Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο: Ο δρόμος προς την αποκατάσταση και την ποιότητα ζωής
Πώς η φυσιατρική και η φυσικοθεραπεία ανακουφίζουν από τις συνέπειες του ΑΕΕ και βοηθούν στην επανένταξη
Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΑΕΕ) αποτελεί μία σοβαρή, μη τραυματική εγκεφαλική βλάβη, που οφείλεται είτε σε απόφραξη (ισχαιμικό ΑΕΕ) είτε σε ρήξη των εγκεφαλικών αγγείων (αιμορραγικό ΑΕΕ). Τα αποτελέσματά του είναι νευρολογικά ελλείμματα, καθιστώντας το τρίτη κύρια αιτία θνησιμότητας στις αναπτυγμένες χώρες και την πρώτη αιτία πρόκλησης αναπηρίας.
Στην Ελλάδα, περισσότεροι από 20.000 άνθρωποι προσβάλλονται ετησίως από ΑΕΕ. Η τραγική συνέπεια είναι ότι ένα τρίτο των επιζώντων, μετά από ένα έτος, συνεχίζει να εξαρτάται από άλλους για τις βασικές καθημερινές του ανάγκες. Σε αυτό το πλαίσιο, η φυσιατρική προσέγγιση στην αποκατάσταση των προβλημάτων που προκύπτουν από τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι υψίστης σημασίας. Απαιτείται εξειδικευμένη γνώση, όπως αυτή της νευρολογικής φυσικοθεραπείας, που στοχεύει στην ενθάρρυνση της ανάκτησης της κινητικότητας και της λειτουργικότητας των ασθενών.
Μια τέτοια κατάσταση μπορεί να επιφέρει σοβαρά προβλήματα, τόσο για τον ασθενή όσο και για την οικογένειά του. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται η απώλεια κινητικού ελέγχου και μυϊκής ισχύος (ημιπληγία ή ημιπάρεση), διαταραχές στον κινητικό συντονισμό και την ισορροπία, προβλήματα αισθητικότητας, δυσκολίες στην ομιλία και την επικοινωνία (αφασία, δυσαρθρία), προβλήματα κατάποσης (δυσφαγία), διαταραχές όρασης, γνωστικές και συναισθηματικές διαταραχές, αδυναμία χρήσης των άκρων, απώλεια ελέγχου των σφιγκτήρων, δυσκολία στην αυτοεξυπηρέτηση και επιπλοκές όπως έλκη, λοιμώξεις, σπαστικότητα και πόνος.
Οι στόχοι ενός αποτελεσματικού προγράμματος αποκατάστασης περιλαμβάνουν τον καθορισμό ενός εξατομικευμένου πλάνου, την αναβάθμιση της λειτουργικότητας, την εκπαίδευση ασθενούς και οικογένειας, την αξιολόγηση για την παροχή κατάλληλων βοηθημάτων, την πρόληψη νέου ΑΕΕ, τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης, την αντιμετώπιση συνοδών παθήσεων και επιπλοκών, καθώς και την παροχή ψυχολογικής υποστήριξης και την κοινωνική επανένταξη.
Η φυσικοθεραπεία, που συνήθως εφαρμόζεται για 3 έως 6 μήνες μετά από ένα ΑΕΕ, εστιάζει στη βελτίωση της λειτουργικής κινητικότητας, της ισορροπίας και την επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες. Η κινητοποίηση του ασθενούς δεν πρέπει να γίνεται πριν περάσουν τουλάχιστον 5 ώρες από το συμβάν. Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν αναπνευστική φυσικοθεραπεία, σωστή τοποθέτηση στο κρεβάτι, εφαρμογή ναρθήκων, ασκήσεις εύρους κίνησης, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην επανεκπαίδευση της καθιστής θέσης, την ενδυνάμωση του κορμού και των άκρων, καθώς και στην προετοιμασία για βάδιση και ανάβαση-κατάβαση σκάλας.
Η βελτίωση της αεροβικής ικανότητας επιτυγχάνεται με ειδικά ποδήλατα και όργανα γυμναστικής, ενώ ο κυλιόμενος διάδρομος χρησιμοποιείται υπό προϋποθέσεις. Αποφεύγονται ασκήσεις με αντιστάσεις που μπορεί να αυξήσουν την αρτηριακή πίεση.
Η σπαστικότητα, μια συχνή επιπλοκή, αντιμετωπίζεται με εξειδικευμένη φυσικοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή και ενέσεις βοτουλινικής τοξίνης. Τεχνολογικά μέσα, όπως το biofeedback και η εικονική/επαυξημένη πραγματικότητα, χρησιμοποιούνται για την επανεκπαίδευση συγκεκριμένων μυϊκών ομάδων.
Η εργοθεραπεία εστιάζει στην αποκατάσταση της λειτουργικότητας του άνω άκρου και την ανεξαρτησία στις καθημερινές δραστηριότητες, ενώ η λογοθεραπεία αντιμετωπίζει τις διαταραχές επικοινωνίας και κατάποσης. Η αποκατάσταση δεν ολοκληρώνεται με την έξοδο από το νοσοκομείο. Η συνεχιζόμενη θεραπεία, η ψυχολογική υποστήριξη και η τακτική επαναξιολόγηση είναι κρίσιμες για την πλήρη επανένταξη του ασθενούς.