Καρκίνος Παγκρέατος: Νέα Ελπίδα στη Μάχη κατά της Επιθετικής Νόσου

Ο καρκίνος του παγκρέατος (ΚΠ), μια ιδιαίτερα επιθετική μορφή καρκίνου, παρουσιάζει αυξανόμενη συχνότητα, προβλέποντας μάλιστα να γίνει η δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου από καρκίνο στις δυτικές χώρες έως το 2030. Παρά την αρχικά δυσμενή πρόγνωση, σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια, προσφέροντας νέα ελπίδα στους ασθενείς. Η προκλητική φύση της νόσου, σε συνδυασμό με δύο βασικούς παράγοντες που συντελούν στην κακή της πρόγνωση, αποτελούν το επίκεντρο της παγκόσμιας έρευνας και κλινικής πρακτικής.

Ο πρώτος παράγοντας αφορά την εμπλοκή ζωτικών αρτηριών και φλεβών γύρω και μέσα στο πάγκρεας, όπως η πυλαία φλέβα, η κοιλιακή αρτηρία και η μεσεντέριος αρτηρία. Αυτή η περιπλοκή καθιστά τον όγκο συμβατικά ανεγχείρητο για μεγάλο αριθμό ασθενών (περίπου 40%). Ωστόσο, σε εξειδικευμένα κέντρα, συμπεριλαμβανομένης της Α’ Χειρουργικής Κλινικής του ΜΗΤΕΡΑ, εφαρμόζονται και επαναλαμβάνονται τεχνικές αφαίρεσης του όγκου μαζί με τα προσβεβλημένα αγγεία. Αυτές οι επεμβάσεις, από τις πλέον τεχνικά απαιτητικές, διενεργούνται από εξειδικευμένες χειρουργικές ομάδες με αποδεδειγμένη εμπειρία, μετατρέποντας το “ανεγχείρητο” σε εγχειρήσιμο. Η ομάδα του Διευθυντή Γενικού Χειρουργού, Γρηγόρη Τσιώτου, από το 2012 έχει πραγματοποιήσει επιτυχώς τέτοιες επεμβάσεις, με τα αποτελέσματα να έχουν δημοσιευτεί σε αναγνωρισμένα διεθνή επιστημονικά περιοδικά και να έχουν παρουσιαστεί σε πολλαπλά συνέδρια. Μέχρι σήμερα, 102 “ανεγχείρητοι” όγκοι έχουν μετατραπεί σε εγχειρήσιμους, με διπλασιασμό της επιβίωσης των ασθενών. Η αναγνώριση της εμπειρίας της κλινικής αντικατοπτρίζεται στη συμμετοχή της σε πανευρωπαϊκές και παναμερικανικές μελέτες, καθώς και στη βράβευσή της στο πρόσφατο Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ήπατος – Χοληφόρων – Παγκρέατος.

Ο δεύτερος κρίσιμος παράγοντας είναι η καθυστερημένη διάγνωση, η οποία συχνά οδηγεί στην εμφάνιση μεταστάσεων τη στιγμή που ο καρκίνος γίνεται αντιληπτός. Συμπτώματα όπως πόνος ή βάρος στην κοιλιά, πόνος στη μέση, επίμονη δυσπεψία, απώλεια βάρους, μείωση όρεξης ή ενεργητικότητας, συχνά παραβλέπονται λόγω της αοριστότητάς τους. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται όταν αυτά τα συμπτώματα επιμένουν ή επιδεινώνονται παρά τις δοκιμαζόμενες θεραπείες. Μελέτες δείχνουν ότι σε περιπτώσεις επίμονου πόνου στη μέση, η διάγνωση καθυστερεί κατά μέσο όρο 6 μήνες, ενώ σε περιπτώσεις πόνου/βάρους στην κοιλιά ή διάρροιας, η καθυστέρηση είναι 5 μήνες. Ακόμη και η απώλεια βάρους ή η μείωση της όρεξης μπορεί να καθυστερήσει τη διάγνωση έως και 4-5 μήνες. Το πρόβλημα έγκειται στη μη αναγνώριση του ΚΠ ως πιθανή διάγνωση από τους ιατρούς πρωτοβάθμιας φροντίδας, ιδίως όταν τα συμπτώματα είναι παρατεταμένα.

Μια ξεχωριστή κατηγορία ασθενών είναι αυτοί που εμφανίζουν ξαφνικά Σακχαρώδη Διαβήτη χωρίς άλλη εμφανή αιτία. Το 32% των ασθενών με ΚΠ εμφανίζουν “ανεξήγητο” διαβήτη κατά μέσο όρο 5 μήνες πριν τη διάγνωση, με τη χορήγηση αντιδιαβητικής αγωγής να καθυστερεί την υποψία για τον καρκίνο.

Αυτές οι καθυστερήσεις στη διάγνωση δίνουν στον επιθετικό καρκίνο πολύτιμο χρόνο να εξελιχθεί, να κάνει μεταστάσεις και να καταστήσει μη αναστρέψιμη την κατάσταση. Η ευαισθητοποίηση των ιατρών πρωτοβάθμιας φροντίδας και των οικογενειακών ιατρών στην αναγνώριση των “ύπουλων” αυτών συμπτωμάτων είναι καθοριστικής σημασίας για την έγκαιρη διάγνωση σε ιάσιμο στάδιο και τη δραστική βελτίωση της πρόγνωσης του καρκίνου του παγκρέατος.