Κοινή χημική ουσία στο στεγνό καθάρισμα συνδέεται με σοβαρές ηπατικές παθήσεις και καρκίνο

Μια πρωτοποριακή μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Liver International, αποκαλύπτει την ισχυρή σύνδεση μεταξύ του τετραχλωροαιθυλενίου (γνωστού και ως περχλωροαιθυλένιο ή PCE), μιας χημικής ουσίας που χρησιμοποιείται ευρέως στο στεγνό καθάρισμα, την απολίπανση μετάλλων και σε διάφορα καταναλωτικά προϊόντα, και της αύξησης του κινδύνου για ηπατική ίνωση και καρκίνο του ήπατος. Τα ευρήματα παρέχουν αδιάσειστες ενδείξεις ότι η παρατεταμένη έκθεση σε αυτόν τον πτητικό διαλύτη μπορεί να προκαλέσει χρόνια ηπατική βλάβη και να οδηγήσει σε κακοήθη κυτταρική μεταμόρφωση. Αυτές οι διαπιστώσεις εγείρουν σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την επαγγελματική και περιβαλλοντική έκθεση, ενισχύοντας τις εκκλήσεις για αυστηρότερους παγκόσμιους κανονισμούς που θα περιορίσουν την ανθρώπινη επαφή με το τετραχλωροαιθυλένιο.

Η έρευνα, που διεξήχθη από επιστήμονες του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο και συνεργαζόμενα ιδρύματα, προχώρησε σε μια εις βάθος ανάλυση, συνδυάζοντας ανθρώπινα δεδομένα, πειράματα σε ζώα και μοριακό προφίλ, για να διερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο το τετραχλωροαιθυλένιο επηρεάζει το ήπαρ. Τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης είναι ανησυχητικά:

* **Προοδευτική ίνωση του ήπατος:** Η χρόνια έκθεση σε PCE οδήγησε σε συσσώρευση ουλώδους ιστού, επηρεάζοντας την λειτουργία του ήπατος και προοικονομώντας την εμφάνιση κίρρωσης.
* **Αυξημένος κίνδυνος ηπατοκυτταρικού καρκινώματος:** Η μακροχρόνια επαφή συσχετίστηκε με υψηλότερο κίνδυνο για την πιο κοινή μορφή πρωτοπαθούς καρκίνου του ήπατος.
* **Μοριακή ενεργοποίηση βλαβών:** Η έκθεση σε PCE ενεργοποίησε μοριακές οδούς που σχετίζονται με το οξειδωτικό στρες, τη φλεγμονή και τον μεταβολισμό των λιπιδίων, προκαλώντας βλάβη στα ηπατικά κύτταρα και προάγοντας ινωτικές αλλαγές.

Η μελέτη υπογραμμίζει ότι ακόμη και η έκθεση σε χαμηλά επίπεδα, με την πάροδο του χρόνου, φάνηκε επαρκής για να προκαλέσει βιολογικές αλλοιώσεις που καθιστούν το ήπαρ ευάλωτο σε ασθένειες. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, αυτά τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν ότι το τετραχλωροαιθυλένιο λειτουργεί ως ηπατοτοξική ένωση και τονίζουν την ανάγκη επανεκτίμησης των ορίων ασφαλείας, ειδικά για εργαζομένους σε βιομηχανίες στεγνού καθαρισμού, μεταποίησης και χειρισμού διαλυτών.

**Πώς το τετραχλωροαιθυλένιο βλάπτει το ήπαρ:**
Το τετραχλωροαιθυλένιο, ένας πτητικός οργανικός διαλύτης, εισέρχεται στον οργανισμό κυρίως μέσω εισπνοής ή επαφής με το δέρμα. Μετά την απορρόφησή του, μεταβολίζεται στο ήπαρ, όπου τα τοξικά ενδιάμεσα μπορούν να συσσωρευτούν και να προκαλέσουν βλάβη στα ηπατικά κύτταρα. Οι βλαβεροί μηχανισμοί που προσδιορίστηκαν περιλαμβάνουν:

* **Οξειδωτικό στρες:** Η διάσπαση του PCE παράγει ελεύθερες ρίζες, βλάπτοντας τις κυτταρικές μεμβράνες και το DNA.
* **Φλεγμονώδης ενεργοποίηση:** Το ήπαρ αντιδρά απελευθερώνοντας προφλεγμονώδεις κυτοκίνες, οδηγώντας σε χρόνια φλεγμονή και ινωτικές ουλές.
* **Μιτοχονδριακή δυσλειτουργία:** Ο μειωμένος μεταβολισμός ενέργειας στα ηπατοκύτταρα επιταχύνει τον κυτταρικό θάνατο και την αναδιαμόρφωση των ιστών.
* **Επιγενετικές αλλαγές:** Η έκθεση μεταβάλλει τη γονιδιακή έκφραση που συνδέεται με την αποτοξίνωση και τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων, ανοίγοντας τον δρόμο για την ανάπτυξη όγκων.

Με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι συνδυασμένες επιδράσεις μπορούν να εξελιχθούν από λιπώδες ήπαρ και ίνωση σε κίρρωση και ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα, ιδιαίτερα σε άτομα με άλλους παράγοντες κινδύνου όπως η κατανάλωση αλκοόλ, η παχυσαρκία και η ηπατίτιδα.

**Ποιος κινδυνεύει περισσότερο:**
Ο υψηλότερος κίνδυνος έκθεσης παρατηρείται σε:

* Εργαζομένους στη βιομηχανία του στεγνού καθαρίσματος, όπου το PCE αποτελεί δεκαετίες κύριο διαλύτη.
* Εργαζομένους στη βιομηχανία απολιπαντικών μετάλλων και σε κατασκευές.
* Κατοίκους σε μολυσμένες περιοχές, καθώς η χημική ουσία μπορεί να παραμείνει στο έδαφος, τα υπόγεια ύδατα και τον αέρα.

Επειδή το PCE είναι πτητικό και επίμονο, μπορεί να μεταναστεύσει από τα μολυσμένα υπόγεια ύδατα σε κατοικίες μέσω ατμών, ένα φαινόμενο που έχει καταγραφεί κοντά σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις και παλαιότερες εγκαταστάσεις στεγνού καθαρισμού.

**Κανονισμοί στην ΕΕ:**
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ταξινομεί το τετραχλωροαιθυλένιο ως ουσία πολύ υψηλής ανησυχίας (SVHC) λόγω της καρκινογένεσης και της περιβαλλοντικής του ανθεκτικότητας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA) και την Ευρωπαϊκή Ένωση Χλωριωμένων Διαλυτών (ECSA):

* Το PCE περιλαμβάνεται στον κανονισμό REACH (1907/2006) και υπόκειται σε αυστηρούς ελέγχους αδειοδότησης και διαχείρισης κινδύνου.
* Ταξινομείται ως καρκινογόνο ουσία κατηγορίας 2 (H351) και STOT RE 2 (H373), υποδεικνύοντας πιθανή πρόκληση καρκίνου και βλάβη οργάνων μέσω παρατεταμένης ή επαναλαμβανόμενης έκθεσης.
* Το Όριο Επαγγελματικής Έκθεσης (OEL) στην ΕΕ ορίζεται στα 20 ppm (138 mg/m³) ως μέσος όρος 8 ωρών.
* Η χρήση του στο στεγνό καθάρισμα έχει περιοριστεί σταδιακά, με τα κρά