Σκοτεινή Ενέργεια: Μια νέα ανακάλυψη απειλεί να ανατρέψει την κοσμολογία

Σφοδρή επιστημονική αντιπαράθεση έχει ξεσπάσει μετά από νέα δεδομένα που υποδηλώνουν πως η σκοτεινή ενέργεια, η μυστηριώδης δύναμη πίσω από την επιταχυνόμενη διαστολή του Σύμπαντος, ενδέχεται να μην είναι σταθερή, όπως πιστευόταν μέχρι πρότινος. Αν επιβεβαιωθούν, οι ανακαλύψεις αυτές θα μπορούσαν να αλλάξουν ριζικά την κατανόησή μας για τον χώρο, τον χρόνο και την τελική μοίρα του Σύμπαντος.

Μια ανάλυση από ερευνητική ομάδα της Νότιας Κορέας παρουσιάζει το ενδεχόμενο η διαστολή του Σύμπαντος να επιβραδύνεται, επιτρέποντας στη βαρύτητα να επανενώσει τους γαλαξίες. Ένα τέτοιο σενάριο, γνωστό στους αστρονόμους ως «Big Crunch», προβλέπει μια τελική κατάρρευση του Σύμπαντος. Οι ερευνητές που υπογράφουν τη μελέτη εκτιμούν ότι βρίσκονται στα πρόθυρα μίας από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις της σύγχρονης αστρονομίας. Ωστόσο, άλλοι επιστήμονες εκφράζουν σκεπτικισμό, αν και δεν απορρίπτουν κατηγορηματικά τα συμπεράσματα.

Για δεκαετίες, η επικρατούσα άποψη ήταν ότι η διαστολή του Σύμπαντος, που άρχισε με τη Μεγάλη Έκρηξη πριν από περίπου 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια, θα επιβραδυνόταν σταδιακά λόγω της βαρυτικής έλξης της ύλης. Ωστόσο, παρατηρήσεις υπερκαινοφανών (supernovas) το 1998 έδειξαν ότι οι μακρινοί γαλαξίες απομακρύνονται με αυξανόμενο ρυθμό. Αυτή η ανακάλυψη οδήγησε στην υπόθεση της σκοτεινής ενέργειας, μιας άγνωστης μορφής ενέργειας που επιταχύνει τη διαστολή. Κάποιες θεωρίες μάλιστα προέβλεπαν ένα «Big Rip», όπου το Σύμπαν θα διαλύονταν πλήρως.

Η πρόσφατη διαμάχη πυροδοτήθηκε τον Μάρτιο, όταν το Dark Energy Spectroscopic Instrument (DESI), ένα υπερσύγχρονο όργανο στην έρημο της Αριζόνα, παρείχε απροσδόκητα αποτελέσματα. Το DESI, σχεδιασμένο να χαρτογραφεί με ακρίβεια την κίνηση εκατομμυρίων γαλαξιών, υπέδειξε ότι η επιτάχυνση της διαστολής ίσως έχει αλλάξει με τον χρόνο, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με το καθιερωμένο κοσμολογικό μοντέλο. Όπως ανέφερε ο καθηγητής Όφερ Λαχάβ του University College London, «αν η σκοτεινή ενέργεια αυξάνεται και στη συνέχεια μειώνεται, τότε χρειαζόμαστε έναν νέο μηχανισμό. Αυτό θα μπορούσε να ταρακουνήσει ολόκληρη τη φυσική».

Τον Νοέμβριο, η Βασιλική Αστρονομική Εταιρεία (RAS) δημοσίευσε νέα μελέτη από νοτιοκορεατική ομάδα, η οποία φαίνεται να ενισχύει αυτή την αμφισβήτηση. Ο καθηγητής Γιονγκ Γουκ Λι του Πανεπιστημίου Yonsei στη Σεούλ και οι συνεργάτες του επανεξέτασαν δεδομένα υπερκαινοφανών, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία των γαλαξιών. Η ανάλυσή τους έδειξε όχι μόνο ότι η σκοτεινή ενέργεια έχει μεταβληθεί με τον χρόνο, αλλά και ότι η επιτάχυνση της διαστολής φαίνεται να επιβραδύνεται. «Η μοίρα του Σύμπαντος θα αλλάξει», δήλωσε ο καθηγητής Λι, προσθέτοντας ότι «αν η σκοτεινή ενέργεια δεν είναι σταθερή και εξασθενεί, τότε αλλάζει ολόκληρο το παράδειγμα της σύγχρονης κοσμολογίας».

Εάν η δύναμη που ωθεί τους γαλαξίες να απομακρύνονται εξασθενεί, τότε θεωρητικά, η βαρύτητα θα μπορούσε να επικρατήσει, οδηγώντας σε ένα Σύμπαν που αρχίζει να συστέλλεται. «Αντί για ένα Big Rip, ένα Big Crunch γίνεται πλέον πιθανό», δήλωσε ο καθηγητής Λι, τονίζοντας ότι η τελική έκβαση εξαρτάται από την άγνωστη πραγματική φύση της σκοτεινής ενέργειας.