Τα smartphones πριν τα 12, σοβαρός κίνδυνος για την υγεία των παιδιών

Μια νέα, ανησυχητική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Pediatrics, ρίχνει φως στους σοβαρούς κινδύνους που ελλοχεύουν από την πρόωρη κατοχή smartphones από παιδιά, ακόμη και πριν την ηλικία των 12 ετών. Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι τα παιδιά αυτά αντιμετωπίζουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο για προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας, όπως κατάθλιψη, παχυσαρκία και διαταραχές ύπνου, καθώς εισέρχονται στην εφηβεία.

Η έρευνα, η οποία ανέλυσε δεδομένα από μία μεγάλη ομάδα παιδιών, εστιάζει όχι μόνο στον συνολικό χρόνο που αφιερώνεται στις οθόνες, αλλά και στην κρίσιμη ηλικία απόκτησης της συσκευής. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η κατοχή smartphone σε προεφηβική ηλικία συνδέεται με ένα σύνολο αρνητικών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των διαταραχών ύπνου, της κοινωνικής σύγκρισης, του διαδικτυακού εκφοβισμού (bullying), της καθιστικής συμπεριφοράς και της αναπτυξιακής ευαλωτότητας, γεγονότα που καθιστούν την περίοδο αυτή εξαιρετικά υψηλού κινδύνου.

Συγκεκριμένα, η μελέτη κατέγραψε:
* **Υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους:** Παιδιά που απέκτησαν smartphone πριν τα 12 τους χρόνια παρουσίασαν αυξημένα συμπτώματα σε σύγκριση με εκείνα που έλαβαν συσκευή αργότερα.
* **Αυξημένος κίνδυνος παχυσαρκίας:** Αυτό αποδίδεται εν μέρει στην καθιστική ζωή, την κατανάλωση ανθυγιεινών σνακ μπροστά στις οθόνες και τη μειωμένη συμμετοχή σε εξωτερικές δραστηριότητες.
* **Συχνότερα προβλήματα ύπνου:** Δυσκολία στην έλευση του ύπνου και χειρότερη ποιότητα ύπνου παρατηρήθηκαν σε αυτή την ομάδα.
* **Ενίσχυση του άγχους:** Η πρώιμη έκθεση σε κοινωνικές συγκρίσεις και διαδικτυακό εκφοβισμό επιδεινώνει την ευαλωτότητα κατά τη διάρκεια της κρίσιμης αναπτυξιακής φάσης του παιδικού χαρακτήρα.

Ο κίνδυνος δεν περιορίζεται μόνο στον χρόνο χρήσης, αλλά η ηλικία έναρξης παίζει καίριο ρόλο. Η πρώιμη έκθεση σε smartphones αυξάνει την ευαισθησία σε συναισθηματικές και συμπεριφορικές επιπτώσεις, οι οποίες είναι λιγότερο έντονες σε εφήβους που αποκτούν την πρώτη τους συσκευή αργότερα.

**Γιατί η πρώιμη κατοχή smartphone είναι τόσο κρίσιμη;**
Οι προέφηβοι, γύρω στα 10-12 τους χρόνια, βρίσκονται σε μια περίοδο όπου οι εγκεφαλικές περιοχές που ελέγχουν τη συναισθηματική ρύθμιση και τις παρορμήσεις αναπτύσσονται ακόμη. Η συνεχής ροή πληροφοριών από τα smartphones μπορεί να κατακλύσει αυτό το αναπτυσσόμενο σύστημα, οδηγώντας σε διακυμάνσεις της διάθεσης, άγχος και αυξημένη ευαισθησία σε συμπτώματα κατάθλιψης.

Τα social media, με τους αλγόριθμους που προωθούν μη ρεαλιστικά πρότυπα και συνεχείς συγκρίσεις, επηρεάζουν αρνητικά την αυτοεκτίμηση των προεφήβων. Παράλληλα, η αδιάλειπτη πρόσβαση στην ψηφιακή πραγματικότητα ενθαρρύνει καθιστικές συνήθειες, με αποτέλεσμα τη μειωμένη σωματική δραστηριότητα, χειρότερα πρότυπα ύπνου και περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους, αυξάνοντας τον κίνδυνο παχυσαρκίας. Οι διαταραχές ύπνου, που προκαλούνται από ειδοποιήσεις, ατέρμονη περιήγηση και την έκθεση στο μπλε φως, επιδεινώνουν την ψυχική υγεία, καθώς ο κακός ύπνος είναι ισχυρός προγνωστικός παράγοντας κατάθλιψης και αύξησης βάρους.

Πέραν των βασικών επιπτώσεων, η πρώιμη απόκτηση smartphone συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο προβλημάτων προσοχής, πρώιμη έκθεση σε διαδικτυακή παρενόχληση, υψηλότερη πιθανότητα επικίνδυνης διαδικτυακής συμπεριφοράς, μεγαλύτερη συναισθηματική εξάρτηση από τις συσκευές και αυξημένο άγχος από τη συνεχή “συνδεσιμότητα”. Αντίθετα, οι οικογένειες που καθυστερούν την παροχή smartphone στα παιδιά τους αναφέρουν λιγότερα προβλήματα, καλύτερες ρουτίνες ύπνου και πιο υγιή καθημερινή δομή.

**Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;**
Οι ερευνητές τονίζουν ότι η καθυστέρηση της απόκτησης smartphone είναι η πιο αποτελεσματική στρατηγική. Για τις οικογένειες που ήδη διαθέτουν συσκευές, η δημιουργία υποστηρικτικού πλαισίου είναι ζωτικής σημασίας:
* **Θέστε όρια:** Καθορίστε σαφείς κανόνες για τον χρόνο χρήσης, απαγορεύστε τις συσκευές κατά τη διάρκεια του ύπνου και περιορίστε τις εφαρμογές ανάλογα με την ηλικία.
* **Απομακρύνετε τις συσκευές από τα υπνοδωμάτια τη νύχτα:** Αυτή η απλή αλλαγή βελτιώνει σημαντικά την ποιότητα του ύπνου.
* **Ενθαρρύνετε δραστηριότητες εκτός διαδικτύου:** Αθλητισμός, χόμπι, παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους και φιλίες με φυσική παρουσία συμβάλλουν στην συναισθηματική ισορροπία.
* **Γίνετε πρότυπο υγιών ψηφιακών συνηθειών:** Τα παιδιά μιμούνται τις συμπεριφορές των γονέων τους.
* **Διατηρήστε ανοιχτή επικοινωνία:** Συζητήσεις για τις εμπειρίες στα social media, τις φιλίες και τα συναισθήματα βοηθούν τα παιδιά να ζητήσουν βοήθεια όταν τη χρειάζονται.

Η νέα αυτή έρευνα ενισχύει τις προειδοποιήσεις παιδιάτρων και ψυχολόγων: όσο νωρίτερα τα παιδιά αποκτούν απεριόριστη πρόσβαση σε smartphones, τόσο υψηλότεροι είναι οι κίνδυνοι για την ψυχική και σωματική τους ευεξία. Η ενίσχυση της ανοιχτής επικοινωνίας αποτελεί κλειδί για την προστασία των παιδιών κατά τη διάρκεια μιας κρίσιμης περιόδου ανάπτυξης.