Ισπανία στη Eurovision: Υποκρισία και επιλεκτική ηθική ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν
Μια χώρα με πλούσιο παρελθόν αμφιλεγόμενης στάσης σε πολέμους, απαιτεί τώρα τον αποκλεισμό του Ισραήλ, θυμίζοντας μας την "Big Five" δύναμη και τα "ανθρώπινα δικαιώματα".
Η πρόσφατη, κατηγορηματική στάση της Ισπανίας να αποχωρήσει από τη Eurovision 2026, εάν δεν αποκλειστεί το Ισραήλ, επικαλούμενη ανθρωπιστικούς λόγους, εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την ειλικρίνεια της χώρας στην εφαρμογή πολιτικών κριτηρίων στον δημοφιλή μουσικό διαγωνισμό. Η αντίθεση των ισπανικών αρχών, τόσο της κυβέρνησης όσο και του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα RTVE, είναι ηχηρή. Ο πρόεδρος της RTVE δήλωσε χαρακτηριστικά: «Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι διαγωνισμός», ενώ ο Υπουργός Πολιτισμού τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της αποχώρησης.
Ωστόσο, μια αναδρομή στην ιστορία του θεσμού αποκαλύπτει μια εντελώς διαφορετική πολιτική στάση της Μαδρίτης μόλις 50 χρόνια πριν, απέναντι σε μια άλλη στρατιωτική εισβολή. Το 1975, λίγους μήνες μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 – η οποία οδήγησε στην κατοχή του 37% του νησιού, την εκτόπιση χιλιάδων Ελληνοκυπρίων και τη διάπραξη θηριωδιών – η Τουρκία έκανε το ντεμπούτο της στη Eurovision στη Στοκχόλμη. Εκείνη τη χρονιά, η Ελλάδα, ως άμεσα ενδιαφερόμενο μέρος, απείχε του διαγωνισμού σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Η Ισπανία, αντίθετα, όχι μόνο δεν έθεσε θέμα αλλά συμμετείχε κανονικά, χωρίς καμία αντίρρηση.
Η αντίθεση είναι κραυγαλέα: πώς μια στρατιωτική εισβολή και κατοχή το 1975 δεν θεωρήθηκε λόγος αποκλεισμού, ενώ μια σύγκρουση στη Μέση Ανατολή θεωρείται πλέον απαραίτητη προϋπόθεση για αποχώρηση, είναι ένα ερώτημα που απαιτεί απάντηση. Και αν κάποιοι σπεύσουν να δικαιολογήσουν την προηγούμενη στάση της χώρας λόγω της διακυβέρνησής της από τον Φράνκο, αυτό δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα όπου η Ισπανία εμφανίζεται να υιοθετεί ευέλικτα κριτήρια.
Το κόστος της επιλεκτικής ηθικής και η δύναμη της “Big Five”
Η Ισπανία είναι μία από τις “Big Five” χώρες, τους πέντε μεγαλύτερους χρηματοδότες του θεσμού. Αυτή η οικονομική δύναμη χρησιμοποιείται πλέον ως μοχλευση για την προώθηση μιας σαφούς πολιτικής ατζέντας. Η γενική στάση της Ισπανίας στο παρελθόν χαρακτηριζόταν από την αποφυγή της πολιτικοποίησης του διαγωνισμού, σε αντίθεση με τη σημερινή της θέση για το Ισραήλ.
Παραδείγματα επιλεκτικής ηθικής:
Eurovision 1999 (Πόλεμος του Κοσόβου): Οι βομβαρδισμοί του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία, ως απάντηση στον Πόλεμο του Κοσόβου, ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 1999 και συνεχίστηκαν μέχρι τον Ιούνιο. Ο διαγωνισμός διεξήχθη στην Ιερουσαλήμ στις 29 Μαΐου 1999, εν μέσω των βομβαρδισμών. Η Ισπανία συμμετείχε κανονικά (παρότι συμμετείχε στους βομβαρδισμούς) χωρίς να υπάρξει επίσημη διαμαρτυρία ή μποϊκοτάζ για τη συμμετοχή χωρών του ΝΑΤΟ.
Eurovision 2003 (Εισβολή στο Ιράκ): Η εισβολή των ΗΠΑ και των Συμμάχων στο Ιράκ ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2003. Η Ισπανία, υπό τον Χοσέ Μαρία Αθνάρ (José María Aznar), ήταν μέρος του συνασπισμού που υποστήριξε ενεργά την εισβολή. Ο διαγωνισμός διεξήχθη στη Ρίγα τον Μάιο του 2003. Η Ισπανία συμμετείχε κανονικά και δεν διαμαρτυρήθηκε για τη συμμετοχή άλλων μελών του συνασπισμού, ούτε για τη δική της συμμετοχή, παρά την εμπλοκή της στον διεθνή πόλεμο (η κυβέρνηση στήριζε πολιτικά την εισβολή και έστειλε στρατεύματα αργότερα).