Το σαλιγκάρι που ενώνει δύο λίμνες: Η Τριχωνίδα και η Οχρίδα έχουν κοινή εξελικτική ιστορία
Επιστήμονες με τη βοήθεια ενός μικροσκοπικού υδρόβιου σαλιγκαριού αποκάλυψαν την απρόσμενη συγγένεια μεταξύ δύο απομακρυσμένων υδάτινων οικοσυστημάτων.
Μια ανακάλυψη που ξεπερνά τα γεωγραφικά όρια και αποκαλύπτει μια κοινή εξελικτική πορεία, έφερε στο φως η επιστημονική κοινότητα, με τη χρηματοδότηση του ΟΦΥΠΕΚΑ. Ερευνητές, μελετώντας το υδρόβιο σαλιγκάρι *Pseudoislamia balcanica*, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η λίμνη Τριχωνίδας στην Αιτωλοακαρνανία και η λίμνη Οχρίδας στη Βόρεια Μακεδονία, παρά την απόσταση των 200 χιλιομέτρων που τις χωρίζει, μοιράζονται μια κοινή εξελικτική ιστορία.
Η μελέτη, που διεξήχθη το 2023 και το 2024, ανέδειξε τη φυλογενετική συγγένεια του *Pseudoislamia balcanica* που απαντάται στη λίμνη Τριχωνίδας με είδη που ενδημούν στην αρχέγονη λίμνη Οχρίδας. Αυτή η διαπίστωση, όπως αναφέρει ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, αποτελεί σαφή ένδειξη για την κοινή εξελικτική διαδρομή των δύο αυτών σημαντικών υδάτινων οικοσυστημάτων.
Το *Pseudoislamia balcanica* είναι ένα ενδημικό είδος της λίμνης Τριχωνίδας και των γειτονικών συστημάτων ρεόντων υδάτων, με εξαιρετικά περιορισμένη εξάπλωση και μικρούς, απομονωμένους πληθυσμούς. Αντιμετωπίζοντας υπαρκτό κίνδυνο εξαφάνισης, έχει αξιολογηθεί ως Κρισίμως Κινδυνεύον σύμφωνα με τον Κόκκινο Κατάλογο της Ελλάδας, γεγονός που καθιστά επιτακτική την ανάγκη για άμεσα μέτρα διατήρησης και παρακολούθησης.
Η ερευνήτρια του Τμήματος Βιολογίας του ΕΚΠΑ, Κανέλλα Ραδέα, μαζί με την ομάδα της, μελέτησε αυτό το μικροσκοπικό σαλιγκάρι, το μέγεθος του οποίου δεν ξεπερνά το 1,5 χιλιοστό, στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου «Η πληθυσμιακή κατάσταση και οι φυλογενετικές σχέσεις του στενότοπου ενδημικού και Κρισίμως Κινδυνεύοντος υδρόβιου είδους Pseudoislamia balcanica».
Η Ελλάδα φιλοξενεί περίπου 70 είδη υδρόβιων σαλιγκαριών, μεταξύ των οποίων και το *Pseudoislamia balcanica*. Ένα κοινό χαρακτηριστικό αυτών των ειδών είναι η αδυναμία τους να επιβιώσουν σε ρυπασμένα νερά με χαμηλή περιεκτικότητα σε οξυγόνο. Ως εκ τούτου, η παρουσία τους λειτουργεί ως αξιόπιστος βιοδείκτης της καλής ποιότητας των υδάτων.
Σημαντικό είναι να τονιστεί ότι η εξάπλωση πολλών υδρόβιων σαλιγκαριών περιορίζεται σε ένα μόνο ποτάμι, λίμνη ή πηγή, καθιστώντας την εξαφάνισή τους από το συγκεκριμένο σύστημα ουσιαστικά μια παγκόσμια εξαφάνιση του είδους. “Με δεδομένη την κλιματική αλλαγή, η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουμε σήμερα για την προστασία της φύσης στην Ελλάδα είναι η διατήρηση των υδάτινων συστημάτων γλυκού νερού και η αποτροπή της αποξήρανσης ή της αλλοίωσής τους,” υπογραμμίζει η κυρία Ραδέα.