Γραφάκος στην ΚΕΔΕ: Μεταρρύθμιση, Συνεργασία και Σταθερά Βήματα στη Διαχείριση Αποβλήτων

Σε μια διττής σημασίας παρέμβαση, που συνδύασε την πολιτική βούληση με πρακτικές κατευθύνσεις για τους αιρετούς, ο Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), Μανώλης Γραφάκος, απευθύνθηκε στο Ετήσιο Τακτικό Συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ). Το μήνυμά του ήταν διπλό: η αταλάντευτη συνέχιση της μεταρρύθμισης στη διαχείριση αποβλήτων και λυμάτων, αλλά και η εδραίωση μιας σταθερής, καθημερινής συνεργασίας με τους δήμους.

«Είμαστε μαζί σας – γνωρίζουμε τις δυσκολίες σας»

Ο κ. Γραφάκος ξεκίνησε την ομιλία του αναγνωρίζοντας με ειλικρίνεια την πίεση που ασκείται στους δημάρχους, υπογραμμίζοντας ότι στο Υπουργείο αντιλαμβάνονται από πρώτο χέρι την αγωνία τους για την παροχή υπηρεσιών στους πολίτες, τις καθυστερήσεις της δημόσιας διοίκησης και τα πολυεπίπεδα θεσμικά εμπόδια. Ως πρόσωπο με 25ετή πορεία στην Αυτοδιοίκηση, τόνισε ότι η κυβέρνηση και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) βρίσκονται στην ίδια όχθη, με διακριτούς αλλά αλληλοσυμπληρούμενους ρόλους.

Απορρίπτοντας την εικόνα μιας κεντρικής διοίκησης αδιάφορης για τις ανάγκες των δήμων, επανέλαβε τη διαθεσιμότητα της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ για κάθε θέμα, ανοίγοντας τις πόρτες για διαρκή διάλογο.

Επιτάχυνση Υποδομών: Τέλος στη Στασιμότητα

Ο Γενικός Γραμματέας υπενθύμισε την σημαντική επιτάχυνση που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια, τονίζοντας την ολοκλήρωση και συμβασιοποίηση νέων Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) σε όλη τη χώρα, καθώς και έργα διαχείρισης αστικών λυμάτων σε περίπου 200 οικισμούς, με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης. Επισήμανε τη μείωση του κινδύνου απώλειας κοινοτικών πόρων, χάρη στην ωρίμανση και συμβασιοποίηση έργων. Υπογράμμισε ότι η χώρα βρίσκεται σε πορεία ολοκλήρωσης του δικτύου υποδομών, με σαφές σχέδιο που έχει παρουσιαστεί στην ΚΕΔΕ και τις Περιφερειακές Ενώσεις Δήμων (ΠΕΔ).

Ολιστικά Σχέδια, ΦΟΔΣΑ και Έσοδα από Τέλος Ταφής

Κεντρικό σημείο της ομιλίας αποτέλεσε η σημασία των ολιστικών σχεδίων χωριστής συλλογής και η αναδιάρθρωση των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ). Τα ολιστικά σχέδια, όπως διευκρίνισε, δεν είναι απλώς «χαρτιά», αλλά εργαλεία για σωστή διαστασιολόγηση μονάδων, αποφυγή υπερκοστολογημένων έργων και αποτελεσματικότερη στόχευση πόρων.

Η πρόσκληση για αξιοποίηση πόρων από το τέλος ταφής θα καλύψει ανάγκες υποδομών, αποκαταστάσεις κυττάρων σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) και εξοπλισμό για ανακύκλωση και χωριστή συλλογή μέσω των ΦΟΔΣΑ. Ο κ. Γραφάκος απάντησε στις αιτιάσεις περί καθυστερήσεων, υπενθυμίζοντας ότι χωρίς πιστοποιημένους ΦΟΔΣΑ και ολοκληρωμένα σχέδια, οι χρηματοδοτήσεις καθυστερούν, ενώ έκανε λόγο για διορθώσεις λαθών προηγούμενων ετών.

Στήριξη σε Ορεινούς/Νησιωτικούς Δήμους και Νέα Οδηγία Λυμάτων

Όσον αφορά τα αστικά λύματα, η χώρα αντιμετωπίζει την πίεση ευρωπαϊκών προστίμων για οικισμούς άνω των 2.000 κατοίκων. Δρομολογούνται προγραμματικές συμβάσεις για ανώριμες μελέτες, ενώ η νέα ευρωπαϊκή οδηγία κατεβάζει τον πήχη στα 1.000 κατοίκους έως το 2035. Το Υπουργείο δεσμεύτηκε για έγκαιρη προετοιμασία των δήμων και των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης-Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ).

Άρθρο 55: Εργαλείο Παρέμβασης, Όχι Αφαίρεση Αρμοδιοτήτων

Ο κ. Γραφάκος υπερασπίστηκε το Άρθρο 55, τονίζοντας ότι επιτρέπει στο ΥΠΕΝ να παρεμβαίνει σε εξαιρετικές περιπτώσεις σοβαρών προβλημάτων διαχείρισης αποβλήτων, όπως συνέβη σε Κέρκυρα και άλλες περιπτώσεις. Διευκρίνισε ότι δεν αφαιρεί αρμοδιότητες, αλλά λειτουργεί ως δικλίδα ασφαλείας για την προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος.

Ενεργειακή Αξιοποίηση: Συμπληρωματική, Όχι Ανταγωνιστική

Σχετικά με την ενεργειακή αξιοποίηση, υποστήριξε ότι είναι αναγκαία για την επίτευξη του στόχου ταφής 10%, συμπληρωματική της ανακύκλωσης. Ο σχεδιασμός των μονάδων βασίζεται σε υψηλά ποσοστά ανακύκλωσης, ενώ το υπόλειμμα που δεν ανακυκλώνεται δεν πρέπει να οδηγείται σε ταφή. Προανήγγειλε βελτιωμένο οικονομικό μοντέλο, με έσοδα από την πώληση ενέργειας να συνδέονται με τη μείωση του «gate fee», προκειμένου να μην επιβαρυνθούν οι πολίτες. Παράλληλα, προωθούνται νέα ρεύματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού.

Απάντηση στην Κριτική και Κάλεσμα για Υπευθυνότητα

Απαντώντας σε κριτικές, ο κ. Γραφάκος κάλεσε σε ανάγνωση των στοιχείων ανακύκλωσης με βάση τον νέο ευρωπαϊκό τρόπο υπολογισμού. Τόνισε ότι η κυβέρνηση σέβεται τη δημοκρατική νομιμοποίηση των δημάρχων και αναμένει τον ίδιο σεβασμό προς τα θεσμικά όργανα. Ζήτησε από τους δήμους να αναλάβουν τις ευθύνες τους, ωριμάζοντας μελέτες, αξιοποιώντας προσκλήσεις και εφαρμόζοντας τα ολιστικά σχέδια, χωρίς «πολιτικές παρωπίδες».

«Του χρόνου, ακόμη περισσότερη Πρόοδος»

Κλείνοντας, ο κ. Γραφάκος εξέφρασε την πεποίθηση για παρουσίαση χειροπιαστών αποτελεσμάτων στο επόμενο συνέδριο: περισσότερες μονάδες σε λειτουργία, ουσιαστική αξιοποίηση πόρων, πρόοδος στο μέτωπο των λυμάτων και σαφέστερη εικόνα για την ενεργ