Η Ερυθρά Θάλασσα αποκαλύπτει μυστικά 12.000 ετών: Το ταξίδι του Ωκεανογραφικού ΑΙΓΑΙΟ
Ανακαλύψεις για τις κλιματικές και περιβαλλοντικές αλλαγές μέσα από ιζήματα της νοτιοανατολικής Ερυθράς Θάλασσας.
Το 2013, το ελληνικό ωκεανογραφικό σκάφος ΑΙΓΑΙΟ πραγματοποίησε μια από τις πιο απαιτητικές αποστολές του, ερευνώντας την Ερυθρά Θάλασσα κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Δώδεκα χρόνια αργότερα, ένα νέο επιστημονικό άρθρο, βασισμένο στο υλικό αυτής της αποστολής, φωτίζει τις περιβαλλοντικές και κλιματικές μεταβολές της περιοχής κατά τα τελευταία 12.000 χρόνια.
Το σκάφος του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), έχοντας διανύσει 3.000 χιλιόμετρα από τον Πειραιά, έφτασε στο νοτιότερο σημείο της νοτιοανατολικής Ερυθράς Θάλασσας. Η διεθνής έρευνα, που διεξήχθη σε συνεργασία με το βρετανικό Πανεπιστήμιο του Γιορκ και το Saudi Geological Survey, με χρηματοδότηση από το European Research Council, επικεντρώθηκε στην υφαλοκρηπίδα της Σαουδικής Αραβίας, στην περιοχή των νησιών Φαραζάν.
Η αποστολή στόχευε στη χαρτογράφηση και μελέτη μιας περιοχής με πάνω από 80 κοραλλιογενή νησιά και πλούσια θαλάσσια ζωή. Εντοπίστηκαν απομονωμένες λεκάνες, με βάθη που κυμαίνονται από 150 έως 500 μέτρα. Κατά τις παγετώδεις περιόδους, όταν η στάθμη της θάλασσας ήταν 120 μέτρα χαμηλότερη, αυτές οι λεκάνες μετατρέπονταν σε λίμνες. Η συλλογή ιζημάτων από τον πυθμένα τους αποσκοπούσε στη διερεύνηση της πιθανότητας ύπαρξης πόσιμου γλυκού νερού και στην κατανόηση των περιβαλλοντικών συνθηκών της περιοχής ανά τους αιώνες.
Οι αντίξοες συνθήκες δυσχέραναν το έργο των επιστημόνων. Η θερμοκρασία έφτανε τους 40 βαθμούς Κελσίου, με υψηλή υγρασία και σκόνη, αναγκάζοντας τις δειγματοληψίες να γίνονται μετά τη δύση του ηλίου. Η θερμοκρασία της θάλασσας, άνω των 30-35 βαθμών Κελσίου, προκαλούσε συχνά μηχανολογικά προβλήματα στο πλοίο. Παρά τις δυσκολίες, η αποστολή χαρακτηρίστηκε απόλυτη επιτυχία, συλλέγοντας μοναδικά επιστημονικά δεδομένα από μια άγνωστη περιοχή.
Ο Δημήτρης Σακελλαρίου, διευθυντής Ερευνών του ΕΛΚΕΘΕ, τόνισε τη σημασία της αντικατάστασης του 40ετούς σκάφους ΑΙΓΑΙΟ με ένα νεότερο, σύγχρονο ερευνητικό σκάφος, ώστε η Ελλάδα να διατηρήσει την ηγετική της θέση στη θαλάσσια έρευνα.
Τα πολύτιμα στοιχεία αναλύονται παγκοσμίως. Η γεωλόγος Φραντζέσκα Παράσχου μελέτησε έναν πυρήνα ιζήματος για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αναλύοντας γεωχημικούς δείκτες και την προσαρμογή του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Η νότια Ερυθρά Θάλασσα, ως πέρασμα του Homo sapiens από την Αφρική, προσφέρει μοναδικές γνώσεις για την ανθρώπινη εξέλιξη και τα περιβαλλοντικά αρχεία.
Λόγω ελλείψεων σε εξειδικευμένες υποδομές στην Ελλάδα, η κ. Παράσχου πραγματοποίησε αναλύσεις σε Πανεπιστήμια της Γερμανίας και των ΗΠΑ. Ο καθηγητής Ανδρέας Κουτσοδενδρής από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης περιέγραψε το υλικό ως μοναδικό, έντονα βιογενές, με υψηλή ποσότητα οργανικού υλικού, χάρη στις ιδιαιτερότητες του ακραίου περιβάλλοντος.
Η Ερυθρά Θάλασσα αποτελεί πεδίο ενδιαφέροντος για πολλούς επιστημονικούς κλάδους, από την παλαιοανθρωπολογία και την παλαιοκλιματολογία μέχρι την παλαιοωκεανογραφία και τη βιολογία, προσφέροντας πολύτιμες πληροφορίες για την εξέλιξη του ανθρώπου, τις κλιματικές αλλαγές και τα σύγχρονα, υπό πίεση, κοραλλιογενή συστήματα.