Κεραμέως: Πρακτική άσκηση με αμοιβή για 400.000 φοιτητές

Πρακτική άσκηση για περίπου 400.000 φοιτητές των ελληνικών ΑΕΙ προωθεί το υπουργείο Παιδείας.  Ειδικότερα, με στόχο οι φοιτητές να συνδέσουν τη θεωρητική γνώση με την πρακτική εφαρμογή της και να αποκτήσουν πολύτιμη εργασιακή εμπειρία, το υπουργείο καθιερώνει ένα θεσμικό πλαίσιο που θα διευκολύνει τα ΑΕΙ να προχωρήσουν σε συνεργασίες με φορείς του Δημοσίου και επιχειρήσεις στην Ελλάδα ή και το εξωτερικό. Πρόκειται για πρόβλεψη που λειτουργεί υπέρ των νέων και υπήρξε πάγιο αίτημα των πανεπιστημίων προς τις ηγεσίες του υπουργείου. Επίσης, από τον Οκτώβριο ο αριθμός των θέσεων για τα δημόσια ΙΕΚ θα ξεπεράσει τις 16.000 – αύξηση 104% σε σχέση με πέρυσι.

Η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως μιλάει στην «Καθημερινή» για τις σημαντικές αλλαγές που προωθούνται στη λειτουργία των ΑΕΙ με έναν νόμο-πλαίσιο, ο οποίος ακριβώς 40 χρόνια από τον πρώτο νόμο της μεταπολίτευσης για τα ΑΕΙ, στοχεύει να εισαγάγει τα ιδρύματα στην εποχή της ψηφιακής εκπαίδευσης, διασφαλίζοντας παράλληλα την αξιοκρατία, τη λογοδοσία και αξιοποιώντας τις πολύτιμες δυνάμεις των Ελλήνων πανεπιστημιακών και ερευνητών.

– Πώς θα λειτουργήσει η πρακτική άσκηση;

– Στα προπτυχιακά και τα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών η πρακτική άσκηση θα μπορεί να προβλεφθεί ως διακριτή εκπαιδευτική δραστηριότητα. Θα μπορεί να διεξαχθεί σε νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, σε δημόσιες υπηρεσίες, σε ΟΤΑ, σε επιχειρήσεις, αλλά και σε αντίστοιχους φορείς στο εξωτερικό, υπό προϋποθέσεις.

– Η πρακτική άσκηση θα είναι ενταγμένη στον συνολικό χρόνο διάρκειας κάθε σχολής; Θα δίνει πιστωτικές μονάδες ώστε να μπορεί να αναγνωριστεί στο εξωτερικό;

– Ως μέρος της εκπαιδευτικής δραστηριότητας, η πρακτική άσκηση εντάσσεται κανονικά μέσα στον χρόνο διάρκειας του προγράμματος σπουδών, ενώ η ακριβής χρονική της διάρκεια (συνήθως από 3 έως 6 μήνες) θα καθορίζεται από τα ιδρύματα, καθώς σε κάθε πρόγραμμα σπουδών η σημασία της πρακτικής άσκησης διαφέρει. Ανάλογα με τη διάρκειά της κατανέμεται και ο αντίστοιχος αριθμός των πιστωτικών μονάδων.

– Πώς θα οργανώνεται; Θα υπάρχει συνεργασία των ΑΕΙ με τους εκπροσώπους των επιχειρήσεων;

– Για την αποτελεσματική διασύνδεση των ΑΕΙ με τις επιχειρήσεις στο πεδίο της πρακτικής, λειτουργεί η διαδικτυακή υπηρεσία ΑΤΛΑΣ, η οποία αποτελεί μία ενιαία βάση καταγραφής της προσφοράς και της ζήτησης των φοιτητών για τη διεξαγωγή πρακτικής άσκησης.

– Δηλαδή, για παράδειγμα, ένα τμήμα Φαρμακευτικής θα μπορεί να συνάψει σύμβαση με μια διεθνή φαρμακοβιομηχανία και ο φοιτητής να κάνει την πρακτική του άσκηση στα κεντρικά της εταιρείας στο εξωτερικό;

– Βεβαίως και είναι εφικτή η πρακτική άσκηση σε μια διεθνή φαρμακοβιομηχανία, ακόμη κι αν τα κεντρικά της βρίσκονται στο εξωτερικό, υπό την προϋπόθεση όμως ότι είναι δυνατή η παρακολούθηση της πορείας υλοποίησης πρακτικής άσκησης του φοιτητή καθ’ όλη τη διάρκειά της, καθώς και η επιτυχής πιστοποίησή της από τον επόπτη πρακτικής άσκησης. Αυτό επειδή η πρακτική άσκηση δεν είναι εργασία για να ελέγχεται μόνο από τον φορέα υποδοχής, αλλά είναι μια ακόμη εκπαιδευτική δραστηριότητα, που στοχεύει στην καλύτερη εμπέδωση της γνώσης του φοιτητή.

– Πώς θα αμείβονται οι φοιτητές;

– Το ύψος της μηνιαίας αποζημίωσης για τη διεξαγωγή πρακτικής άσκησης προβλέπεται να είναι τουλάχιστον το 80% του νομοθετημένου κατώτατου βασικού μισθού. Καθ’ όλη τη διάρκεια διεξαγωγής της πρακτικής άσκησης οι φοιτητές θα ασφαλίζονται από τους φορείς υποδοχής για τον κλάδο του ατυχήματος μέσω του e-ΕΦΚΑ. Η αποζημίωση βαρύνει κυρίως τους φορείς υποδοχής, αλλά προβλέπονται πρόσθετες δυνατότητες, έτσι ώστε το κόστος αυτής να μπορεί να βαρύνει και συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα και προγράμματα χρηματοδοτούμενα από τα πανεπιστήμια.

– Γιατί κρίνατε ότι πρέπει να οργανωθούν «προγράμματα εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας», όπως ονομάζονται; Εντέλει, πρόκειται για επιστροφή των ΤΕΙ που κατάργησε ο ΣΥΡΙΖΑ; Ποια η διαφορά τους από τα ΤΕΙ και σε ποιους απευθύνονται;

– Mε το σχέδιο νόμου δίνεται η δυνατότητα οργάνωσης και λειτουργίας τμημάτων εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας, που προσφέρουν προγράμματα σπουδών (προπτυχιακά και μεταπτυχιακά) στις εφαρμογές των επιστημών, στην τεχνολογία και τις τέχνες, σύμφωνα με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας για την κάλυψη απαιτήσεων συγκεκριμένων επαγγελμάτων ή ομάδων επαγγελμάτων. Η δυνατότητα αυτή έλειπε μετά την κατάργηση των ΤΕΙ από την προηγούμενη κυβέρνηση.

– Πώς θα λειτουργούν τα προγράμματα σπουδών δευτερεύουσας κατεύθυνσης;

– Τα προγράμματα σπουδών δευτερεύουσας κατεύθυνσης είναι μια πρόσθετη επιλογή που παρέχει το σχέδιο νόμου προς τα ΑΕΙ να οργανώσουν προγράμματα σπουδών σύντομης διάρκειας, τουλάχιστον ενός έτους, για τους φοιτητές άλλων προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών του ίδιου ΑΕΙ που επιθυμούν να ενισχύσουν τις γνώσεις τους σε ένα άλλο επιστημονικό πεδίο, προάγοντας τη διεπιστημονικότητα. Είναι αυτά που στο εξωτερικό τα συναντάμε καμιά φορά ως «minor degrees».

– Λόγω της ΕΒΕ έχετε στοιχεία για αύξηση των εγγραφών στα κολέγια ή τα ΙΕΚ;

– Γνωρίζω για την αύξηση της ζήτησης, αλλά –όπως είχαμε δεσμευθεί– και της προσφοράς θέσεων στα δημόσια Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης. Πέρυσι, πρώτη χρονιά λειτουργίας του παράλληλου μηχανογραφικού δελτίου για εισαγωγή στα ΔΙΕΚ, ο αριθμός των 18χρονων που εγγράφηκε σε αυτά σχεδόν διπλασιάστηκε σε σχέση με το 2020 –από 6.715 σε 12.078–, ενώ ο συνολικός αριθμός των υποψηφίων ήταν πολύ υψηλός και ανήλθε σε 22.790, εκ των οποίων το 26% υπέβαλε αίτηση ΔΙΕΚ σε παραπάνω από μια περιφέρεια. Ο αριθμός των προσφερόμενων θέσεων για καταρτιζόμενους στα ΔΙΕΚ μέσω παράλληλου μηχανογραφικού για το 2022-23 θα ξεπεράσει τις 16.000 – πρόκειται για αύξηση 104% σε σχέση με πέρυσι. Ο αριθμός των προσφερόμενων τμημάτων μέσω μηχανογραφικού αυξάνεται κατά 60% και ανέρχεται στα 829 τμήματα. Στόχος μας είναι να προσφέρουμε στους νέους μας περισσότερες, πιο ποιοτικές επιλογές εκπαίδευσης, κατάρτισης και σταδιοδρομίας σε επαγγέλματα με ζήτηση στην αγορά εργασίας.

– Ποια μέτρα λαμβάνετε με τον νέο νόμο για το brain gain;

– Μεταξύ άλλων, προβλέπουμε νέες μορφές απασχόλησης για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων των ΑΕΙ, όπως εισαγωγή του θεσμού των ερευνητών επί θητεία, των συνεργαζόμενων καθηγητών, των εντεταλμένων διδασκόντων, των επισκεπτών καθηγητών και ερευνητών. Επίσης, σημαντική είναι η απλοποίηση των διαδικασιών αναγνώρισης ξένων πτυχίων από τον ΔΟΑΤΑΠ, που οδηγούν σε περαιτέρω προσέλκυση ερευνητών και επιστημόνων.

– Πολλοί μιλούν για αναξιοκρατικές διαδικασίες στην επιλογή των καθηγητών στα ΑΕΙ. Πολλοί άλλοι έχουν μεταναστεύσει, νιώθοντας αδικημένοι – και όχι χωρίς λόγο. Στο θέμα του διορισμού των καθηγητών υπάρχουν πολλά θολά σημεία. Ακόμη και για κομματικά στελέχη υπάρχουν αιχμές για ποδηγέτηση των διαδικασιών. Μπορεί να ελεγχθεί το φαινόμενο;

– Δεν είναι ο κανόνας, υπάρχουν όμως και αυτές οι εξαιρέσεις των φωτογραφικών προκηρύξεων και των καθοδηγούμενων εκλογών ή εξέλιξης πανεπιστημιακών. Ο νέος νόμος εισάγει φίλτρα αξιοκρατίας, διαφάνειας και αντικειμενικότητας, όπως την κατάρτιση μητρώου γνωστικών αντικειμένων σε ουδέτερο χρόνο χωρίς στενότητα στο εύρος τους, την εκπόνηση ετήσιου προγραμματισμού προσλήψεων βάσει των αναγκών κάθε τμήματος, τη συγκρότηση εκλεκτορικών σωμάτων με διαδικασίες που ενισχύουν το αδιάβλητο, όπως η ηλεκτρονική κλήρωση και η αυξημένη εκπροσώπηση εξωτερικών μελών, η αύξηση κριτηρίων αριστείας.

– Γιατί πρέπει να αλλάξει το μοντέλο διοίκησης στα ΑΕΙ;

– Η άσκηση της διοίκησης έχει οριζόντια σημασία για κάθε πτυχή λειτουργίας των ΑΕΙ και ένα σύγχρονο μοντέλο διοίκησης συμβάλλει καθοριστικά και στην αξιοποίηση των σημαντικών ευκαιριών που δίνει στην πανεπιστημιακή κοινότητα το νέο νομοσχέδιο. Το σύγχρονο μοντέλο προϋποθέτει φίλτρα συλλογικότητας (με ανάδειξη καθηγητών μέσω ταξινομικής ψήφου και με όρια εκπροσώπησης ανά σχολή), λογοδοσίας (με έλεγχο και δυνατότητα παύσης του πρύτανη από το Συμβούλιο για σπουδαίο λόγο), εξωστρέφειας (με συμμετοχή εξωτερικών μελών από την κοινωνία και το εξωτερικό, με πρόβλεψη εκτελεστικού διευθυντή ο οποίος επιλέγεται έπειτα από δημόσια πρόσκληση και εκτός ΑΕΙ), διαφάνειας (με ηλεκτρονικές διαδικασίες παντού).

– Τα Συμβούλια θα είναι 11μελή. Τα έξι μέλη τους θα είναι καθηγητές του ΑΕΙ, οι οποίοι θα επιλέγουν τα πέντε εξωτερικά μέλη. Ουσιαστικά, μία πλειοψηφία τεσσάρων μελών μπορεί να «ποδηγετήσει» το Συμβούλιο.

– Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος των εξουσιών συγκεντρώνεται εν τοις πράγμασι σε ένα πρόσωπο, τον πρύτανη. Στο νομοσχέδιο προβλέπουμε τη μετάβαση σε ένα συλλογικό μοντέλο διοίκησης, στο οποίο τα μέλη αναδεικνύονται μέσα από δικλίδες πλουραλισμού και αξιοκρατίας, όπως είναι η ταξινομική ψήφος, η περιορισμένη σταυροδοσία (μέχρι 2) για την επιλογή των πιο άξιων, οι αυξημένες πλειοψηφίες πέντε έκτων (5/6) για την επιλογή εξωτερικών μελών και η συμμετοχή των εξωτερικών αυτών μελών που προσδίδει σημαντική πτυχή εξωστρέφειας στο συλλογικό αυτό όργανο. Επιπλέον, καίριες αποφάσεις του Συμβουλίου απαιτούν αυξημένες πλειοψηφίες.

– Βάζετε τους νυν πρυτάνεις στα Συμβούλια. Για να κάμψετε τις αντιδράσεις τους;

– Σε ευρωπαϊκά Συμβούλια που έχουν εκτελεστικές αρμοδιότητες, ο πρύτανης είναι συχνά μέλος τους. Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα σε πανεπιστήμια όπως η Οξφόρδη, το Κέμπριτζ, η Σορβόννη, το Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, του Βερολίνου, του Μονάχου, του Οσλο. Και αυτό γίνεται για λόγους λειτουργικούς, για να ασκείται ορθολογικά η διοίκηση, για να μην υπάρχουν φαινόμενα διαρχίας που οδηγούν σε αδιέξοδα, αλλά πάντοτε στο πλαίσιο ελέγχου και λογοδοσίας.

– Επιμένω: υπάρχουν αντιδράσεις στο νέο μοντέλο διοίκησης ακόμη και από τη Ν.Δ. Υπάρχει περιθώριο αλλαγών κατά τη διαβούλευση;

– Αντιδράσεις μπορεί να υπάρχουν σε κάθε αλλαγή και βεβαίως το στάδιο της διαβούλευσης είναι πολύτιμο γιατί μπορούν να προκύψουν χρήσιμες ιδέες που βελτιώνουν το νομοσχέδιο. Ταυτόχρονα, η διαβούλευση επιτρέπει να γίνει πιο αντιληπτή η στοχοθεσία του νομοσχεδίου. Το σχέδιό μας έχει προέλθει ύστερα από μακρά μελέτη και συνέργειες.

– Πότε θα εγκατασταθούν τα μέλη της Πανεπιστημιακής Αστυνομίας στα ΑΕΙ;

– Μόλις εκδοθεί το αναγκαίο Προεδρικό Διάταγμα, μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Το έχουμε ήδη καταθέσει στο Συμβούλιο της Επικρατείας και αναμένουμε την επεξεργασία του από αυτό. Οι Ομάδες Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων θα αναλαμβάνουν δράση όπου και όποτε χρειάζεται εντός των πανεπιστημιακών χώρων.

– Καταργείτε, αλήθεια, τις φοιτητικές παρατάξεις, όπως σας επικρίνουν; Πολλοί θα χειροκροτούσαν μια τέτοια απόφαση!

– Είχαμε δεσμευθεί προεκλογικά για την εκπροσώπηση των φοιτητών στα όργανα διοίκησης των ΑΕΙ και την ανάδειξή τους μέσω ενιαίου ψηφοδελτίου και ηλεκτρονικής ψηφοφορίας. Στο Συμβούλιο Φοιτητών που θεσμοθετούμε θα εκλέγονται φοιτητές από ενιαίο ψηφοδέλτιο, η καθιέρωση του οποίου προωθεί τη μεταξύ τους συνεργασία και ενότητα, καθώς άξιοι και ικανοί υπάρχουν σε όλους τους χώρους και στόχος είναι αυτοί να αναδειχθούν στα όργανα εκπροσώπησης, ανεξαρτήτως του πολιτικού χώρου στον οποίο μπορεί να ανήκουν. Οι φοιτητικοί σύλλογοι, όπως ξέρετε, ως σύλλογοι, προβλέπονται και υπάγονται στις διατάξεις του αστικού δικαίου.

– Με τόσες ρυθμίσεις που φέρνετε –320 άρθρα είναι το νομοσχέδιο– δημιουργείτε την εντύπωση πως αξιολογείτε τα ΑΕΙ σε κακά χάλια. Δικαιολογείτε λοιπόν τους έχοντες που στέλνουν τα παιδιά τους στο εξωτερικό;

– Αντιθέτως. Οι ρυθμίσεις μας δείχνουν μεγάλη ελευθερία και εμπιστοσύνη στα ΑΕΙ μας και την κοινότητα, τα απελευθερώνουν από τον κρατικό συγκεντρωτισμό και τους δίνουν κίνητρα για τη νέα τους εποχή. Η έκταση των σελίδων σηματοδοτεί την ανάγκη να οργανώσουμε και να κωδικοποιήσουμε το πλαίσιο λειτουργίας, έπειτα από αντιφατικά νομοθετήματα πολλών δεκαετιών και επιτέλους η πανεπιστημιακή κοινότητα να έχει στη διάθεσή της έναν πλήρη νόμο-πλαίσιο. Φανταστείτε ότι υπήρχαν σε ισχύ ακόμη και ξεχασμένες διατάξεις της δεκαετίας του 1930…

Η αναδιάταξη των ΑΕΙ

– Καταργήσατε 40 τμήματα που είχαν ιδρυθεί στα χαρτιά, προεκλογικά το 2019 επί ΣΥΡΙΖΑ, αμέσως μετά την ανάληψη του χαρτοφυλακίου της Παιδείας. Ωστόσο, τον Σεπτέμβριο του 2021 είχατε δεσμευθεί για ουσιαστική αναδιάταξη του πανεπιστημιακού χάρτη. Αλλά τα ΑΕΙ δεν συναίνεσαν. Eτσι ο «θησαυρός» αποδείχθηκε άνθρακες. Κάνατε πίσω διότι υπήρξαν αντιδράσεις από βουλευτές και καθώς διανύουμε το τελευταίο έτος της κυβερνητικής θητείας;

– Eχουμε ήδη αναστείλει ή καταργήσει πάνω από 50 πανεπιστημιακά τμήματα, τμήματα που είχαν δημιουργηθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση ακόμη και με βουλευτικές τροπολογίες της τελευταίας στιγμής, τμήματα με χαμηλή απορρόφηση στην αγορά εργασίας, τμήματα με πολύ χαμηλό ρυθμό αποφοίτησης. Η διαδικασία συνεχίζεται, ζητήσαμε τη γνώμη των πανεπιστημίων και προχωρούμε στη διαμόρφωση των τελικών μας θέσεων, ως κυβέρνησης, στη βάση των αναγκών της αγοράς. Στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαδικασία αυτή είναι τα αποτελέσματα της ελάχιστης βάσης εισαγωγής, οι τυχόν προτάσεις των πανεπιστημίων και οι μελέτες της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης.