Η σεροτονίνη, ο «νευροδιαβιβαστής της ευτυχίας», αποκαλύπτει τη σκοτεινή του πλευρά στον καρκίνο
Νέα επιστημονικά δεδομένα εξετάζουν πώς η ορμόνη της διάθεσης επηρεάζει την ανάπτυξη και τη θεραπεία των καρκινικών όγκων.
Η σεροτονίνη, η ουσία που ευρέως συνδέεται με τη ρύθμιση της διάθεσης, του ύπνου και της όρεξης, φαίνεται να διαδραματίζει έναν απρόσμενο και πολύπλοκο ρόλο στην ογκογένεση. Επιστήμονες διερευνούν πλέον πώς αυτό το μόριο, γνωστό και ως 5-υδροξυτρυπταμίνη (5-HT), μπορεί να επηρεάζει την ανάπτυξη όγκων, την ανοσολογική απόκριση, ακόμη και την αποτελεσματικότητα των αντικαρκινικών θεραπειών.
Περίπου το 90% της σεροτονίνης παράγεται στο έντερο, ενώ το υπόλοιπο συντίθεται στον εγκέφαλο. Εκτός από τις νευρικές λειτουργίες, η σεροτονίνη ρυθμίζει την πέψη, τον τόνο των αιμοφόρων αγγείων και τις ανοσολογικές αποκρίσεις. Αυτή η πολυδιάστατη δράση της έχει οδηγήσει τους ερευνητές να εξετάσουν τη συμβολή της στη βιολογία του καρκίνου.
Οι πρώτες μελέτες υποδεικνύουν ότι η επίδραση της σεροτονίνης στον καρκίνο είναι δυαδική. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να προάγει την ανάπτυξη των όγκων μέσω της ενίσχυσης του πολλαπλασιασμού των κυττάρων, της αγγειογένεσης (σχηματισμός νέων αιμοφόρων αγγείων), της μετάστασης (εξάπλωση καρκινικών κυττάρων) και της ανοσοτροποποίησης, μειώνοντας την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να ανιχνεύει και να καταπολεμά τον όγκο. Αντίθετα, σε άλλους ιστούς, η σεροτονίνη μπορεί να συμβάλλει στη φυσιολογική ανανέωση των κυττάρων, να προκαλεί απόπτωση (προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο) και να ενισχύει την ανοσολογική επιτήρηση. Αυτή η «δίκοπη μαχαιριά» καθιστά τη σεροτονίνη ένα αντικείμενο έντονης έρευνας.
Σημαντικά πεδία έρευνας περιλαμβάνουν τον καρκίνο του παχέος εντέρου, καθώς το έντερο είναι η κύρια πηγή σεροτονίνης. Επίσης, διερευνάται η συμβολή της στον καρκίνο του ήπατος, του μαστού και του προστάτη, όπου η σηματοδότηση της σεροτονίνης μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη και την εισβολή των όγκων, ιδιαίτερα σε ορμονοεξαρτώμενους καρκίνους.
Η στενή σύνδεση εντέρου-σεροτονίνης είναι ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η χρόνια εντερική φλεγμονή μπορεί να αυξήσει την απελευθέρωση σεροτονίνης, ενώ η διαταραχή του μεταβολισμού της μπορεί να επηρεάσει την κυτταρική διαίρεση και επούλωση στο έντερο.
Σχετικά με τη χρήση φαρμάκων που στοχεύουν τη σεροτονίνη, όπως οι επιλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) για την κατάθλιψη, τα στοιχεία παραμένουν ασαφή. Κάποιες μελέτες υποδεικνύουν πιθανές προστατευτικές επιδράσεις, ενώ άλλες δεν βρίσκουν σημαντική συσχέτιση. Οι ειδικοί τονίζουν ότι δεν είναι ακόμη δυνατόν να γίνουν κλινικές συστάσεις για την τροποποίηση των επιπέδων σεροτονίνης για την πρόληψη ή τη θεραπεία του καρκίνου.
Η κατανόηση των κυτταρικών δράσεων της σεροτονίνης θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανακάλυψη νέων βιοδεικτών για την έγκαιρη διάγνωση, την ανάπτυξη στοχευμένων θεραπειών που παρεμποδίζουν τις δράσεις της σεροτονίνης που ευνοούν τον όγκο, και στην καλύτερη κατανόηση της σύνδεσης μεταξύ διάθεσης, υγείας του εντέρου και κινδύνου καρκίνου. Ωστόσο, τα ευρήματα βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο και δεν είναι ακόμη έτοιμα να καθοδηγήσουν ιατρικές αποφάσεις.
Η έρευνα για τη σεροτονίνη στον καρκίνο συνεχίζεται, αποκαλύπτοντας ένα βασικό σημείο: το μόριο που συμβάλλει στην ισορροπία της διάθεσης μπορεί επίσης να διαμορφώσει τον τρόπο που τα καρκινικά κύτταρα διαιρούνται, επιδιορθώνονται και επιβιώνουν, κάτι που ενδεχομένως να αναδιαμορφώσει την κατανόησή μας για τη βιολογία του καρκίνου.