Η ιστορία και το σύντομο ταξίδι της Λάικα στο διάστημα: Η θλιβερή ιστορία της

Η Λάικα, ένα ημίαιμο αδέσποτο σκυλάκι (μείξη χάσκι-spitz) πιθανώς τριών ετών, που βρέθηκε να τριγυρνάει στους δρόμους της Μόσχας, ήταν ένα από τα πρώτα ζώα που ταξίδεψαν στο διάστημα και το πρώτο ζώο που μπήκε σε τροχιά γύρω από τη γη.

Πριν γίνει πειραματόζωο της Σοβιετικής Διαστημικής Υπηρεσίας, ήταν αδέσποτο  στη Μόσχα.

Η επιλογή ενός αδέσποτου ήταν σκόπιμη, ώστε να έχει συνηθίσει στο κρύο και την πείνα και να μπορεί να αντεπεξέλθει ευκολότερα σε τυχόν δυσμενείς καταστάσεις κατά την πτήση.

Το σχέδιο ήταν να μείνει ζωντανή επί 10 μέρες σε τροχιά, τρεφόμενη με ένα τζελ που περιείχε θρεπτικά συστατικά, και ύστερα να της γίνει ευθανασία, με δηλητήριο που είχε τοποθετηθεί στο τζελ που θα κατανάλωνε τη δέκατη ημέρα.

Οι αισθητήρες που ήταν τοποθετημένοι πάνω της έδειξαν ότι επιβίωσε από την εκτόξευση, οι παλμοί της όμως έφτασαν τους τριπλάσιους από το κανονικό λόγω του φόβου και επανήλθαν μετά από πολλή ώρα.

Η Λάικα ήταν τρομοκρατημένη όταν επιβιβάστηκε στο Σπούτνικ 2, στις 3 Νοεμβρίου 1957, όπου  κατά την εκτόξευση αγχώθηκε υπερβολικά και παρουσίασε έντονη ταχυκαρδία και ταχύπνοια, την οποία περιγράφει έγγραφο που εκτίθεται στο Εθνικό Μουσείο Αεροπορίας και Διαστήματος στις ΗΠΑ.

Δυστυχώς, πέθανε από υπερθέρμανση σύντομα μετά την εκτόξευση, συγκλονίζοντας την ανθρωπότητα με την (ακούσια) αυτοθυσία της.

Λίγο μετά την επιτυχή τοποθέτηση σε τροχιά γύρω από τη Γη παρουσιάστηκε μία βλάβη στο σύστημα θερμομόνωσης και εξαερισμού, με αποτέλεσμα η θερμοκρασία στον χώρο που βρισκόταν η Λάικα να φτάσει ή ίσως και ξεπεράσει τους 40 βαθμούς Κελσίου.

Καθώς ο οργανισμός των σκύλων δεν μπορεί να αντέξει τέτοια υπερθέρμανση, λόγω έλλειψης ιδρωτοποιών αδένων, η Λάικα πέθανε από έναν συνδυασμό θερμοπληξίας,  καταπόνησης και ακραίου στρες, σε 5 έως 7 ώρες μετά την εκτόξευση, αφού είχε συμπληρώσει 4 τροχιές γύρω από τη Γη.

Οι τελευταίες στιγμές της Λάικα ήταν εφιαλτικές. Ο καρδιακός παλμός της τριπλασιάστηκε και ο ρυθμός της αναπνοής της τετραπλασιάστηκε, δεν μπορούσε να κουνηθεί καθόλου και ήταν τρομοκρατημένη.

Έφτασε σε τροχιά ζωντανή, κάνοντας τον κύκλο της Γης σε περίπου 103 λεπτά. Η απώλεια της θερμικής ασπίδας έκανε τη θερμοκρασία στην κάψουλα να αυξηθεί απροσδόκητα και να ξεπεράσει τους 90 βαθμούς Κελσίου.

Η Λάικα δεν πέθανε χωρίς να ταλαιπωρηθεί,  υπέφερε σε κάθε στιγμή αυτής της διαδικασίας, από την ημέρα που την διάλεξαν και την πήραν από τον δρόμο, μέχρι το φρικτό τέλος της.

Το Σπούτνικ 2 εξαερώθηκε κατά την επανείσοδο του στην ατμόσφαιρα στις 14 Απριλίου 1958, μετά από 2.570 τροχιές γύρω από τη Γη.

Ήταν δεδομένο ότι θα πεθάνει άλλωστε, δεν υπήρχε ακόμη η τεχνολογία για να επιστρέψει στη γη.

Οι Σοβιετικοί υπεύθυνοι στρατολόγησης σκύλων προτιμούσαν να δοκιμάζουν για την καταλληλότητά τους θηλυκά αδέσποτα σκυλιά λόγω του μικρότερου μεγέθους και του πιο πειθήνιου χαρακτήρα τους.

Τα σκυλιά-φιναλίστ ζούσαν σε μικροσκοπικές κάψουλες συμπίεσης για εβδομάδες, περνώντας από δοκιμασίες σχετικά με τις δυνατότητες επιβίωσης ενός ζωντανού οργανισμού στο διάστημα.

Η Λάικα αρχικά λεγόταν Κουντριάβκα (Μικρή Σγουρομάλλα), και αφού γάβγισε κατά τη διάρκεια των συστάσεών της στο κοινό στο ραδιόφωνο, πήρε το όνομα Λάικα (αυτή που γαβγίζει).

Το σκυλάκι έφερε ιατρικές συσκευές στο σώμα του οι οποίες είχαν προστεθεί μέσω χειρουργικής επέμβασης, για να μετρούν τη λειτουργία της καρδιάς, της αναπνοής, καθώς και την αρτηριακή πίεση και την κινητικότητα του σώματος.

Το σκυλάκι πέρασε ένα μικρό διάστημα στο σπίτι ενός από τους χειριστές της, του Vladimir Yazdovsky, για να ζήσει κάποιες χαρούμενες στιγμές πριν να εκτοξευτεί στον βέβαιο θάνατό του.

Οι επιστήμονες περίμεναν η Λάικα να πεθάνει χωρίς πόνο μέσα σε 15 δευτερόλεπτα, μετά από 7 ημέρες στο διάστημα, από στέρηση οξυγόνου.

Τρεις ημέρες πριν από την προγραμματισμένη εκτόξευση, η Λάικα μπήκε σε μια κάψουλα, τόσο μικρή που με το ζόρι μπορούσε να κουνηθεί.

Το πρωτόκολλο έλεγε ότι πρέπει να έχει συγκεκριμένο βάρος και για να μην το ξεπεράσει, προβλεπόταν μόλις ένα γεύμα σε ολόκληρο το ταξίδι της, δεν έπρεπε να φάει παραπάνω από ένα γεύμα πριν και κατά τη διάρκεια της εκτόξευσης και της τροχιάς. 

Λέγεται, βέβαια, ότι μια γιατρός έσπασε το πρωτόκολλο ταΐζοντας τη Λάικα πριν την εκτόξευση γιατί τη λυπήθηκε.

Κατά τη διάρκεια της πτήσης και για καιρό μετά, η Σοβιετική Ένωση διατεινόταν ότι η Λάικα επιβίωσε για κάμποσες μέρες.

Τα επίσημα έγγραφα φαίνεται πως είχαν πλαστογραφηθεί.

Τι σήμαινε η ιστορία της Λάικα για τα δικαιώματα των ζώων;

Το κίνημα για τα δικαιώματα των ζώων κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα δεν έφτανε, προφανώς, τα επίπεδα οργάνωσης και κινητικότητας που γνωρίζουμε σήμερα. Παρόλα αυτά, υπήρχαν άνθρωποι που διαμαρτυρήθηκαν για τη συνειδητή απόφαση να αφεθεί η Λάικα να πεθάνει λόγω έλλειψης της κατάλληλης τεχνολογίας που θα την επέστρεφε σπίτι.

Εκείνη την περίοδο, στη Μ. Βρετανία, οι αντιθέσεις απέναντι στο κυνήγι γίνονταν όλο και πιο έντονες, και η Βασιλική Εταιρεία για την Πρόληψη της Βίας στα Ζώα, μαζί με τη Βρετανική Εταιρεία για Χαρούμενους Σκύλους αντιτάχθηκαν στην απόφαση της εκτόξευσης. Στη Νέα Υόρκη, έξω από τα κεντρικά του ΟΗΕ, σκυλόφιλοι κατέβηκαν σε πορείες μαζί με τα σκυλιά τους.

Η χρήση ζώων στα πλαίσια των διαστημικών προγραμμάτων θεωρήθηκε απαραίτητη για να ελεγχθούν οι συνθήκες που θα επέτρεπαν στους ανθρώπους να επιβιώσουν στο διάστημα.

Βέβαια, θα ήταν υποκριτικό να επιμείνουμε αποκλειστικά στην υποτίμηση της αξίας της ζωής της Λάικα, όταν καθημερινά χιλιάδες ζώα πεθαίνουν υπό άθλιες συνθήκες ή βασανίζονται για να καταλήξουν στο πιάτο μας, ή στα πλαίσια πειραμάτων για την κατασκευή φαρμάκων, καλλυντικών, και άλλων προϊόντων. Ακόμα, η Λάικα δεν ήταν ο μόνος σκύλος που συμμετείχε σε πειράματα διαστημικών προγραμμάτων.

Πριν τις πρώτες επανδρωμένες πτήσεις, οι Αμερικάνοι χρησιμοποίησαν πιθήκους στα πειράματά τους, με τον ίδιο σκοπό: να ελέγξουν αν οι άνθρωποι θα επιβίωναν στις συνθήκες του ταξιδιού. Μέχρι σήμερα, 7 κρατικά διαστημικά προγράμματα έχουν στείλει ζώα στο διάστημα: των ΗΠΑ, της Σοβιετικής Ένωσης, της Γαλλίας, της Αργεντινής, της Κίνας, της Ιαπωνίας, και του Ιράν, και στο διάστημα έχουν πετάξει μαϊμούδες, πίθηκοι, σκύλοι, γάτες, χελώνες, ποντίκια, κουνέλια, και άλλα είδη.

Στις 11 Ιουνίου του 1948, η Αμερική έστειλε στο διάστημα τη ρουκέτα V-2 Blossom, μέσα στην οποία βρισκόταν ο πίθηκος Albert I. Λόγω της περιορισμένης δημοσιότητας, ο μακάκος που πέθανε από ασφυξία, ίσως και πριν την εκτόξευση, δεν γνώρισε ποτέ τη φήμη της Λάικα. Το 1949, η δεύτερη μαϊμού με το όνομα Albert II πέθανε από σύγκρουση, όπως και το ποντίκι που εκτοξεύτηκε χωρίς αναισθησία το 1950. Πολλά ακόμα ζώα έχασαν τη ζωή τους βοηθώντας τον άνθρωπο να φτάσει στο διάστημα.

Μέχρι σήμερα, η ιστορία της Λάικα εξακολουθεί να συγκινεί και να εμπνέει καλλιτέχνες, μουσικούς, σκηνοθέτες, και συγγραφείς σε όλον τον κόσμο, μεταξύ των οποίων ο Haruki Murakami και η Jeanette Winterson. Η Λάικα καταλαμβάνει πολύ σημαντική θέση στην ποπ κουλτούρα και στη συλλογική μνήμη, και δεν σταματά να μας φέρνει αντιμέτωπους με τα εξαιρετικά δύσκολα (αλλά απόλυτα καίρια) ηθικά ερωτήματα: μέχρι πού μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος για να πετύχει αυτά που επιδιώκει; Τι αξία έχει η ζωή ενός μη ανθρώπινου ζώου; Ποιος έχει το δικαίωμα να την καθορίσει; Γιατί η θυσία της Λάικα έχει διαφορετική σημασία από την καθημερινή θυσία τόσων χιλιάδων ζώων που ζουν σε φριχτές συνθήκες για την κατανάλωση του κρέατός τους ή τη χρήση του δέρματος και της γούνας τους; Και τέλος, πόσο αλλάζει με τον καιρό η αντίληψη των ανθρώπων σε σχέση με την αξία της ζωής των ζώων; Αλλάζει πραγματικά ή στα λόγια; Συνολικά ή επιλεκτικά; Μέχρι ποιο σημείο μπορούμε να δικαιολογούμε τα μέσα που χρησιμοποιούμε με την επίφαση του σκοπού που υπηρετούν;

wikipedia/topetmou.gr

Διαβάστε ΕΔΩ περισσότερες ειδήσεις