντες στρες που επηρεάζουν την ανοσολογική σηματοδότηση.

Όλοι αυτοί οι παράγοντες συμβάλλουν στη συνεχή ανοδική πορεία της ψωρίασης, όπως προβλέπεται από τις παγκόσμιες δερματολογικές αναλύσεις.

**Ποιες ομάδες επηρεάζονται περισσότερο;**

Μελέτες πληθυσμών και εκτεταμένα μητρώα δερματολογίας αναδεικνύουν σαφή πρότυπα ως προς τις ομάδες που φέρουν το μεγαλύτερο βάρος:

1. **Άτομα σε χώρες υψηλού εισοδήματος και βιομηχανοποιημένες περιοχές:** Το παγκόσμιο βάρος της ψωρίασης είναι υψηλότερο στις πλουσιότερες χώρες. Αυτή η τάση συνδέεται με υψηλότερα ποσοστά μεταβολικών ασθενειών, καθιστικό τρόπο ζωής, εκτεταμένη έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες και πιο εξελιγμένα διαγνωστικά συστήματα. Αυτό το πρότυπο παρατηρείται σε όλη την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και τμήματα της Μέσης Ανατολής.

2. **Ενήλικες μεταξύ 30 και 60 ετών:** Παρόλο που η ψωρίαση μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, η κορύφωση της εμφάνισής της παρατηρείται στην ενήλικη ζωή, ιδίως στην μέση ηλικία, όπου συσσωρεύονται χρόνιο στρες και συννοσηρότητες.

3. **Άτομα με ισχυρό οικογενειακό ιστορικό:** Η γενετική προδιάθεση παραμένει ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου. Οι συγγενείς πρώτου βαθμού έχουν σημαντικά αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης της νόσου.

4. **Άτομα με μεταβολικές, αυτοάνοσες ή καρδιαγγειακές παθήσεις:** Η ψωρίαση συνδέεται στενά με την παχυσαρκία, τον διαβήτη τύπου 2, την υπέρταση, την αυτοάνοση νόσο του θυρεοειδούς και τη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. Αυτές οι συννοσηρότητες εντείνουν τη συστηματική φλεγμονή, καθιστώντας τις εξάρσεις της ψωρίασης πιο πιθανές.

5. **Γυναίκες και άνδρες:** Η ψωρίαση επηρεάζει και τα δύο φύλα. Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ελαφρώς υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στις γυναίκες και σοβαρότητα συμπτωμάτων στους άνδρες, αν και τα πρότυπα ποικίλλουν ανάλογα με την περιοχή και την εθνικότητα.

6. **Πληθυσμοί που βιώνουν υψηλά επίπεδα στρες:** Το χρόνιο ψυχολογικό στρες αναγνωρίζεται ευρέως ως παράγοντας που προκαλεί την εμφάνιση και τις εξάρσεις της ψωρίασης. Περιοχές που χαρακτηρίζονται από υψηλή οικονομική πίεση ή/και συγκρούσεις παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα εμφάνισης.

**Τι μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τον κίνδυνο ψωρίασης;**

Αν και η ψωρίαση δεν μπορεί να προληφθεί πλήρως σε άτομα με ισχυρή γενετική προδιάθεση, είναι δυνατόν να μειωθεί σημαντικά η πιθανότητα εμφάνισης συμπτωμάτων και να ελαχιστοποιηθούν οι εξάρσεις, μέσω του ελέγχου περιβαλλοντικών παραγόντων και παραγόντων τρόπου ζωής.

1. **Διατηρήστε υγιές σωματικό βάρος:** Δεδομένου ότι η παχυσαρκία ενισχύει τη συστημική φλεγμονή, η απώλεια βάρους αποτελεί έναν από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους βελτίωσης της σοβαρότητας της νόσου και μείωσης των εξάρσεων.

2. **Διαχειριστείτε το άγχος με προληπτικές μεθόδους:** Το στρες είναι ένας από τους ισχυρότερους γνωστούς παράγοντες που πυροδοτούν την ψωρίαση. Χρήσιμες στρατηγικές περιλαμβάνουν ενσυνειδητότητα, ασκήσεις αναπνοής, συμβουλευτική ή ψυχοθεραπεία, τακτική σωματική δραστηριότητα και επαρκή ύπνο.

3. **Αποφύγετε τους τραυματισμούς του δέρματος (φαινόμενο Koebner):** Τραυματισμοί όπως κοψίματα, εγκαύματα ή τριβή μπορούν να προκαλέσουν νέες αλλοιώσεις ψωρίασης. Χρησιμοποιήστε προστατευτικά ρούχα και αποφύγετε επαναλαμβανόμενους ερεθισμούς του δέρματος.

4. **Μειώστε την κατανάλωση αλκοόλ και σταματήστε το κάπνισμα:** Τόσο το αλκοόλ όσο και το κάπνισμα αυξάνουν τις φλεγμονώδεις οδούς και επιδεινώνουν τη σοβαρότητα της ψωρίασης.

5. **Διατηρήστε το δέρμα ενυδατωμένο και προστατευμένο:** Η καθημερινή ενυδάτωση ενισχύει τον προστατευτικό φραγμό του δέρματος, μειώνοντας τις εξάρσεις. Προτιμήστε προϊόντα χωρίς άρωμα.

6. **Αποφύγετε την υπερβολική έκθεση στον ήλιο:** Ενώ η ελεγχόμενη έκθεση στον ήλιο μπορεί να βελτιώσει τις πλάκες ψωρίασης, ένα ηλιακό έγκαυμα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές εξάρσεις. Χρησιμοποιήστε αντηλιακά προϊόντα και αποφύγετε τις ώρες με την ισχυρότερη ακτινοβολία UV.

7. **Διαχείριση συννοσηροτήτων:** Η τακτική παρακολούθηση για διαβήτη, υπέρταση και υψηλή χοληστερόλη μπορεί να μειώσει τη συστηματική φλεγμονή και τη σοβαρότητα των εξάρσεων.

8. **Άμεση αντιμετώπιση λοιμώξεων:** Λοιμώξεις όπως οι στρεπτοκοκκικές, ιογενείς ή χρόνιες λοιμώξεις των κόλπων ή του δέρματος μπορούν να πυροδοτήσουν εξάρσεις. Η έγκαιρη θεραπεία μειώνει τον κίνδυνο.

**Συχνές Ερωτήσεις:**

* **Προκαλείται η ψωρίαση από το στρες;** Το στρες δεν προκαλεί την ψωρίαση, αλλά είναι ένας από τους ισχυρότερους παράγοντες που πυροδοτούν τις εξάρσεις.
* **Είναι μεταδοτική η ψωρίαση;** Όχι, η ψωρίαση είναι μια αυτοάνοση πάθηση και δεν μεταδίδεται από άτομο σε άτομο.
* **Βοηθά η απώλεια βάρους στην ψωρίαση;** Ναι, η μείωση του σωματικού λίπους μειώνει τους δείκτες φλεγμονής και βελτιώνει τον έλεγχο των συμπτωμάτων.

**Συμπέρασμα:**

Η ψωρίαση παρουσιάζει αυξανόμενη διάδοση παγκοσμίως, γεγονός που αποδίδεται σε αλλαγές στον τρόπο ζωής, μεταβολικές συνθήκες, περιβαλλοντική έκθεση και βελτιωμένη διάγνωση. Η πάθηση επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους, με ιδιαίτερη αύξηση στις πλουσιότερες και βιομηχανοποιημένες περιοχές. Αν και η γενετική παίζει σημαντικό ρόλο, πολλοί περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά.